قصیدهٔ شمارهٔ ۳۱
حـــاصــل عــمــر تــو افــســوس شــد و حــرمــان
عــیــب خــود را مــکــن ایــدوسـت ز خـود پـنـهـان
وقـــت ضـــایـــع نـــکـــنـــد هـــیـــچ هـــنـــرپـــیــشــه
جـــفـــت بـــاطـــل نـــشـــود هـــیــچ حــقــیــقــت دان
هـــیـــچـــگـــه نـــیـــســت ره و رســم خــردمــنــدی
گــرســنــه خــفــتــن و در سـفـره نـهـفـتـن نـان
دهــر گـرگـیـسـت گـرسـنـه، رخ از او بـرگـیـر
چــرخ دیــویــســت ســیــه دل، دل ازو بــســتــان
پـــا بـــر ایــن رهــگــذر ســخــت گــرانــتــر نــه
اســــب زیــــن دشــــت خـــطـــرنـــاک ســـبـــکـــتـــر ران
مـــوج و طـــوفـــان و نـــهـــنـــگــســت دریــن دریــا
بــایــد انــدیــشــه کـنـد زیـن هـمـه کـشـتـیـبـان
هـــــیـــــچ آگـــــاه نـــــیــــاســــود دریــــن ظــــلــــمــــت
هـــیـــچ دیـــوانـــه نـــشـــد بــســتــهٔ ایــن زنــدان
ای بــــســــا خــــرمــــن امــــیـــد کـــه در یـــکـــدم
کـــرد خـــاکـــســـتـــرش ایــن صــاعــقــهٔ ســوزان
تــکــیــه بــر اخــتــر فــیــروز مــکــن چــنـدیـن
ایـــــمـــــن از فــــتــــنــــهٔ ایــــام مــــشــــو چــــنــــدان
بـی تـو بس خواهد بودن دی و فروردین
بــی تـو بـس خـواهـد گـشـتـن فـلـک گـردان
چـو شـود جـان، بـه چـه دردیت رسد پیکر
چـو رود سـر بـه چه کاریت خورد سامان
تـو خـود ار بـا نـگـهـی پـاک بـخـود بـینی
یـــابـــی آن گـــنــج کــه جــوئــیــش دریــن ویــران
چــو کــتــابــیــســت ریــا، بــی ورق و بــی خــط
چــو درخـتـیـسـت هـوی، بـی بـن و بـی اغـصـان
هـــیـــچ عـــاقـــل نـــنـــهـــد بـــر کـــف دســت آتــش
هـــیـــچ هـــشـــیـــار نــســایــد بــزبــان ســوهــان
تـا تـو چـون گـوی دریـن کـوی بـسـر گـردی
بـــایـــدت خـــیـــره جــفــا دیــدن از ایــن چــوگــان
گــشــت هــنــگــام درو، کــشــت چـه کـردی هـیـن
آمـــــد آوای جـــــرس، تــــوشــــه چــــه داری هــــان
رهــــرو گــــمــــشــــده و راهــــزنــــان در پــــیـــش
شــــب تـــار و خـــر لـــنـــگ و ره بـــی پـــایـــان
بـکـش ایـن نـفـس حـقـیـقـت کـش خـود بین را
ایـن نـه جرمی است که خواهند ز تو تاوان
بــه یــکــی دل نــتــوان کــار تــن و جـان کـرد
بـــه یـــکـــی دســـت دو طـــنــبــور زدن، نــتــوان
خــرد اســتــاد و تـو شـاگـرد و جـهـان مـکـتـب
چـــه رســیــدت کــه چــنــیــن کــودنــی و نــادان
تـــو شـــدی کـــاهـــل و از کـــاربـــری گـــشـــتــی
نــه زمــســتــان گــنــهــی داشــت نــه تــابـسـتـان
بـــوســـتـــان بـــود وجـــود تـــو گــه خــلــقــت
تــخــم کــردار بـدش کـرد چـو شـورسـتـان
تــــو مــــپــــنــــدار کــــه عــــنــــاب دهــــد عـــلـــقـــم
تــــو مــــپـــنـــدار کـــه عـــزت رســـد از خـــذلـــان
مـنـشـیـن بـا هـمـه کـس، کـاز پـی بـد کـاری
آدمــــــــی روی تــــــــوانــــــــنـــــــد شـــــــدن دیـــــــوان
