قصیدهٔ شمارهٔ ۲۱
هــفــتــههــا کــردیــم مــاه و ســالـهـا کـردیـم پـار
نــور بــودیــم و شــدیــم از کــار نـاهـنـجـار نـار
یـافـتـیـم ار یـک گـهر، همسنگ شد با صد خزف
داشــتــیــم ار یــک هــنـر، بـودش قـریـن هـفـتـاد عـار
گاه سلخ و غره بشمردیم و گاهی روز و شب
کـــاش مـــیـــکـــردیـــم عــمــر رفــتــه را روزی شــمــار
شـــمـــع جـــان پـــاک را انـــدر مـــغـــاک افـــروخــتــیــم
خـــانـــه روشـــن گـــشـــت، امـــا خــانــهٔ دل مــانــد تــار
صــد حــقــیــقــت را بــکــشـتـیـم از بـرای یـک هـوس
از پـی یـک سـیـب بـشـکـسـتیم صدها شاخسار
دام تـزویـری کـه گـسـتـردیـم بـهـر صـیـد خـلق
کــرد مــا را پـایـبـنـد و خـود شـدیـم آخـر شـکـار
تـــا بـــپــرد، ســوزدش ایــام و خــاکــســتــر کــنــد
هـــر کـــه را پــروانــه آســانــیــســت پــروای شــرار
دام در ره نــــه هــــوی را تــــا نـــیـــفـــتـــادی بـــدام
سـنـگ بـر سـر زن هـوس را تـا نگشتی سنگسار
نــوگـلـی پـژمـرده از گـلـبـن بـخـاک افـتـاد و گـفـت
خـوار شـد چـون مـن هـر آنـکو همنشینش بود خار
کـــار هـــســتــی گــاه بــردن شــد زمــانــی بــاخــتــن
گــه بــپــیـچـانـنـد گـوشـت، گـه دهـنـدت گـوشـوار
تـا کـنـی مـحـکـم حـصار جسم، فرسود است جان
تــا بــتـابـی نـخ بـرای پـود، پـوسـیـداسـت تـار
ســالــهــا شــاگــردی عــجــب و هــوی کــردی بـشـوق
هــیــچ دانــســتــی در ایـن مـکـتـب کـه بـود آمـوزگـار
ره نــمــودنــد و نــرفــتــی هــیــچــگــه جــز راه کـج
پـــنـــد گـــفـــتـــنــد و نــپــذرفــتــی یــکــی را از هــزار
جــهــل و حــرص و خــودپــســنــدی دشــمــن آسـایـشـنـد
زیـــنـــهـــار از دشـــمـــنـــان دوســـت صـــورت، زیـــنــهــار
از شـــبـــانـــی تـــن مـــزن تـــا گـــرگ مـــانــد نــاشــتــا
زنــدگــانــی نــیــک کــن تــا دیــو گــردد شــرمــســار
بــاغــبــان خــســتـه چـون هـنـگـام حـاصـل شـد غـنـود
مـــیـــوههـــا بـــردنـــد دزدان زیـــن درخـــت مــیــوهدار
مــا دریــن گــلــزار کــشــتــیــم ایــن مــبــارک سـرو را
تــا کــه گـردد بـاغـبـان و تـا کـه بـاشـد آبـیـار
رهـــنـــمـــای راه مـــعـــنـــی جـــز چـــراغ عـــقـــل نـــیـــســـت
کـوش، پـرویـن، تـا بـه تـاریـکی نباشی رهسپار
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۲
کــــارهــــا بــــود در ایــــن کــــارگــــه اخــــضـــر
لــــیـــک دوک تـــو نـــگـــردیـــد ازیـــن بـــهـــتـــر
ســـر ایـــن رشـــتـــه گـــرفـــتـــی و نـــدانـــســتــی
کـــه هـــریـــمـــنـــش گـــرفـــتـــســـت ســـر دیــگــر
مــــوجـــهـــا کـــرده مـــکـــان در لـــب ایـــن دریـــا
شــعــلــههـا گـشـتـه نـهـان در دل ایـن مـجـمـر
تـــو نـــدانـــم بــه چــه امــیــد نــهــادســتــی
کــالــهٔ خــویــش در ایــن کــشــتــی بــی لـنـگـر
پـــای غـــفــلــت چــه نــهــی بــر دم ایــن کــژدم
دســت شـفـقـت چـه کـشـی بـر سـر ایـن اژدر
بــــه نــــگــــردد دگــــر آزردهٔ ایــــن پــــیــــکـــان
بــــرنــــخـــیـــزد دگـــر افـــتـــادهٔ ایـــن خـــنـــجـــر
در شــیــطــان در نــنــگــســت، بــر آن مــنــشـیـن
ره عــــصـــیـــان ره مـــرگـــســـت، بـــر آن مـــگـــذر
آشـــیـــانـــهـــا بــه نــمــیریــخــتــه ایــن بــاران
خــانــمــانــهــا بــه دمـی سـوخـتـه ایـن اخـگـر
آســـیـــای تـــو شـــد افـــلـــاک و هــمــی تــرســم
کـه ز گـشتنش تو چون سرمه شوی آخر
مــــیــــروی مــــســــت ز بــــیــــغـــولـــه و مـــیآیـــد
بـــا تـــو ایـــن دزد فـــریـــبـــنـــدهٔ غـــارتـــگـــر
ســبـک آنـمـرغ کـه نـنـشـسـت بـدیـن پـسـتـی
خــنــک آن دیــده کــه نــغــنــود دریــن بــسـتـر
شــو و بــر طــوطــی جـان شـکـر عـرفـان ده
ورنــه بــر پــرد و گــردد تــبــه ایـن شـکـر
بــی خــبــر مــیــرود ایــن شــبــرو بــی پــروا
نــاگــهــان مــیــکــشــد ایــن گــیــتــی دون پـرور
هــــوشــــیــــاری نــــبـــود در پـــی ایـــن مـــســـتـــی
جـهـد کـن تـا نـخـوری بـاده از ایـن ساغر
تـو چـنـین بیخود و فکر تو چنین باطل
کـــور را کـــور نـــشـــد هـــیـــچـــگـــهـــی رهـــبـــر
چــنــد چــون پــشــه ز هــر دسـت قـفـا خـوردن
چــنــد چــون مـور بـهـر پـای فـشـانـدن سـر
هـــمـــچـــو طـــاوس بـــگــلــزار حــقــیــقــت شــو
هـــمـــچـــو ســـیـــمــرغ ســوی قــاف ارادت پــر
کــــشــــتــــهٔ حــــرص نــــیــــاورد بـــر تـــقـــوی
لــشــکــر جــهــل نــشــد بــهــر کـسـی لـشـکـر
چــــنــــد بــــا اهــــرمــــن تــــیــــرهدلــــی هــــمـــره
نــفــســی نــیــز ره صــدق و صــفــا بــســپـر
مـــردم پـــاک شـــو، آنـــگـــاه بــپــاکــان بــیــن
دیـده حـق بـیـن کـن و آنـگـاه بـحـق بـنـگـر
چـــشـــم را بـــه ز حـــقـــیــقــت نــبــود پــرتــو
روح را بــــه ز فــــضــــیــــلــــت نــــبـــود زیـــور
ســـخـــن از عـــلـــم ســـمـــاوات چـــه مـــیـــرانـــی
ایـــکـــه نـــشـــنـــاخـــتـــهای بــاخــتــر از خــاور
هــــــــر کـــــــه آزار روا داشـــــــت، شـــــــد آزرده
هــر کــه چــه کــنــد در افــتــاد بــچـاه انـدر
گـــر نـــخـــواهـــی کـــه رســـد بـــر دلـــت آزاری
بـــر دل خـــلـــق مـــزن بـــی ســـبـــبـــی نـــشـــتــر
