غزل شمارهٔ ۳۸۳
آنـــکــه هــرگــز نــظــری بــا مــن شــیــدا نــکــنــد
نــتــوانـد کـه مـرا بـی سـر و بـی پـا نـکـنـد
دوش می‌گفت که من با تو وفا خواهم کرد
لــیــک مــعــلــوم نــدارم کــه کــنــد یــا نــکــنـد
اگــــر آن حــــور پـــری رخ بـــخـــرامـــد در بـــاغ
نـــبـــود آدمـــی آنـــکـــس کـــه تـــمـــاشــا نــکــنــد
خـسـرو آن نـیـسـت کـه از آتـش دل چـون فرهاد
جـــان فـــدای لـــب شـــیــریــن شــکــرخــا نــکــنــد
گــل چــو بــر نــالــهٔ مــرغــان چــمـن خـنـده زنـد
چــکــنــد بــلــبــل شــب خـیـز کـه سـودا نـکـنـد
هــر کــه را تــیــغ جــفــا بــردل مــجــروح زنــی
حــذر از ضـربـت شـمـشـیـر تـو قـطـعـا نـکـنـد
چــون تــوانــم شــدن از نــرگــس مــســتــت ایــمــن
کـانـکـه چـشـم تـو کـنـد کـافـر یـغـمـا نـکند
گــل خــیــری چــو بــر اطــراف گــلــســتـان گـذرم
نــتــوانــد کــه رخــم بــیــنــد و صـفـرا نـکـنـد
هـــر کـــه احـــوال دل غـــرقـــه بـــدانــد خــواجــو
اگـــــرش عـــــقـــــل بـــــود روی بــــدریــــا نــــکــــنــــد
غزل شمارهٔ ۳۸۴
هـیـچـکـس نـیـسـت کـه وصـل تـو تـمـنـا نـکند
یــا جــفــا بــر مــن دلــخــســتــهٔ شــیــدا نـکـنـد
هــر کــه ســودای سـر زلـف تـو دارد در سـر
ایـن خـیـالـسـت کـه سـر در سـر سـودا نکند
چـشـم شـوخـت چـه عجب گر دل مردم بربود
تــرک سـرمـسـت مـحـالـسـت کـه یـغـمـا نـکـنـد
وامق آن نیست که گر تیغ نهندش بر سر
ســر بــگــردانــد و جــان در سـر عـذرا نـکـنـد
مـــاه کـــنـــعـــائــی مــا گــو ز پــس پــرده درآی
تــــا دگــــر مــــدعــــی انــــکــــار زلـــیـــخـــا نـــکـــنـــد
عـــــاقـــــبـــــت دود دلـــــش فـــــاش کـــــنــــد از روزن
هـــر کـــه از آتــش دل ســوزد و پــیــدا نــکــنــد
مـرد صـاحـب‌نـظـر آنـسـت کـه تـا جان بودش
نـــتـــوانـــد کـــه نـــظـــر در رخ زیـــبـــا نـــکـــنــد
آن ســهــی ســرو روان از ســر پــا نــنــشــیــنــد
تـا مـن دلـشـده را بـی سـر و بـی پـا نـکـند
مـــکــن انــدیــشــهٔ فــردا و قــدح نــوش امــروز
کــانــکــه عــاقــل بــود انــدیــشـهٔ فـردا نـکـنـد
در بـهـاران کـه عـروسـان چـمـن جـلـوه کـنـنـد
کــیــســت کــورا هــوس عـیـش و تـمـاشـا نـکـنـد
دل کــجــا بــرکــنــد از آن لــب مــیــگــون خـواجـو
زانـــکـــه مــخــمــور بــتــرک مــی حــمــرا نــکــنــد
غزل شمارهٔ ۳۸۵
جــان وطــن بـر در جـانـان چـه کـنـد گـر نـکـنـد
تــن خــاکــی طــلــب جــان چــه کــنــد گــر نــکــنـد
هـــر گـــدائـــی کــه مــقــیــم در ســلــطــان گــردد
روز و شــب خـدمـت دربـان چـه کـنـد گـر نـکـنـد
بــیــنــوائــی کــه بـرو لـشـکـریـان جـور کـنـنـد
روی در حـضـرت سـلـطـان چـه کـنـد گـر نـکـنـد
طــــالــــب وصــــل حـــرم در شـــب تـــاریـــک رحـــیـــل
تـکـیـه بـر خـار مـغـیـلـان چـه کـنـد گر نکند
آن نـــگـــاریـــن مـــبـــرقـــع چـــو کـــنــد مــیــل عــراق