گـــشـــت ابـــلــیــس چــو غــواص بــه بــحــر دل
مــــانـــد بـــر جـــا شـــبـــه و رفـــت در غـــلـــطـــان
پـــویـــه آســـوده نــکــردســت کــســی زیــن ره
لـقـمه بی سنگ نخوردست کسی زین خوان
گـــر شـــوی بـــاد بـــگـــردش نــرســی هــرگــز
طـــائـــر عـــمـــر چـــو از دام تـــو شـــد پـــران
دی شــد امــروز، بــخــیــره مــخـور انـدوهـش
کـــز پـــس مـــرده خـــردمـــنـــد نــکــرد افــغــان
خــــر تــــو مــــیــــبــــرد ایــــن غــــول بـــیـــابـــانـــی
آخــــر کــــار تــــو مــــیــــمــــانـــی و ایـــن پـــالـــان
شــــبــــرو دهــــر نـــگـــردد هـــمـــه در یـــک راه
گــشــتــن چــرخ نــبــاشــد هــمــه بــر یـکـسـان
کــامــهــا تــلــخ شــد از تــلــخــی ایــن حــلــوا
عـهـدهـا سـسـت شـد از سـسـتـی ایـن پـیـمـان
آنــــکـــه نـــشـــنـــاخـــتـــه از هـــم الـــف و بـــا را
زو چــــــه داری طــــــمــــــع مــــــعــــــرفــــــت قــــــرآن
پـــرتـــوی ده، تـــو نــه‌ای دیــو درون تــیــره
کــوشــشــی کــن، تـو نـه‌ای کـالـبـد بـی جـان
بـه تـو هـرچ آن رسـد از تـنـگـی و مـسـکینی
هــــمــــه از تــــســــت، نــــه از کــــجـــروی دوران
نــام جــوئــی؟ چــو مــلــک بــاش نــکـو کـردار
قــدر خــواهــی؟ چـو فـلـک بـاش بـلـنـد ارکـان
بــرو ای قــطــره در آغــوش صــدف بــنـشـیـن
روی بـــنـــمـــای چـــو گــشــتــی گــهــر رخــشــان
یـــاری از عـــلـــم و هـــنـــر خـــواه، چــو درمــانــی
نـه فـلـان بـا تـو کـنـد یـاری و نه بهمان
دانـــش انـــدوز، چـــه حـــاصـــل بـــود از دعـــوی
مـــعـــنـــی آمـــوز، چــه ســودی رســد از عــنــوان
بــــســــتــــهٔ شــــوق بـــود از دو جـــهـــان آزاد
کــــشــــتــــهٔ عــــشــــق بــــود زنــــدهٔ جــــاویـــدان
هــــــمــــــه زارع نــــــبــــــرد وقــــــت درو خــــــرمــــــن
هـــــمـــــه غــــواص نــــیــــارد گــــهــــر از عــــمــــان
زیــــــب یــــــابـــــد ســـــر و تـــــن از ادب و دانـــــش
زنــــده گــــردد دل و جــــان از هـــنـــر و عـــرفـــان
عـــقـــل گــنــجــســت، نــبــایــد کــه بــرد دزدش
عــلــم نــورســت، نــبــایــد کــه شــود پـنـهـان
هـــســـتـــی از بـــهـــر تـــن آســـانــی اگــر بــودی
چــــــه بــــــدی بــــــرتــــــری آدمـــــی از حـــــیـــــوان
گـــر نـــبـــودی ســـخـــن طــیــبــت و رنــگ و بــو
خــســک و خــشــک بــدی هــمــچـو گـل و ریـحـان
جــــــامــــــهٔ جـــــان تـــــو زیـــــور عـــــلـــــم آراســـــت
چـــه غـــم ار پـــیـــرهـــن تـــنـــت بــود خــلــقــان
سحر باز است فلک، لیک چه خواهد کرد
ســحــر بــا آنــکــه بـود چـون پـسـر عـمـران
چـــو شـــدی نــیــک، چــه پــروات ز بــد روزی
چــو شـدی نـوح، چـه انـدیـشـه‌ات از طـوفـان
بــــرو از تـــیـــه بـــلـــا گـــمـــشـــده‌ای دریـــاب