مـــطـــلـــب روزی نــنــهــاده کــه بــا کــوشــش
نــخــوری قــسـمـت کـس، گـر شـوی اسـکـنـدر
بــــهــــر گــــلــــزار در آتـــش مـــفـــکـــن خـــود را
کــه گــلــســتــان نــشـود بـر هـمـه کـس آذر
از نــکــو خــصــلــتــی و بــد گــهــری زیــنــسـان
نـــخـــل پـــر مــیــوه ونــاچــیــز بــود عــرعــر
تـو هـم ای شاخ، بری آر که خوشتر شد
ز دو صــد ســرو، یــکــی شــاخــک بـار آور
چــه شــدی بــســتــهٔ ایــن مــحـبـس بـی روزن
چـــه شـــدی ســـاکـــن ایـــن کـــنــگــرهٔ بــی در
ســر خــود گـیـر و از ایـن دام گـریـزان شـو
دل خــود جــوی و ازیــن مــرحــلـه بـیـرون بـر
نــســزد تــشــنــه هــمــی عــمــر بــســر بـردن
بــــامـــیـــدی کـــه نـــمـــک زار شـــود کـــوثـــر
طــــلــــب مــــلــــک ســــلــــیــــمـــان مـــکـــن از دیـــوان
کــه چــو طــفــلــت بــفــریـبـنـد بـه انـگـشـتـر
زنـــــگ خـــــودبـــــیـــــنـــــی از آئــــیــــنــــهٔ دل بــــزدا
گــــر آلــــودگــــی از چــــهــــرهٔ جــــان بــــســـتـــر
ایـــــکــــه پــــوئــــی ره امــــیــــد شــــب تــــیــــره
بــــاش چــــون رهــــروی، آگــــاه ز جــــوی و جــــر
چــــو رود غــــیـــبـــت و هـــنـــگـــام حـــضـــور آیـــد
تو چه داری که توان برد بدان محضر
سـود و سـرمـایـه بـیـک بـار تـبـه کـردی
نــــشــــدی بــــاز هــــم آگـــاه ز نـــفـــع و ضـــر
چـو تـو خـود صـاعـقـهٔ خـرمـن خـود گشتی
چـــه هـــمـــی نـــالـــی ازیــن تــودهٔ خــاکــســتــر
نــبــرد هــیــچ بــغــیــر از ســیــهــی بــا خـود
هــر کــه زانــکــشــت فــروشــان طــلــبــد عــنـبـر
بـــیــد خــرمــا و تــبــر خــون نــدهــد مــیــوه
دیـــــو طـــــه و تـــــبـــــارک نـــــکـــــنـــــد از بــــر
خـــواجــه آنــســت کــه آزاده بــود، پــرویــن
بـــانـــو آنـــســـت کـــه بـــاشـــد هـــنــرش زیــور
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۳
ای ســـیـــه مـــار جـــهـــان را شـــده افـــســـونــگــر
نــــــرهــــــد مـــــار فـــــســـــای از بـــــد مـــــار آخـــــر
نـــیـــش ایــن مــار هــر آنــکــس کــه خــورد مــیــرد
و آنـــکـــه او مـــرد کـــجـــا زنـــده شـــود دیـــگــر
بـــنـــه ایـــن کـــیـــســه و ایــن مــهــره افــســون را
بــه فــســون ســازی گــیــتــی نــفــســی بــنــگـر
بـــکـــن ایـــن پـــایـــه و بـــنـــیـــاد دگــر بــر نــه
بـــــــگــــــذار ایــــــن ره و از راه دگــــــر بــــــگــــــذر
تــــو خــــداونــــد پــــرســــتــــی، نــــســــزد هـــرگـــز
کـــار بـــتـــخـــانـــه گـــزیـــنـــی و شـــوی بــتــگــر
از تــن خــویــش بــســائــی، چــو شــوی سـوهـان
دامــــن خـــویـــش بـــســـوزی، چـــو شـــوی اخـــگـــر
تــــو بــــدیــــن بــــی پــــری و خــــردی اگـــر روزی
بــــــپـــــری، بـــــگـــــذری از مـــــهـــــر و مـــــه انـــــور
ز تــــو حــــیــــف ای گــــل شــــاداب کـــه روئـــیـــدی
بـــا چـــنـــیـــن پـــرتــو رخــســار بــه خــار انــدر
تــو چــنــان بــیــخـودی از خـود کـه نـمـیـدانـی
کـــه تـــرا مـــیـــبــرد ایــن کــشــتــی بــی لــنــگــر
جـــهـــد کـــن تـــا خـــرد و فـــکـــرت ورائــی هــســت
آنــــچــــه دادنــــد بــــگــــیــــرنــــد ز مــــا یــــکـــســـر
نــــفــــس بــــدخــــواه ز کـــس روی نـــمـــیـــتـــابـــد
گـــر تـــو زان روی بـــتـــابـــی چـــه ازیــن بــهــتــر
زنـــدگـــی پـــر خــطــر و کــار تــو ســرمــســتــی
اهـــــرمـــــن گـــــرســــنــــه و بــــاغ تــــو بــــار آور
عـــــــاقـــــــبـــــــت زار بـــــــســــــوزانــــــدت ایــــــن آتــــــش
آخـــــر کـــــار کـــــنـــــد گـــــمـــــرهـــــت ایـــــن رهـــــبــــر
ســیــب را غــیــر خــورد، بـهـر تـو مـانـد سـنـگ
نـــفـــع را غــیــر بــرد، بــهــر تــو مــانــد ضــر
تـــو اگـــر شـــعــبــده از مــعــجــزه بــشــنــاســی
نــــکــــنــــد شــــعــــبـــده ایـــن ســـاحـــر جـــادوگـــر
زخــــم خــــنــــجـــر نـــزنـــد هـــیـــچـــگـــهـــی ســـوزن
کــــار ســـوزن نـــکـــنـــد هـــیـــچـــگـــهـــی خـــنـــجـــر
دامـــــــــــــن روح ز کـــــــــــــردار بـــــــــــــد آلـــــــــــــودی
جــــامــــه را گــــاه زدی مـــشـــک و گـــهـــی عـــنـــبـــر
انـــدر آنــدل کــه خــدا حــاکــم و ســلــطــان شــد
دیـــــگـــــر آنـــــدل نـــــشـــــود جـــــای کـــــس دیـــــگــــر
روح زد خـــــیـــــمـــــهٔ دانـــــش، نــــه تــــن خــــاکــــی
خـــضـــر شـــد زنـــدهٔ جـــاویـــد، نـــه اســـکـــنـــدر
ز ادب پــــــرس، مــــــپــــــرس از نــــــســـــب و ثـــــروت
ز هــــــنــــــر گــــــوی، مــــــگــــــوی از پــــــدر و مـــــادر
مــــکــــن ایــــنــــگــــونــــه تــــبــــه، جــــان گـــرامـــی را
کــه بــتــن هــیــچ نــداری تــو ز جــان خــوشـتـر
پـــنـــجـــهٔ بـــاز قـــضـــا بــاز و تــو در بــازی
وقـــت چـــون بـــرق گـــریــزان و تــو در بــســتــر
تــیــره رائــی چــه ز جـهـل و چـه ز خـود بـیـنـی
غــرق گــشــتــن چــه بـرود و چـه بـبـحـر انـدر
تــــو زیــــان کــــردهای و بــــاز هــــمــــیــــخـــواهـــی
مـــشــکــت از چــیــن رســد و دیــبــهات از شــشــتــر