دلـــم آهـــنــگ ســپــاهــان چــه کــنــد گــر نــکــنــد
چــون زلــیـخـا دلـش از دسـت بـشـد مـلـکـت مـصـر
در ســر یـوسـف کـنـعـان چـه کـنـد گـر نـکـنـد
هـر کـه در پـای گـلـش بـرگ صـبـوحـی باشد
صـبـحـدم عـزم گـلـسـتـان چـه کـنـد گر نکند
زلـف سـرگشته که بر روی تو گشت آشفته
گـرد رخـسـار تـو دوران چـه کـنـد گـر نـکند
نـــتــوانــد کــه ز هــجــر تــو نــنــالــد خــواجــو
هر که خنجر خورد افغان چه کند گر نکند
غزل شمارهٔ ۳۸۶
گــمــان مــبــر کــه دلــم مــیــل دوســتـان نـکـنـد
چــرا کــه مــرغ چـمـن تـرک بـوسـتـان نـکـنـد
کـسـی کـه نـقـد خرد داد و ملک عشق خرید
اگـــر ز ســـود و زیـــان بــگــذرد زیــان نــکــنــد
بـــجـــان دوســـت کــه گــنــج روان دلــی یــابــد
کـه او مـضـایـقـه بـا دوسـتـان بـجـان نکند
شــــب رحــــیــــل خــــوشــــا در عــــمــــاری آســــودن
بــشــرط آنـکـه جـرس نـالـه و فـغـان نـکـنـد
چــه بـاشـد ار نـفـسـی سـاربـان در ایـن مـنـزل
قـــرار گـــیــرد و تــعــجــیــل کــاروان نــکــنــد
شهی که بادهٔ روشن کشد بتیره شبان
مــعــیــنــســت کــه انــدیــشــه از شــبــان نـکـنـد
چــو خــامــه هــر کــه حــدیــث دل آورد بــزبــان
طــمـع مـدار کـه سـر بـر سـر زبـان نـکـنـد
زبــان شــمــع جــگــرســوز از آن بــرنــد بـگـاز
کــه از فــســرده دلــان راز دل نــهــان نــکــنـد
جــهــان بـحـال کـسـی مـلـتـفـت شـود خـواجـو
کــه الــتــفــات بـه نـیـک و بـد جـهـان نـکـنـد
غزل شمارهٔ ۳۸۷
ســنــبــلــش غــارت ایــمــان نــکــنــد چــون نــکــنــد
لـــب لـــعـــلــش مــدد جــان نــکــنــد چــون نــکــنــد
گـــر چـــه دربــان نــدهــد راه ولــیــکــن درویــش
الــتــمــاس از در ســلــطــان نــکـنـد چـون نـکـنـد
هـر کـه زیـن رهـگـذرش پـای فرو رفت به گل
مـــیــل آن ســرو خــرامــان نــکــنــد چــون نــکــنــد
چــون تــو در بــادیــه بــر دسـت نـهـی آب زلـال
تـــشـــنـــه را آرزوی آن نـــکـــنـــد چـــون نـــکـــنــد
کـــافــر زلــف تــو چــون روی ز ایــمــان پــیــچــد
قـــصـــد آزار مـــســلــمــان نــکــنــد چــون نــکــنــد
طــالــب لــعــل تــوام کــانـکـه بـظـلـمـات افـتـاد
طــلــب چــشــمــهٔ حــیــوان نــکــنــد چــون نــکــنــد
بـاغـبـانـرا کـه ز غـلـغـل هـمـه شـب خواب نبرد
شور بر مرغ سحر خوان نکند چون نکند
صــبــر ایــوب کــســی را کــه نــبــاشـد در رنـج
حــذر از مــحــنــت کــرمــان نــکــنــد چــون نـکـنـد
چـون دریـن مـرحله خواجو اثر از گنج نیافت
تـــرک ایـــن مــنــزل ویــران نــکــنــد چــون نــکــنــد
غزل شمارهٔ ۳۸۸
چــنــانــکــه صــیــد دل آن چـشـم آهـوانـه کـنـد
پــلــنــگ صــیــد فــکــن قــصــد آهــوان نــکــنــد
چـــو تـــیـــر غــمــزهٔ خــونــریــز در کــمــان آرد
دل شــکــســتــهٔ صــاحــبــدلــان نــشــانــه کـنـد
ســپــاه زنــگ چــو از چـیـن بـنـیـمـروز کـشـد
شــکــنــج زلــف و بــنـاگـوش را بـهـانـه کـنـد