بـــــزن آبـــــی و ز جـــــانـــــی شـــــرری بــــنــــشــــان
بــه یــکــی لــقــمــه، دل گــرســنــه‌ای بــنــواز
بــه یــکــی جــامــه، تــن بــرهــنـه‌ای پـوشـان
بــــیــــنــــوا مــــرد بــــحــــســــرت ز غــــم نــــانـــی
خــواجــه دلــکــوفــتــه گـشـت از بـرهٔ بـریـان
ســـوخـــت گـــر در دل شـــب خـــرمـــن پــروانــه
شــمــع هــم تــا بــســحــرگــاه بـود مـهـمـان
بــی هـنـر گـر چـه بـتـن دیـبـهٔ چـیـن پـوشـد
بــه پــشــیـزی نـخـرنـدش چـو شـود عـریـان
هــــمـــه یـــاران تـــو از چـــســـتـــی و چـــالـــاکـــی
پـــرنـــیـــان بـــاف و تـــو در کـــارگـــه کـــتـــان
آنـــکـــه صـــراف گـــهـــر شـــد نـــنــهــد هــرگــز
ســـنـــگ را بـــا در شـــهـــوار بـــیـــک مـــیـــزان
ز چــــه، ای شـــاخـــک نـــورس، نـــدهـــی بـــاری
بــــامــــیــــد ثــــمــــری کــــشــــت تــــرا دهــــقــــان
هـــیـــچ، آزاده نـــشـــد بـــنــدهٔ تــن، پــرویــن
هـــــیــــچ پــــاکــــیــــزه نــــیــــالــــود دل و دامــــان
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۲
دزد تــــو شــــد ایــــن زمــــانــــهٔ ریــــمـــن
آن بــه کــه نـگـردیـش بـه پـیـرامـن
گـــر بـــرتـــریـــت دهـــد فـــروتـــن شــو
ور ایـــــمـــــنــــیــــت دهــــد مــــشــــو ایــــمــــن
کــشــتــه اســت هــمـاره خـنـجـر گـیـتـی
نــه دوســت شــنــاخــتــســت نـه دشـمـن
امــــروز گــــذشــــت و بــــگـــذرد فـــردا
دی رفـــتـــه و رفـــتـــنـــی بـــود بـــهـــمــن
بی نیش، عسل که خورد ازین کندو
بــی خـار، کـه چـیـد گـل ازیـن گـلـشـن
ایــــن بــــیــــهــــنــــر آســــیــــای گــــردنـــده
ســــائــــیـــده هـــزارهـــا ســـر و گـــردن
ایـــــام بــــود چــــو شــــبــــروی چــــابــــک
یـــا هـــمـــچـــو یـــکـــی ســیــاه‌دل رهــزن
مــــا را بــــبــــرنــــد بــــی گــــمــــان روزی
زیـــن کـــهـــنـــه ســـرای بـــی در و روزن
روغــــن بــــچــــراغ جـــان ز عـــلـــم افـــزای
کــــم نــــور بـــود چـــراغ کـــم روغـــن
از گــنــدم و کــاه خــویــش آگـه بـاش
تـــو خـــرمـــنـــی و ســـپـــهــر پــرویــزن
خـواهـی کـه نـه تـلخ باشدت حاصل
در مـــزرعـــه تـــخـــم تــلــخ مــپــراکــن
هـــنـــگـــام زراعـــت آنـــچـــه کــشــتــســتــی
آنـــــت بـــــرســـــد بــــمــــوســــم خــــرمــــن
گــر ســوی تــو دیــو نـفـس ره یـابـد
تـــــــاریـــــــک نـــــــمـــــــایـــــــدت دل روشــــــن
بــی شــبــهـه فـرشـتـه اهـرمـن گـردد
چـــنـــدی چـــو شـــود رفـــیـــق اهـــریــمــن
ابــلــیــس فــروخـت زرق وبـا خـود گـفـت
زیــن بــیـش چـه مـیـتـوان خـریـد از مـن
زیـــن بـــاغ کـــه بــاغــبــانــیــش کــردی
جـــز خـــار تـــرا چـــه مـــانـــد در دامـــن
مـــرغـــان تـــرا هـــمـــی کـــشـــد رو بــه
هـــــمـــــیـــــان تــــرا هــــمــــی بــــرد رهــــزن