رو که در دست تو سرمایه و سودی نیست
ســـود بـــایـــد کـــه کـــنـــد مـــردم ســـوداگــر
تــــو نـــهای مـــور کـــه مـــرغـــان بـــزنـــنـــدت ره
تــو نــهای مــرغ کــه طــفــلــان بــکــنــنــدت پــر
ســــالــــکــــان پــــا نــــنــــهــــادنـــد بـــهـــر بـــرزن
عــــاقــــلـــان بـــاده نـــخـــوردنـــد ز هـــر ســـاغـــر
چــــه بـــری نـــام ره خـــویـــش بـــر شـــیـــطـــان
چــه نــهــی شــمــع شــب خــود بــره صــرصــر
عــــقــــل را خــــوار کــــنــــد دیـــدهٔ ظـــاهـــر بـــیـــن
روح را زار کــــــــشــــــــد مــــــــردم تـــــــنپـــــــرور
چـون تـو، بـس طـائـر بـی تجربه خوشخوان
صـیـد گـشـتـه اسـت دریـن گـلـشـن خـوش مـنظر
دامـــــــهـــــــا بـــــــنــــــگــــــری ای مــــــرغــــــک آســــــوده
اگــــــــر از روزنــــــــهٔ لــــــــانــــــــه بـــــــر آری ســـــــر
ایـن کـبـوتـر کـه تـو بـیـنـیـش چـنـیـن بیخود
شــــاهــــبــــازیــــش گــــرفــــتـــســـت بـــچـــنـــگ انـــدر
آخـــر ای شـــیـــر ژیـــان، بـــنـــد ز پـــا بـــگـــســـل،
آخـــــر ای مـــــرغ ســـــعـــــادت، ز قــــفــــس بــــرپــــر
بـــــــه چـــــــراغ دل اگـــــــر روشـــــــنـــــــی افـــــــزائــــــی
جـــلـــوهٔ فـــکـــر تــو از خــور شــود افــزونــتــر
دامــــــنــــــت را نـــــتـــــوانـــــد کـــــه بـــــیـــــالـــــایـــــد
هـــــیـــــچ آلـــــوده، گـــــرت پــــاک بــــود گــــوهــــر
کــــــلــــــه از رتــــــبــــــت ســــــر مــــــرتــــــبـــــهای دارد
چــو ســر افــتــاد، چــه سـود از کـلـه و افـسـر
ســــوخــــت پــــروانـــه و دانـــســـت در آن ســـاعـــت
کــه شــد انــدام ضــعــیــفــش هــمــه خــاکــسـتـر
هــر چــه کــشــتــی، مــلــخ و مـور بـیـغـمـا بـرد
ویـــن چــنــیــن خــشــک شــد ایــن مــزرعــهٔ اخــضــر
بـــه تـــن ســوخــتــگــان چــنــد شــوی پــیــکــان
بــــه دل خــــســــتــــهدلــــان چــــنــــد زنـــی نـــشـــتـــر
تـــــو دگـــــر هـــــیـــــچ نــــداری ز ســــلــــیــــمــــانــــی
اگـــــر ایـــــن دیــــو ز دســــتــــت بــــرد انــــگــــشــــتــــر
دلـــــــت از روشـــــــنـــــــی جـــــــانـــــــت شــــــود روشــــــن
زانـــکـــه ایـــن هـــر دو قـــریـــنـــنـــد بـــیـــکـــدیــگــر
در گــــلــــســــتــــان دلــــی، گــــلــــبــــنــــی از حــــکـــمـــت
بـــه ز صـــد بـــاغ گـــل و یـــاســـمـــن و عــبــهــر
چـــــه کـــــشـــــی مـــــنـــــت دونــــان بــــســــر هــــر ره
چــــــه روی در طــــــلــــــب نـــــان بـــــســـــوی هـــــر در
آنــــکــــه زر هــــنــــر انــــدوخــــت، نــــشــــد مــــفـــلـــس
آنـــکـــه کـــار دل و جـــان کـــرد، نــشــد مــضــطــر
پـــــر طـــــاوس چــــه بــــنــــدی بــــدم کــــرکــــس
چـــو دم آراســـتـــه گــردد، چــه کــنــی بــا پــر
آنــچــه آمــوخــت بــمــا چــرخ، ســیــه کـاریـسـت
گـــر چـــه کـــردیــم ســیــه بــس ورق و دفــتــر
اوســـــتـــــادی نـــــکـــــنـــــد کـــــودک بـــــی اســــتــــاد
درس دانـــــش نـــــدهـــــد مـــــردم بــــی مــــشــــعــــر
جــــســــم چــــون کــــودک و جــــانــــســــت ورا دایـــه
عــــقــــل چــــون مــــادر و عــــلــــم اســــت ورا دخــــتــــر
عــلــم نــیــکــوســت، چــه در خــانـه چـه در غـربـت
عـود خـوشبوست، چه در کاسه چه در مجمر
کـــــاخ دل جـــــوئـــــی از کـــــوی تــــن مــــســــکــــیــــن
شــــــمــــــش زر خــــــواهـــــی از کـــــورهٔ آهـــــنـــــگـــــر
کــــــاردانــــــان نــــــگــــــزیـــــنـــــنـــــد تـــــبـــــهکـــــاری
نـــامـــجـــویـــان نـــنـــشـــیـــنـــنـــد بــهــر مــحــضــر
آغـــل از خـــانـــه بـــســـی دور و شـــبــان در خــواب
گـــــرگ بــــددل بــــکــــمــــیــــن و رمــــه انــــدر چــــر
جـــــــــای آســـــــــایـــــــــش دزدان بـــــــــود ایـــــــــن وادی
مــــســــکــــن غــــول بــــیـــابـــان بـــود ایـــن مـــعـــبـــر
خــــون دلــــهــــاســـت دریـــن جـــام شـــقـــایـــق گـــون
تــــیــــرگــــیــــهــــاســــت دریــــن نــــیــــلــــپـــری چـــادر
بـــهـــر وارون شـــدن افـــراشـــت ســـر ایـــن رایـــت
بـــهـــر ویـــران شـــدن آبـــاد شـــد ایـــن کـــشــور
خـانـهای را کـه نـه سـقـفـی و نـه بـنـیادیست
ایــن چــنـیـن خـانـه چـه از خـشـت و چـه از مـرمـر
ســور مــوش اســت اگــر گــربــه شــود بــیـمـار
عــــیـــد گـــرگ اســـت اگـــر شـــیـــر شـــود لـــاغـــر
پــــاک شــــو تــــا نــــخــــوری انــــده نــــاپــــاکــــی
نـــیـــک شـــو تـــا نـــدهـــنـــدت بـــبـــدی کـــیـــفــر
هـــمـــه کـــردار تـــو از تـــســت چــنــیــن تــیــره
چـــه کـــنـــی شــکــوه ز مــاه و گــلــه از اخــتــر
وقـــــت مــــانــــنــــد گــــلــــوبــــنــــد بــــود، پــــرویــــن
چــو شــود پــاره، پــراکــنــده شــود گــوهـر
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۴
ای شــــده شــــیــــفـــتـــهٔ گـــیـــتـــی و دورانـــش
دهـــر دریـــاســـت، بـــیـــنـــدیـــش ز طـــوفـــانـــش
نــفــس دیــویــســت فــریــبـنـده از او بـگـریـز