هـــــزار دل ز ســــر شــــانــــه‌اش فــــرو بــــارد
چـو تـرک سـیـم عـذارم نغوله شانه کند
بــدانــکــه مــرغ دل خــســتــه‌ئــی بــقــیـد آرد
ز زلــف تــا فــتــنــه دام و ز خــال دانــه کــنــد
ازین قدر چه کم آید ز قدر و حشمت شاه
کــه یــک نــظــر بــگـدایـان خـیـلـخـانـه کـنـد
اگـــر بــچــرخ بــرافــشــانــد آســتــیــن رســدش
کـسـی کـه سـرمـه از آن خـاک آسـتـانـه کـنـد
کــجــا رســم بــمــکــانـت کـه پـشـه نـتـوانـد
کــه در نــشــیــمــن ســیــمــرغ آشــیـانـه کـنـد
چــو بــر زمـانـه بـهـر حـال اعـتـمـادی نـیـسـت
نـه عـاقـلـسـت کـه او تکیه بر زمانه کند
دل شــکــســتــهٔ خــواجـو چـو از مـیـانـه ربـود
چـــرا نـــدیـــده گـــنـــاهـــی ازو کـــرانــه کــنــد
غزل شمارهٔ ۳۸۹
چـــون ســـایـــبـــان آفـــتـــاب از مـــشـــک تـــاتـــاری کـــنـــد
روز مـــن بـــد روز را هـــمـــچـــون شـــب تـــاری کـــنـــد
از خــســتــگــان دل مــی‌بــرد لــیــکــن نــمــی‌دارد نــگـه
ســهــلــســت دل بــردن ولــی بــایــد کـه دلـداری کـنـد
زیـنـسـان که من دنیا و دین در کار عشقش کرده‌ام
یــاری بــود کــو هــر زمــان بــا دیــگــری یــاری کـنـد
تـــا کــی خــورم خــون جــگــر در انــتــظــار وعــده‌اش
گــر مــی‌دهــد کــام دلــم چــنــدم جــگـر خـواری کـنـد
گـــویـــنـــد اگـــر زاری کـــنـــی دیـــگـــر نـــیـــازارد تـــرا
ســـلــطــان چــه غــم دارد اگــر بــازاریــی زاری کــنــد
همچون کمر خود را بزر بر وی توان بستن ولی
چـــون زر نـــبـــیـــنـــد در مــیــان آهــنــگ بــیــزاری کــنــد
بــر عــاشــقــان خـسـتـه دل هـر شـب شـبـیـخـون آورد
چــون زورمـنـدسـت و جـوان خـواهـد کـه عـیـاری کـنـد
گــو غــمــزه را پـنـدی بـده تـا تـرک غـمـازی کـنـد
یــا طــره را بــنــدی بــنــه تــا تـرک طـراری کـنـد
خـواجـو اگـر زلـف کـژش بـیـنـی کـه بـرخـاک اوفـتد
بــا آن رسـن در چـه مـرو کـان از سـیـه کـاری کـنـد
غزل شمارهٔ ۳۹۰
مـــاه مـــن مـــشــک ســیــه در دامــن گــل مــی‌کــنــد
ســـایـــبـــان آفـــتـــاب از شـــاخ ســـنـــبـــل مــی‌کــنــد
گــر چــه از روی خـرد دور تـسـلـسـل بـاطـلـسـت
خـط سـبـزش حـکـم بـر دور تـسـلـسـل مـی‌کـند
هــرگــز از جــام مــی لــعــلــش نــمـی‌بـاشـد خـمـار
مــی پــرســتــی کــو بــبــادامــش تــنـقـل مـی‌کـنـد
راسـتـی را شـاخ عـرعـر مـی‌درفـشد همچو بید
کــان ســهــی ســرو روان مــیــل تــمــایـل مـی‌کـنـد
جـادوی چـشـمـش قـلـم در سـحـر بابل می‌کشد
ســـبـــزی خـــطـــش ســـزا در دامـــن گــل مــی‌کــنــد
آنـــکـــه مـــا را مــی‌تــوانــد ســوخــتــن درمــان مــا
مــی‌تــوانــد ســاخــتــن لــیــکــن تـغـافـل مـی‌کـنـد
گــفــت اگــر کـام دلـت بـایـد ز وصـلـم جـان بـده
مـی‌دهـم گـر لـعـل جـان بـخـشـش تـقـبـل مـی‌کند
در بـرم دل هـمـچـو مهر از تاب لرزان می‌شود
چـــون فـــراق آنـــمـــه تـــابــان تــحــمــل مــی‌کــنــد