تــــــا پــــــای بـــــود، راه ادب مـــــیـــــرو
تـــــا دســـــت بــــود، در هــــنــــر مــــیــــزن
یـک جـامـه بـخـر کـه روح را شاید
بــــس دیــــبــــه خــــریــــدی و خــــز ادکـــن
مـــــرجــــان خــــرد ز بــــحــــر جــــان آورد
مــــــیــــــنـــــای دل از شـــــراب عـــــقـــــل آکـــــن
بـــی دســـت چـــه زور بـــود بـــازو را
بـــی گـــاو چـــه کــار کــرد گــاو آهــن
از چـــــــــاه دروغ و ذل بـــــــــدنــــــــامــــــــی
بـــایـــد بـــه طـــنـــاب راســـتـــی رســـتـــن
بــــایــــد ز ســــر ایـــن غـــرور را رانـــدن
بـــــایـــــد ز دل ایـــــن غـــــبـــــار را رفـــــتــــن
کـس شـمـع نـسـوخـت زیـن فـروزینه
کـس جـامه ندوخت زین نخ و سوزن
خـــواهـــی کـــه نـــیـــفـــکـــنــنــد در دامــت
دیــــــوان وجـــــود را بـــــه دام افـــــکـــــن
در دفـــتـــر نـــفـــس درســـهـــا خـــوانـــدی
در مــــکــــتــــب مــــردمــــی شــــدی کــــودن
گــــر مــــســــت هـــنـــوز کـــورهٔ هـــســـتـــی
ســـرد از چـــه زنـــیــم مــشــت بــر آهــن
جـــز بـــاد نـــبـــیـــخـــتـــیـــم در غـــربــال
جــــــز آب نــــــکــــــوفــــــتــــــیــــــم در هــــــاون
جــان گــوهــر و جــســم مـعـدنـسـت آنـرا
روزی بــــبــــرنــــد گــــوهــــر از مــــعــــدن
گــر کــج روشــی، بــراســتــی بــگـرای
آئـــــیـــــنـــــهٔ راســـــتـــــگــــوی را مــــشــــکــــن
از پــــردهٔ عــــنــــکــــبـــوت عـــبـــرت گـــیـــر
بــــر بــــام و در وجـــود، تـــاری تـــن
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۳
دگـــر بـــاره شـــد از تـــاراج بـــهــمــن
تــهــی از ســبــزه و گــل راغ و گــلــشــن
پــــــریــــــرویــــــان ز طــــــرف مــــــرغـــــزاران
هـــمـــه یـــکـــبـــاره بـــر چـــیـــدنــد دامــن
خـــزان کـــرد آنـــچـــنـــان آشــوب بــر پــای
کـــه هـــنـــگـــام جـــدل شـــمـــشــیــر قــارن
ز بـــس گـــردیـــد هـــر دم تـــیــره ابــری
حــــجــــاب چــــهـــرهٔ خـــورشـــیـــدی روشـــن
هــوا مــســمـوم شـد چـون نـیـش کـژدم
جــهــان تــاریــک شــد چــون چـاه بـیـژن
بــنــفــشــه بــر ســمــن بــگــرفـت مـاتـم
شــــقـــایـــق در غـــم گـــل کـــرد شـــیـــون
ســـتـــرده شـــد فـــروغ روی نــســریــن
پـــریـــشــان گــشــت چــیــن زلــف ســوســن
بـــبـــاغ افـــتـــاد عـــالـــم ســـوز بـــرقــی
بــیــکــدم بــاغــبــان را ســوخــت خــرمــن
خــــســــک در خــــانــــهٔ گـــل جـــســـت راحـــت
زغــــن در جــــای بــــلــــبـــل کـــرد مـــســـکـــن
بــســخــتـی گـشـت هـمـچـون سـنـگ خـارا
بـــبـــاغ آن فـــرش هـــمـــچــون خــزاد کــن
ســیــه بــادی چــو پــر آفــت ســمــومـی
گــــرفــــت انــــدر چــــمــــن نــــاگــــه وزیــــدن
بـــه بـــیـــبـــاکــی بــســان مــردم مــســت