ســر بــتــدبــیــر بــپــیـچ از خـط فـرمـانـش
حـــــلـــــهٔ دل نـــــشـــــود اطــــلــــس و دیــــبــــایــــش
یـــــارهٔ جـــــان نـــــشـــــود لـــــل و مـــــرجــــانــــش
نـــامـــهٔ دیـــو تـــبـــاهـــیـــســـت هـــمـــان بــهــتــر
کـه نـه ایـن نـامه بخوانیم و نه عنوانش
گـــفـــتــگــوهــاســت بــهــر کــوی ز تــاراجــش
داســتــانــهــاســت بــهــر گــوشــه ز دســتـانـش
مــخــور ای یــار نــه لـوزیـنـه ونـه شـهـدش
مــخــر ای دوســت نــه کــربــاس ونــه کــتـانـش
نــه یــکــی حــرف مــتــیــنــی اســت در اســنــادش
نــه یــکــی ســنــگ درســتــی اســت بــمـیـزانـش
رنـــگـــهــا کــرده در ایــن خــم کــف رنــگــیــنــش
خـــنـــدههـــا کـــرده بـــمــردم لــب خــنــدانــش
خواندنی نیست نه تقویم و نه طومارش
مـانـدنـی نـیـسـت نـه بـنـیـاد و نـه بـنـیانش
شــد ســیــه روزی نــیــکــان شــرف و جــاهـش
شــد پــریــشــانــی پــاکــان ســرو سـامـانـش
گــــلــــهٔ نـــفـــس چـــو درنـــده پـــلـــنـــگـــانـــنـــد
بـــر حـــذر بـــاش ازیـــن گـــلـــه و چـــوپــانــش
عــــلــــم، پــــیــــونــــد روان تـــو هـــمـــی جـــویـــد
تــو هــمــی پــاره کــنــی رشــتــهٔ پــیــمــانــش
از کـــمـــال و هـــنـــر جـــان، تـــو شـــوی کــامــل
عـیـب و نـقـص تـو شـود پستی و نقصانش
جـهـل چـو شـبپره و علم چو خورشید است
نـــکـــنـــد هـــیـــچ جـــز ایـــن نـــور، گـــریــزانــش
نــــشــــود نــــاخــــن و دنـــدان طـــمـــع کـــوتـــه
گـر کـه هـر لـحـظـه نـسـائـیـم بـسـوهانش
مـــیـــزبـــانـــی نـــکـــنـــد چـــرخ ســـیــه کــاســه
مـــنـــشـــیــن بــیــهــده بــر ســفــرهٔ الــوانــش
حــلــقــهٔ صــدق و صــفــا بــر در دیــن مــیـزن
تــا کــه در بــاز کــنـد بـهـر تـو دربـانـش
دل اگــــــر پـــــردهٔ شـــــک را نـــــدرد، هـــــرگـــــز
نـــــــبــــــود راه ســــــوی درگــــــه ایــــــقــــــانــــــش
کـعـبـهمـان عـجـب شـد و لـاشـه در آن قـربـان
وای و صــد وای بــریــن کــعــبــه و قــربــانـش
گــــرگ ایــــام نــــفــــرســــود بــــدیــــن پــــیـــری
هــیــچــگــه کــنــد نــشــد پــنــجـه و دنـدانـش
نـیـسـت جـز خـار و خـسـک هـیـچ دریـن گـلـشـن
شــورهزاریــســت کــه نــامــنــد گــلــســتـانـش
چـــشـــم نـــیـــکـــی نـــتـــوان داشـــت از آن مــردم
کــه بــود راه ســوی مــســکــن شــیــطــانـش
هـــمـــه یـــغـــمـــا گـــر و دزدنـــد دریــن مــعــبــر
کـــیـــســـت آنـــکـــو نـــگـــرفـــتـــنـــد گـــریـــبــانــش
راه دور اســــت بــــســــی مــــلــــک حــــقـــیـــقـــت را
کــوش کــاز پــای نــیــفــتــی بــه بــیــابـانـش
آنــــــکــــــه انــــــدر ظــــــلــــــمـــــات فـــــرو مـــــانـــــد
چــه نــصــیــبــی بــود از چــشــمــهٔ حـیـوانـش
دامــــــن عـــــمـــــر تـــــو ایـــــام هـــــمـــــی ســـــوزد
مــــــــزن از آتـــــــش دل، دســـــــت بـــــــدامـــــــانـــــــش
ره مـــخـــوفـــســـت، بـــپـــرهـــیـــز ازیـــن خـــفــتــن
ابـــر تـــیـــره اســـت، بـــیـــنــدیــش ز بــارانــش
شــیــر خــواری کــه ســپــردنـد بـدیـن دایـه
شـیـر یـک قـطـره نـخـوردسـت ز پـسـتـانش
شــخــصــی از بــحــر ســعــادت گـهـری آورد
خـــــفــــت از خــــســــتــــگــــی و داد بــــزاغــــانــــش
چــه هــمــی هــیــمــه بـرافـروزی و نـان بـنـدی
بــه تــنــوری کــه نــدیــدسـت کـسـی نـانـش
خـــرلـــنـــگ تـــو ز بــس بــار کــشــیــدن مــرد
چــــه بــــری رنــــج پــــی وصــــلـــهٔ پـــالـــانـــش
گـــر کـــه آبـــادی ایـــن دهـــکـــده مـــیـــخـــواهــی
بـــــایـــــد آبـــــاد کـــــنـــــی خــــانــــهٔ دهــــقــــانــــش
پــر ایــن مــرغ ســعــادت تــو چــنــان بـسـتـی
کـــه گـــرفـــتـــنـــد و فـــکـــنــدنــد بــزنــدانــش
تــن بــدخــواه ز تــو لــقـمـه هـمـی خـواهـد
چـــه هـــمـــی یـــاد دهـــی حـــکـــمـــت لـــقـــمـــانــش
پـــســـت انـــدیـــشـــه بـــزرگـــی نــکــنــد هــرگــز
گـــر چـــه یـــک عـــمــر دهــی جــای بــزرگــانــش
اگـــــــــرت آرزوی کـــــــــعـــــــــبـــــــــه بـــــــــود در دل
چـــه شـــکـــایـــت کـــنـــی از خـــار مـــغـــیــلــانــش
گـــر چــه دشــوار بــود کــار و بــرومــنــدی
هـــــمـــــت و کــــارشــــنــــاســــی کــــنــــد آســــانــــش
ســــزد ار پــــر کـــنـــد از در و گـــهـــر دامـــن
آنــــکــــه انــــدیــــشــــه نـــبـــودســـت ز عـــمـــانـــش
گــــهــــری گــــر نـــرود خـــود بـــســـوی دریـــا
بـــــبـــــرد روشـــــنـــــی لـــــؤلـــــؤ رخـــــشـــــانـــــش
آنـــکـــه عـــمـــری پـــی آســایــش تــن کــوشــیــد
کــاش یــک لــحــظــه بــدل بــود غــم جـانـش
گــوی عــلــم و هــنــر ایــنــجـاسـت، ولـی بـیـرنـج
دســـت هـــرگـــز نـــتـــوان بـــرد بـــچـــوگـــانـــش
وقــت فــرخــنــده درخــتــی اســت، هــنــر مــیـوه
شــب و روز و مــه و ســالــنــد چـو اغـصـانـش
روح را زیـــــب تـــــن ســـــفـــــلـــــه نـــــیـــــارایــــد
رو بــــیــــارای بــــه پــــیــــرایــــهٔ عـــرفـــانـــش
نــــشــــود کــــان حــــقـــیـــقـــت ز گـــهـــر خـــالـــی