نرگسش گوید که فرض عین باشد قتل تو
جـان بـرشـوة مـی‌دهـم گـر ایـن تـفـضـل مـی‌کـنـد
ای گـــل ار بـــرگ نـــوای بـــلـــبـــل مـــســـتـــت بـــود
بــاد پــنــدار ار صــبــا انــکــار بــلــبــل مــی‌کـنـد
گــر نــدارد بــا دل ســرگـشـتـهٔ خـواجـو نـزاع
هــنــدوی زلــفــش چــرا بــر وی تــطــاول مــی‌کــنـد
غزل شمارهٔ ۳۹۱
گــمــان مــبــر کــه در آفــاق اهـل حـسـن کـمـنـد
ولـیـک پـیـش وجـود تـو جـمـلـه کـالـعـدمـند
صــبـوحـیـان سـحـرخـیـز کـنـج خـلـوت عـشـق
چه غم خورند چو شادی خوران جام جمند
چــو گــنــج عــشــق تــو دارنــد در خــرابـهٔ دل
نـــه مــفــلــســنــد ولــی مــنــعــمــان بــی درمــنــد
چــو قــامــت تـو بـبـیـنـنـد کـوس عـشـق زنـنـد
پــریــرخــان کــه بــعــالــم بــدلـبـری عـلـمـنـد
بـــقـــصـــد مــرغ دل خــســتــگــان مــیــفــکــن دام
کــــه طــــائـــران هـــوایـــت کـــبـــوتـــر حـــرمـــنـــد
بـــتـــیـــغ هـــجـــر زدن عــاشــقــان مــســکــیــن را
روا مــدار کــه مــجــروح ضــربــت ســتــمــنـد
چـــو آهـــوان پـــلـــنـــگ افـــکـــن تـــرا بـــیـــنــنــد
اگــر بــصــیــد روی از تـو وحـشـیـان نـرمـنـد
دمـــی نـــدیـــم اســـیـــران قـــیــد مــحــنــت بــاش
بـبـیـن کـه سـوختگان غم تو در چه دمند
خـلـاف حـکـم تـو خـواجـو کجا تواند کرد
کـه بـیـدلـان هـمـه مـحکوم و دلبران حکمند
غزل شمارهٔ ۳۹۲
ســــوی دیــــرم نــــگــــذارنــــد کــــه غــــیــــرم دانــــنـــد
ور ســـوی کـــعـــبـــه شـــوم راهـــب دیـــرم خــوانــنــد
زاهـــدان کـــز مـــی و مـــعـــشـــوق مـــرا مـــنــع کــنــنــد
چون شدم کشته ز تیغم به چه می‌ترسانند
روی بــنــمــای کــه جــمــعــی کـه پـریـشـان تـوانـد
چـــون ســـر زلـــف پـــریـــشـــان تـــو ســـرگـــردانــنــد
دل دیــــوانــــه‌ام از بــــنــــد کــــجــــا گـــیـــرد پـــنـــد
کـــان دو زلـــف ســیــهــش ســلــســلــه مــی‌جــنــبــانــنــد
مـــن مـــگـــر دیـــوم اگـــر زانـــکـــه بـــرنــجــم ز رقــیــب
کــــه رقــــیــــبــــان تــــو دانــــم کـــه پـــری دارانـــنـــد
عــــــاقــــــبــــــت از شــــــکــــــرت شــــــور بــــــر آرم روزی
گــر چــه از قــنــد تــو هــمــچـون مـگـسـم مـی‌رانـنـد
چــون تــو ای فــتـنـهٔ نـوخـاسـتـه بـرخـاسـتـه‌ئـی
شـــمــع را شــایــد اگــر پــیــش رخــت بــنــشــانــنــد
حـــال آن نـــرگـــس مـــســـت از مـــن مـــخــمــور بــپــرس
زانـکـه در چـشـم تـو سـریـسـت کـه مـستان دانند
خــــاک روبــــان درت دم بــــدم از چــــشــــمـــهٔ چـــشـــم
آب بـــــرخـــــاک ســــر کــــوی تــــو مــــی‌افــــشــــانــــنــــد
جـــان فـــروشـــان ره عـــشـــق تــو قــومــی عــجــبــنــد
کــه بــصــورت هــمــه جــسـمـنـد و بـمـعـنـی جـانـنـد
عــــنــــدلــــیــــبــــان گــــلــــســــتـــان ضـــمـــیـــرت خـــواجـــو
گـــاه شـــکـــر شـــکــنــی طــوطــی خــوش الــحــانــنــد