بــــه بــــدکــــاری بــــکــــردار هــــریــــمــــن
شـــهـــان را تـــاج زر بـــربـــود از ســر
بـــتـــان را پـــیـــرهــن بــدریــد بــر تــن
تــو گـوئـی فـتـنـه‌ای بـد روح فـرسـا
تو گوئی تیشه‌ای بد بیخ بر کن
ز پـــای افـــکــنــد بــس ســرو ســهــی را
بـــیـــک نـــیـــرو چـــو دیـــو مــردم افــکــن
بـهـر سـوئی، فسرده شاخ و برگی
بـــپـــرتـــابـــیـــد چـــون ســـنـــگ فـــلـــاخــن
کــســی بــر خــیـره جـز گـردون گـردان
نـــشـــد بــا دوســتــدار خــویــش دشــمــن
بـه پـسـتـی کـشـت بـس هـمـت بـلـنـدان
چـــنـــان اســـفـــنـــدیـــار و چـــون تــهــمــتــن
نــــمــــود آنــــقــــدر خــــون انـــدر دل کـــوه
کـه تـا یـاقوت شد سنگی به معدن
در آغـــوش ز مـــی بـــنـــهـــفـــت بـــســـیـــار
سـر و بـازو و چـشـم و دسـت و گـردن
در ایــن نـاوردگـاه آن بـه کـه پـوشـی
ز دانـــش مـــغـــفـــر و از صـــبـــر جـــوشـــن
چـــگـــونـــه بـــر مـــن و تـــو رام گـــردد
چـو رام کـس نـگـشـت ایـن چـرخ تـوسن
مـــرو فـــارغ کـــه نـــبـــود رفـــتـــگــان را
دگـــــر بـــــاره امـــــیـــــد بـــــازگـــــشـــــتــــن
مـــشـــو دلـــبـــســـتــهٔ هــســتــی کــه دوران
هــــر آنــــرا زاد، زاد از بــــهـــر کـــشـــتـــن
بــغــیــر از گــلــشــن تــحـقـیـق، پـرویـن
چـــه بـــاغـــی از خـــزان بـــودســـت ایــمــن
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۴
پــردهٔ کــس نــشــد ایــن پــردهٔ مــیــنـاگـون
زشــــتــــروئــــی چــــه کــــنــــد آیــــنــــهٔ گــــردون
نـام را نـنـگ بـکـشـت و تـو شـدی بـدنـام
وام را نــفــس گــرفــت و تــو شــدی مـدیـون
تــو دریــن نــیــلـپـری طـشـت، چـو بـنـدیـشـی
چـو یـکـی جـامـهٔ شـوخـی و قـضـا صـابـون
گـــــهـــــری کـــــاز صــــدف آز و هــــوی بــــردی
شـبـهـی بـود کـه کـردی چو گهر مخزون
چــنــد ای نــور، قــریــنــی تــو بـدیـن ظـلـمـت
چـــنـــد ای گـــنــج بــخــاک ســیــهــی مــدفــون
کـــرد ای طـــائــر وحــشــی کــه چــنــیــن رامــت
چــون بــکــنــج قـفـس افـکـنـد قـضـایـت، چـون
بــــدر آی از تــــن خـــاکـــی و بـــبـــیـــن آنـــگـــه
کـه چـه تـابـنـده گـهر بود در آن مکنون
مـــچـــر آزاده کـــه گــرگــســت دریــن مــکــمــن
مـخـور آسـوده کـه زهـرسـت دریـن مـعـجـون
چــه شـدی دوسـت بـریـن دشـمـن بـیـرحـمـت
چـه شـدی خـیـره بـریـن مـنـظـر بـوقلمون
بـــهــر ســود آمــدی ایــنــجــا و زیــان کــردی
کـــــرد ســـــوداگـــــر ایـــــام تــــرا مــــغــــبــــون
پـــشــتــهٔ آز چــو خــم کــرد روان را پــشــت
بــه چــه کــار آیــدت ایـن قـد خـوش مـوزون
شـــــــبـــــــروان فــــــلــــــک از پــــــای در آرنــــــدت
از گـــلـــیـــم خــود اگــر پــای نــهــی بــیــرون
بــــر حــــذر بــــاش ازیــــن اژدر بــــی پـــروا
کــه نــیـنـدیـشـد از افـسـونـگـر و از افـسـون