بـــرو ای دوســـت گـــهـــر مــیــطــلــب از کــانــش
بــــگــــشــــا قــــفــــل در بــــاغ فــــضــــیــــلــــت را
بــــخـــور از مـــیـــوهٔ شـــیـــریـــن فـــراوانـــش
ریـــم وســـواس بـــصـــابـــون حـــقـــایـــق شــوی
نــــبــــری فــــایــــده زیــــن گــــازر و اشـــنـــانـــش
جــهــل پــای تــو بــبــنــدد چــو بـیـابـد دسـت
فـــرصـــتـــت هــســت، مــده فــرصــت جــولــانــش
تــنــگ مــیــدان شــدن عــقـل ز سـسـتـی نـیـسـت
مــــا نــــدادیــــم گــــه تـــجـــربـــه مـــیـــدانـــش
بـــرههـــا گـــرگ کـــنـــد مـــکـــتـــب خـــودبــیــنــی
گــــر بــــتــــدبـــیـــر نـــبـــنـــدیـــم دبـــســـتـــانـــش
نـفـس بـا هـیـچ جـهـانـدیـده نـخـواهد گفت
راز ســر بــســتــه و رســم و ره پــنــهــانـش
ره اهـــریــمــن از آن شــد هــمــه پــیــچ و خــم
تـــا نــپــرســنــد ز ســر گــشــتــهٔ حــیــرانــش
دهــر هــر تــلــه نــهــد، بــگــذر و بــگـذارش
چــرخ هــر تــحـفـه دهـد، مـنـگـر و مـسـتـانـش
تــــیــــرهروزیــــســــت هــــمــــه روز دل افـــروزش
ســنــگــریــزه اســت هــمــه لــعــل بـدخـشـانـش
آهــن عــمــر تــو شــمــشــیــر نــخــواهــد شـد
نـــبـــری تـــا بـــســـوی کـــوره و ســـنـــدانــش
مــعــبـد آنـجـا بـگـشـودی کـه زر آنـجـا بـود
سـجـده کـردی گـه و بـیـگاه چو یزدانش
پـــاســـبـــانـــی نـــکــنــد بــنــده چــو ایــمــان را
دیـو زان بـنـده چـه دزدد بـه جـز ایـمـانـش
جز تو کس نیست درین داد و ستد مغبون
دیــن گــران بــود، تــو بــفــروخـتـی ارزانـش
گــــرگ آســــود، نــــجــــســــتــــیــــم چــــو آثـــارش
درد افـــــزود، نـــــکـــــردیـــــم چـــــو درمـــــانـــــش
ســــالــــهــــا عــــقــــل دکــــان داشـــت بـــکـــوی مـــا
بــــهــــچ تــــوشـــی نـــخـــریـــدیـــم ز دکـــانـــش
خـــیـــره ســر گــر نــپــذیــرفــت ادب، بــگــذار
تـــا کـــه تـــادیـــب کـــنـــد گـــردش دورانـــش
طـــبـــع دون زان نـــشـــد آگـــه ز پـــشــیــمــانــی
کــه چــو بــد کـرد، نـکـردیـم پـشـیـمـانـش
دل پــریــشــان نــبــد آنـروز کـه تـنـهـا بـود
کــــرد جــــمــــعــــیــــت نــــا اهــــل پــــریــــشــــانـــش
شــیــر و روبــاه شــکــاری چــو بــدسـت آرنـد
روبــهــش پــوســت بــرد، شــیـر خـورد رانـش
کــــشــــور ایــــمــــن جــــان خـــانـــهٔ دیـــوان شـــد
کــس نــدانــســت چــه آمــد بــه ســلــیـمـانـش
نــفــس گــه بــیــت نــمـیـگـفـت و گـهـی چـامـه
گــر نــمــیــخــوانــد کــســی دفــتــر و دیـوانـش
روح عــریــان و تــو هــم درزی و هــم نــسـاج
جــامــه کــن زیــن دو هــنــر بــر تــن عـریـانـش
لـــشــکــر عــقــل پــی فــتــح تــو مــیــکــوشــد
چــه هــمــی کــنــد کــنــی خــنـجـر و پـیـکـانـش
خـــرد از دام تـــو بـــگــریــخــتــه، بــاز آرش
هــنــر از نــزد تــو بــرخــاسـتـه، بـنـشـانـش
کـــــــار را کـــــــارگــــــر نــــــیــــــک دهــــــد رونــــــق
چــــه کــــنــــد کــــاهــــل نــــادان تــــن آســــانــــش
هــــمــــه دود اســــت کـــبـــاب حـــســـد و نـــخـــوت
نــخـورد کـس نـه ز خـام و نـه ز بـریـانـش
ســـــود دلــــال وجــــود تــــو خــــســــارت شــــد
تــــاجــــر وقــــت بـــگـــیـــرد ز تـــو تـــاوانـــش
گـــنـــج هــســتــی بــســتــانــنــد ز مــا، پــرویــن
مـــا نـــبـــودیـــم، قـــضـــا بـــود نـــگـــهــبــانــش
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۵
ای بـــی خـــبـــر ز مـــنـــزل و پـــیــش آهــنــگ
دور از تـو هـمـرهـان تو صد فرسنگ
در راه راســـت، کـــج چـــه روی چــنــدیــن
رفــتــار راســت کـن، تـو نـه ای خـرچـنـگ
رخــــســــار خــــویــــش را نــــکـــنـــی روشـــن
ز آئــــــــیــــــــنــــــــهٔ دل ار نـــــــزدائـــــــی زنـــــــگ
چــون گــلــشـنـی اسـت دل کـه در آن رویـد
از گـــــلـــــبــــنــــی هــــزار گــــل خــــوش رنــــگ
در هـــــر رهـــــی فـــــتــــاده و گــــمــــراهــــی
تـــا نـــیـــســـت رهـــبــرت هــنــر و فــرهــنــگ
چــشــم تـو خـفـتـه اسـت، از آن هـر کـس
زیـــن بـــاغ ســـیـــب مـــیـــبـــرد و نـــارنـــگ
ایـــــن روبـــــهـــــک بـــــه نــــیــــت طــــاوســــی
افـــکـــنـــده دم خـــویـــش بـــه خـــم رنـــگ
بـــازیـــچـــههـــاســـت گـــنـــبـــد گـــردان را
نــامــی شــنــیــدهای تــو ازیــن شــتـرنـگ
در دام بــسـتـه شـبـرو چـرخـت سـخـت
در بــــر گــــرفــــتـــه اژدر دهـــرت تـــنـــگ
انــــــجــــــام کــــــار در فــــــکـــــنـــــد مـــــا را
ســنــگــیــم مــا و چــرخ چــو غــلـمـاسـنـگ
خــار جــهــان چــه مــیــشــکــنـی در چـشـم
بـــر چـــهـــره چـــنـــد مـــیـــفـــکـــنــی آژنــک
ســـالـــک بـــهـــر قـــدم نـــفـــتـــد از پــا
عـــاقـــل ز هـــر ســـخـــن نـــشـــود دلـــتــنــگ
تـــو آدمـــی نـــگـــر کـــه بـــدیـــن رتـــبـــت
بـیـخـود ز بـاده اسـت و خـراب از بنگ
گـــوهـــر فــروش کــان قــضــا، پــرویــن
یک ره گهر فروخته، صد ره سنگ
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۶
در خـانـه شـحـنـه خفته و دزدان بکوی و بام
ره دیـــو لــاخ و قــافــلــه بــی مــقــصــد و مــرام
گـــــر عـــــاقـــــلـــــی، چـــــرا بـــــردت تــــوســــن هــــوی
ور مــردمــی، چــگــونــه شــدســتــی بــه دیـو رام
کـــس را نـــمـــانـــد از تـــک ایـــن خـــنـــگ بـــادپـــای
پــا در رکــاب و ســر بــه تـن و دسـت در لـگـام
در خـانـه گـر کـه هـیـچ نـداری شـگـفـت نـیـسـت
کـــالـــات مـــیـــبـــرنـــد و تـــو خـــوابـــیـــدهای مــدام
دزد آنــچــه بــرده بــاز نــیــاورده هــیــچــگــاه
هـــرگـــز بـــه اهـــرمـــن مـــده ایـــمـــان خــویــش وام
مــیــکــاهــدت ســپــهــر، چــنــیـن بـی خـبـر مـخـسـب
مـــیـــســـوزدت زمـــانـــه، بــدیــنــســان مــبــاش خــام
از کـــــار جـــــان چــــرا زنــــی ای تــــیــــره روز تــــن
در راه نـــان چـــرا نـــهـــی ای بـــی تـــمـــیـــز نـــام
از بـــــهـــــر صـــــیـــــد خـــــاطـــــر نـــــاآزمــــودگــــان
صــــیــــاد روزگــــار بــــهــــر ســــو نــــهـــاده دام
بــس ســقــف شــد خـراب و نـگـشـت آسـمـان خـراب
بس عمر شد تمام و نشد روز و شب تمام
مـنـشـیـن گـرسـنـه کـایـن هـوس خـام پـخـتـن اسـت
جــوشــیــده ســالــهــا و نــپــخــتــسـت ایـن طـعـام
بــگـشـای گـر کـه زنـدهدلـی وقـت پـویـه چـشـم
بـــردار گـــر کـــه کـــارگـــری بـــهــر کــار گــام
در تــیــرگــی چــو شــب پــره تــا چــنــد مـیـپـری
بـــشـــنـــاس فـــرق روشـــنـــی ای دوســـت از ظـــلــام
ای زورمــــنــــد، روز ضــــعــــیــــفــــان ســــیـــه مـــکـــن
خـــونـــابـــه مـــیـــچـــکـــد هـــمـــی از دســـت انـــتـــقـــام
فــــتــــوی دهــــی بــــغــــصـــب حـــق پـــیـــرزن ولـــیـــک
بــــی روزه هــــیــــچ روز نـــبـــاشـــی مـــه صـــیـــام
وقــت سـخـن مـتـرس و بـگـو آنـچـه گـفـتـنـی اسـت
شـــمـــشــیــر روز مــعــرکــه زشــت اســت در نــیــام
درد از طـــبـــیـــب خـــویـــش نـــهـــفــتــی، از آن ســبــب
ایــــن زخــــم کـــهـــنـــه دیـــر پـــذیـــرفـــت الـــتـــیـــام
از بـهـر حـفـظ گـلـه، شـبـان چـون بـخـواب رفـت
ســگ بــایــد ای فــقــیــه، نـه آهـوی خـوشـخـرام
چـــاهـــت چـــراســـت جـــای، گـــرت مـــیــل بــرتــریــســت
حــرصــت چــراســت خــواجــه، اگــر نــیــســتـی غـلـام
چـــنـــدی ز بـــار گـــاه ســـلـــیـــمـــان بـــرون مـــرو
تــا دیــو هــیــچــگــه نــفــرســتــد تــو را پــیــام
عـــمـــریـــســـت رهـــنــوردی و چــون کــودکــان هــنــوز
آگـــه نـــهای کـــه چــاه کــدام اســت و ره کــدام
پـــرویـــن، شـــراب مـــعـــرفــت از جــام عــلــم نــوش
تــرســم کــه دیــر گــردد و خــالــی کــنـنـد جـام
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۷
نــــخــــواســــت هــــیـــچ خـــردمـــنـــد وام از ایـــام
کــه بـا دسـیـسـه و آشـوب بـاز خـواهـد وام
بــچــشــم عــقــل دریــن رهــگــذر تــیــره بـبـیـن
کـه گـسـتـرانـد قـضـا و قدر براه تو دام
هــــزار بــــار بــــلــــغــــزانــــدت بــــهـــر قـــدمـــی
که سخت خام فریبست روزگار و تو خام
اگــــر حــــکــــایـــت بـــهـــرام گـــور مـــیپـــرســـی
شــکــار گــور شـد ای دوسـت عـاقـبـت بـهـرام
ز غــم مــبــاش غــمــیــن و مــشــو ز شـادی شـاد
کــه شــادی و غــم گــیــتــی نــمــیـکـنـنـد دوام
ز تخم تلخ نخورد است کس بر شیرین
ز شـاخ بـیـد نـچـیـد اسـت هـیـچـکـس بادام
از آن ســــبــــب نـــشـــدی هـــمـــعـــنـــان هـــشـــیـــاران
کـه بـیـهـشـانـه سـپـردی بدست نفس زمام
تـــو آرمـــیـــدی و ایـــن زاغ مــیــوه بــرد هــمــی
تـــو اوفـــتـــادی و ایــن کــاروان گــذشــت مــدام
چـــو پــای هــســت، چــرا بــاز مــانــدهای از راه
چــو نـور هـسـت، چـرا گـشـتـهای قـریـن ظـلـام
تـو بـرج و بـاروی مـلـک وجـود مـحـکم کن
بــهــل کــه دیــو بــد آئـیـن تـرا دهـد دشـنـام
تـــرا کــه خــانــهٔ دل خــلــوت خــدا بــود اســت
چـرا بـمـعـبـد شـیـطـان کنی سجود و قیام
جــفــای گــیــتــی و کــجــگـردی سـپـهـر بـلـنـد
اگـــر چــه تــوســنــی، آخــر تــرا نــمــایــد رام
بـــحـــرص و آز مــبــر فــرصــت عــزیــز بــســر
بـجـهـل و عـجـب مـکـن عـمـر بـی بـدیـل تـمـام
زمـــان رنـــج شـــد، ای کـــرده ســالــهــا راحــت
دم رحـــیـــل شـــد، ای جـــســـتـــه عـــمـــرهــا آرام
بـــمـــقـــصـــدی نـــرســـی تـــا رهــی نــپــیــمــائــی
مــدار بــیــم ازیــن اســب بــی فــسـار و لـگـام
هـر آن فـروغ کـه از جـسـم تـیـره مـیـطـلـبـی
ز جــان طــلــب کــه بـارواح زنـدهانـد اجـسـام
مگوی هر که کهن جامه شد ز علم تهیست
کــه خــاص نـیـز بـسـی هـسـت در مـیـان عـوام
به نیک جامه چو بیدانشی مناز که خلق
تــرا، نــه جــامــهٔ نــیــک تــرا، کــنــنـد اکـرام
چـو گـرگ حـیـلـهگـر انـدر لـبـاس چـوپان شد
شـبـان بـگوی که تا چشم پوشد از اغنام
چــو وقــت کــار شـود، بـاش چـابـک انـدر کـار
چـو نـوبـت سـخـن آیـد، سـتـوده گـوی کـلـام
ز جـــام عـــلـــم مـــی صـــاف زیـــرکـــان خـــوردنـــد
هــر آنــکـه خـامـش بـنـشـسـت گـشـت درد آشـام
بـشـوق گـنـج یکی تیشه بر زمین نزدیم
هـمـی بـخـیـره بـه ویـرانـه سـاخـتیم مقام
اگــر بــلــنــد تــبــاری، چــه جــوئــی از پـسـتـی
اگــر خــدای پــرســتــی، چــه خـواهـی از اصـنـام
کــدام تــشــنـه بـنـوشـیـد از سـبـوی تـو آب
کـدام گـرسـنـه در سـفرهٔ تو خورد طعام
چــگــونــه راهــنــمــائـی، کـه خـود گـمـی از راه
چـگـونـه حـاکـم شـرعی، که فارغی ز احکام
بــســی اســت پــرتــگــه انـدر ره هـوی، پـرویـن
مــپــوی جــز ره پــرهـیـز و بـاش نـیـک انـجـام
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۸
نــفــس گــفــتــســت بــســی ژاژ و بــســی مــبــهــم
بــه کــز ایــن پــس کــنــدش نــطــق خـرد ابـکـم
ره پــــر پــــیــــچ و خــــم آز چــــو بــــگــــرفــــتـــی
روی درهــــم مــــکــــش ار کــــار تــــو شـــد درهـــم
خــــشــــک شـــد زمـــزم پـــاکـــیـــزهٔ جـــان نـــاگـــه
شـــســـتـــشـــو کـــرد هـــریـــمـــن چــو دریــن زمــزم
بـــه کـــه از مـــطـــبـــخ وســـواس بـــرون آئـــیــم
تــــا کــــه خــــود را بــــرهــــانــــیـــم ز دود و دم
کــــاخ مــــکــــر اســــت دریــــن کــــنــــگــــره مــــیــــنـــا
چــــــاه مــــــرگ اســـــت دریـــــن ســـــیـــــرگـــــه خـــــرم
ز بـــــدانــــدیــــش فــــلــــک چــــنــــد شــــوی ایــــمــــن
ز ســتــم پــیــشــه جــهــان چــنــد کــشــی اسـتـم
تـــــو نـــــدیــــدی مــــگــــر ایــــن دانــــهٔ دانــــا کــــش
تــــو نــــدیــــدی مــــگــــر ایــــن دامـــگـــه مـــحـــکـــم
وارث مـــــلـــــک ســـــلـــــیــــمــــان نــــتــــوان خــــوانــــدن
هـــر کـــســـیـــرا کـــه در انـــگـــشــت بــود خــاتــم
آنـــکــه هــر لــحــظــه بــزخــم تــو زنــد زخــمــی
تـــــو ازو خــــیــــره چــــه داری طــــمــــع مــــرهــــم
فـــــلـــــک آنــــگــــونــــه بــــه نــــاورد دلــــیــــر آیــــد
کـــــه نـــــه از زال اثـــــر مــــانــــد و نــــز رســــتــــم
نـــه بـــبـــخـــشـــود بـــمـــوســـی خـــلـــف عـــمـــران
نـــه وفـــا کـــرد بـــه عـــیـــســـی پـــســـر مــریــم
تـــخـــت جـــمـــشـــیــد حــکــایــت کــنــد ار پــرســی
که چه آمد به فریدون و چه شد بر جم
ز خـوشـیـهـا چـه شـوی خـوش کـه دریـن مـعـبر
بــه یــکــی ســور قــریــن اســت دو صــد مــاتـم
تـو بـه نـی بـیـن کـه ز هـر بند چسان نالد
ز زبــــــــردســــــــتــــــــی ایــــــــام بــــــــزیـــــــر و بـــــــم
داســـــتـــــان گـــــویـــــدت از بـــــابـــــلـــــیـــــان بــــابــــل
عـــــــبـــــــرت آمــــــوزدت از دیــــــلــــــمــــــیــــــان دیــــــلــــــم
فـــرصـــتـــی را کـــه بـــدســتــســت، غــنــیــمــت دان
بـــهـــر روزی کـــه گـــذشـــتـــســت چــه داری غــم
زان گـــل تـــازه کــه بــشــکــفــت ســحــرگــاهــان
نـه سـر و سـاق بـجـا مـانـد، نـه رنـگ و شم
گـــر صـــبـــاحـــیـــســـت، مــســائــی رســدش از پــی
ور بـــــهـــــاریــــســــت، خــــزانــــی بــــودش تــــوام
صـــبـــحـــدم اشـــک بـــچـــهـــر گـــل از آن بــیــنــی
کــه شــبــانــگــه بــچـمـن گـریـه کـنـد شـبـنـم
انــــدریــــن دشــــت مــــخــــوف، ای بـــرهٔ مـــســـکـــیـــن
بــیــم جــانــســت، چــه شــد کـز رمـه کـردی رم
مـــخـــور ای کـــودک بـــی تـــجـــربــه زیــن حــلــوا
کـه شـد آمـیـخـتـه بـا روغـن و شـهـدش سـم
دســـت و پـــائـــی بـــزن ای غـــرقـــه، تـــوانــی گــر
تــــا مــــگــــر بــــاز رهـــانـــنـــد تـــو را زیـــن یـــم
مــشــک حــیــفــسـت کـه بـا دوده شـود هـمـسـر
کـــبـــک زشـــتـــســـت کـــه بــا زاغ شــود هــمــدم
بــرو ای فــاخــتــه، بــا مــرغ سـحـر بـنـشـیـن
بـــرو ای گـــل، بـــصــف ســرو و ســمــن بــردم
ز چـــــنـــــار آمـــــوز، ای دوســـــت گـــــرانــــســــنــــگــــی
چـــه شـــوی بـــر صـــفـــت بـــیـــد ز بــادی خــم
خــویــش و پــیــونــد هــنــر بــاش کـه تـا روزی
نـــــــروی از پـــــــی نـــــــان بــــــر در خــــــال و عــــــم
روح را ســــــیـــــر کـــــن از مـــــائـــــدهٔ حـــــکـــــمـــــت
بــــیـــکـــی نـــان جـــویـــن ســـیـــر شـــود اشـــکـــم
جــز کـه آمـوخـت تـرا کـه خـواب و خـور غـفـلـت
بــه چــه کــار آمــدت ایــن ســفــلــه تــن مـلـحـم
خـــزفـــســـت ایـــنــکــه تــو داریــش چــنــو گــوهــر
رســن اســت ایــنــکــه تــو بـیـنـیـش چـو ابـریـشـم
مــار خــود، هــم تــو خــودی، مــار چــه افــسـائـی
بـخـود، ای بـیـخـبـر از خـویـش، فـسـون مـیدم
ز تـــو در هـــر نـــفـــســـی کـــاســـتـــه مـــیـــگـــردد
غــم خــود خـور، چـه خـوری انـده بـیـش و کـم
بــــیــــم آنــــســــت کــــه صــــراف قــــضـــا نـــاگـــه
زر ســـرخ تـــو بـــگـــیـــرد بـــه یـــکـــی درهـــم
کــــشـــت یـــک دانـــه کـــســـی را نـــدهـــد خـــرمـــن
بــــذل یــــک جــــوز کــــســــی را نــــکـــنـــد حـــاتـــم
بــه پــری پــر، کــه عــقــابــان نــکــنــنــدت ســر
بــــه رهــــی رو، کــــه بـــزرگـــان نـــکـــنـــنـــدت ذم
جـــان چــو کــان آمــد و دانــش گــهــرش، پــرویــن
دل چــو خــورشــیــد شــد و مــلــک تــنــش عــالــم
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۹
تــــا بــــبــــازار جـــهـــان ســـوداگـــریـــم
گــــاه ســــود و گـــه زیـــان مـــیـــوریـــم
گـــر نـــکــو بــازارگــانــیــم از چــه روی
هــرگــز ایــن ســود و زیــانـرا نـشـمـریـم
جان زبون گشته است و در بند تنیم
عـقـل فـرسوده است و در فکر سریم
روح را از نــــاشــــتــــائـــی مـــیـــکـــشـــیـــم
ســفــرههــا از بـهـر تـن مـیـگـسـتـریـم
گـــر چـــه عـــقــل آئــیــنــه کــردار مــاســت
مــــا در آن آئــــیـــنـــه هـــرگـــز نـــنـــگـــریـــم
گــر گــرانــبــاریــم، جــرم چـرخ چـیـسـت
بــــار کــــردار بــــد خـــود مـــیـــبـــریـــم
چــون سـیـاهـی شـده بـضـاعـت دهـر را
مــا ســیــه کــاریــم کــانــرا مــیــخـریـم
پـــنـــد نــیــکــان را نــمــیــداریــم گــوش
انــدریــن فــکــرت کــازیــشــان بــهــتــریـم
پــــهــــلــــوان امـــا بـــکـــنـــج خـــانـــهایـــم
آتــــــش امــــــا در دل خــــــاکــــــســــــتـــــریـــــم
کـــــاردانـــــان راه دیـــــگـــــر مـــــیـــــرونـــــد
مــــا تــــبــــهکــــاران بــــراه دیــــگـــریـــم
گــرگ را نــشــنــاخــتــســتــیــم از شــبـان
در چـــراگـــاهــی کــه عــمــری مــیــچــریــم
بـر سـپـهـر مـعـرفـت کـی بـر شـویـم
تـــا بـــپــر و بــال چــوبــیــن مــیــپــریــم
واعـــظــیــم امــا نــه بــهــر خــویــشــتــن
از بـــــرای دیــــگــــران بــــر مــــنــــبــــریــــم
آگــــه از عــــیــــب عــــیــــان خــــود نــــهایــــم
پــــردههــــای عــــیــــب مــــردم مــــیـــدریـــم
ســـفـــلـــگـــیـــهـــا مــیــکــنــد نــفــس زبــون
مــا هــمــی ایــن ســفــلــه را مــیــپــروریــم
بـشـکـنـیـم از جـهـل و خود را نشکنیم
بــگــذریــم از جــان و از تــن نــگــذریـم
بـادهٔ تـحـقـیـق چـون خواهیم خورد؟
مــا کـه مـسـت هـر خـم و هـر سـاغـریـم
چـونـکـه هـر بـرزیـگـری را حـاصـلی است
حــاصــل مــا چــیــســت گــر بــرزیــگــریـم
چــونــکـه بـاری گـم شـدیـم انـدر رهـی
بــه کــه بــار دیـگـر آن ره نـسـپـریـم
زان پـــــــراکــــــنــــــدنــــــد اوراق کــــــمــــــال
تــا بــکــوشــش جـمـلـه را گـرد آوریـم
تـــا بـــیــفــشــانــنــد بــر چــیــنــنــدمــان
طــــوطــــی وقــــت و زمــــان را شــــکـــریـــم
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۰
بــــد مــــنــــشــــانــــنــــد زیــــر گـــنـــبـــد گـــردان
از بــــدشــــان چــــهــــر جــــان پـــاک بـــگـــردان
پــای بــســی را شــکــسـتـهانـد بـه نـیـرنـگ
دســت بــســی را بــبــســتــهانــد بــه دسـتـان
تـــا خـــر لـــنـــگـــی فــتــادهاســت ز ســســتــی
تــــوســــن خــــود را دوانــــدهانـــد بـــمـــیـــدان
جــز بــدو نــیــک تــو، چــرخ مــینــنــویـسـد
نــیــک و بــد خـویـش را تـو بـاش نـگـهـبـان
گــر ســتــم از بــهــر خــویـش مـینـپـسـنـدی
عـــادت کـــژدم مـــگـــیــر و پــیــشــهٔ ثــعــبــان
چــنــدکــنــی هــمــچــو گــرگ، حــمــلـه بـمـردم
چــــنــــد دریــــشـــان هـــمـــی بـــنـــاخـــن و دنـــدان
دامــــــن خــــــلــــــق خــــــدای را چـــــو بـــــســـــوزی
آتـــشـــت افـــتـــد بـــه آســـتـــیـــن و بـــه دامــان
هـــر چـــه دهـــی دهـــر را، هـــمـــان دهـــدت بـــاز
خــــواســــتـــهٔ بـــد نـــمـــیـــخـــرنـــد جـــز ارزان
خـــــواهـــــی اگـــــر راه راســـــت: راه نـــــکــــوئــــی
خـــواهـــی اگـــر شـــمـــع راه: دانــش و عــرفــان
کـــارگـــران طـــعـــنـــه مـــیـــزنـــنــد بــه کــاهــل
اهـــل هـــنـــر خـــنـــده مـــیـــکـــنـــنـــد بــه نــادان
از خــــــــم صــــــــبــــــــاغ روزگـــــــار بـــــــرآیـــــــد
هــــر نــــفــــســــی صــــد هــــزار جــــامــــهٔ الــــوان
غـــارت عـــمـــر تــو مــیــکــنــنــد بــه گــشــتــن
دی مـــــــه و اردیـــــــبــــــهــــــشــــــت و آذر و آبــــــان
جـــز بـــفـــنـــا چـــهـــر جـــان نــبــیــنــی، ازیــراک
جـــان تــو زنــدانــیــســت و جــســم تــو زنــدان
عــــالــــمـــی و بـــهـــرهایـــت نـــیـــســـت ز دانـــش
رهــــروی و تـــوشـــهایـــت نـــیـــســـت در انـــبـــان
تـــیـــه خـــیـــالـــت بــه مــقــصــدی نــرســانــد
راهـــــروان راه بـــــردهانـــــد بـــــه پـــــایـــــان
کــــشــــتـــی اخـــلـــاص مـــا نـــداشـــت شـــراعـــی
ور نه بدریا نه موج بود و نه طوفان
کـعـبـهٔ نـیـکـی اسـت دل، بـبـیـن کـه بـراهـش
جــز طــمــع و حــرص چــیــســت خــار مــغــیـلـان
بــنــدگــی خــود مــکـن کـه خـویـش پـرسـتـی
کـرده بـسـی پـاکـدل فـریـشـتـه، شـیـطـان
تـــا تـــو شـــدی خـــرد، آز یـــافـــت بـــزرگــی
تــا تــو شــدی دیـو، دیـو گـشـت سـلـیـمـان
راهـــــنـــــمــــائــــی چــــه ســــود در ره بــــاطــــل
دیــبــهٔ چــیــنــی چــه ســود در تــن بــیـجـان
نــفــس تــو زنــگــی شــد و ســپــیـد نـگـردد
صــد ره اگــر شــوئــیـش بـچـشـمـهٔ حـیـوان
راســــتــــی از وی مــــجــــوی زانــــکــــه نــــرویــــد
هـــیـــچـــگـــه از شـــورهزار لــالــه و ریــحــان
بـــار لـــئـــیـــمـــان مـــکـــش ز بـــهـــر جــوی زر
خــــدمــــت دونــــان مــــکــــن بــــرای یــــکــــی نـــان
گــنــج حــقــیــقــت بــجــوی و پــیـلـهوری کـن
اهـــل هـــنـــر بـــاش و پـــوش جـــامـــهٔ خـــلــقــان
روز ســـعـــادت ز شـــب چـــگـــونــه شــنــاســد
آنـکـه ز خـورشـیـد شـد چـو شبپره پنهان
دور شـو از رنـگ و بـوی بـیـهـده، پـرویـن
از در مــــــــعـــــــنـــــــی درای، نـــــــز در عـــــــنـــــــوان