دهـر بـر جـاسـت، تـو ناگاه شوی زان کم
چـرخ بـرپـاسـت، تـو یـکـروز شـوی وارون
رفـــــت مـــــیـــــبـــــایـــــد و زیـــــن آمــــدن و رفــــتــــن
نــشــد آگــه نــه ارســطــو و نــه افــلــاطـون
تـوشـه‌ای گـیـر کـه بـس دور بـود مـنـزل
شمعی افروز که بس تیره بود هامون
تـو چـنـیـن گـمـره و یـاران هـمه در مقصد
تــو چــنــیــن غــرقـه و دریـا ز درر مـشـحـون
عــــامــــل ســــودگــــر نــــفـــس مـــکـــن خـــود را
تـا کـه هـر دم نـشـود کـار تـو دیگرگون
آنــچــه مــقــسـوم شـد از کـار گـه قـسـمـت
دگـــــر آنـــــرا نــــتــــوان کــــرد کــــم و افــــزون
دی و فـــردات خـــیــالــســت و هــوس، پــرویــن
اگـــرت فـــکـــرت و رائــیــســت، بــکــوش اکــنــون
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۵
گـــرت ایـــدوســـت بـــود دیـــدهٔ روشــن بــیــن
بـــجـــهـــان گـــذران تــکــیــه مــکــن چــنــدیــن
نــه بــقـائـیـسـت بـه اسـفـنـد مـه و بـهـمـن
نـه ثـباتی است به شهریور و فروردین
پــــی اعــــدام تــــو زیـــن آیـــنـــه گـــون ایـــوان
صـبـح کـافـور فـشـان آیـد و شـب مـشـکـیـن
فــلــک ایــدوســت بــه شــطـرنـج هـمـی مـانـد
کـــه زمـــانــیــت کــنــد مــات و گــهــی فــرزیــن
دل بــه ســوگــنــد دروغــش نــتــوان بـسـتـن
کـه بـه هـر لـحـظـه دگـرگـونـه کـنـد آئـین
بـــــه گــــذرگــــاه تــــو ایــــام بــــود رهــــزن
چـه هـمـی بـار خـود از جـهـل کـنـی سـنـگـین
بـــــــربـــــــود اســــــت ز دارا و ز اســــــکــــــنــــــدر
مـــهـــر ســیــمــیــن کــمــر و مــه کــلــه زریــن
نـــدهـــد هـــیـــچ کـــســـی نـــســـبـــت طـــاوســی
بــه شــغــالــی کــه دم زشــت کــنــد رنـگـیـن
چــو کــبــوتــر بــچــه پــرواز مــکــن فـارغ
کــه بـه پـروازگـه تـسـت قـضـا شـاهـیـن
ز کـــمـــان قـــدر آن تـــیـــر کـــه بـــگـــریـــزد
کـــشـــدت گــر چــه ســراپــای شــوی روئــیــن
هــــمـــه خـــون دل خـــلـــق اســـت دریـــن ســـاغـــر
کــه دهــد ســاقــی دهــرت چــو مــی نــوشـیـن
خـاک خـوردسـت بـسـی گـلرخ و نسرین تن
کــه مـی رویـد از آن سـرو و گـل و نـسـریـن
مـــرو ای پـــیـــشـــرو قـــافـــلــه زیــن صــحــرا
کـــه نـــیــامــد خــبــر از قــافــلــهٔ پــیــشــیــن
دل خـــود بـــیـــنـــت بـــیـــازرد چـــنـــان کــژدم
تــــن خــــاکــــیـــت بـــبـــلـــعـــد چـــنـــان تـــنـــیـــن
روز بـــگـــذشـــت، ز خـــواب ســـحــری بــگــذر
کــاروان رفــت، رهــی گــیــر و بــرو، مــنــشـیـن
بـه چـمـنـزار دو، ای خـوش خـط و خـال آهـو
بــــه ســـمـــوات شـــو، ای طـــایـــر عـــلـــیـــیـــن
بــــچــــه امــــیــــد دریــــن کـــوه کـــنـــی خـــارا
چو تو کشتست بسی کوهکن این شیرین
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۶
تـــــــو بـــــــلــــــنــــــد آوازه بــــــودی، ای روان
بــــا تــــن دون یــــار گـــشـــتـــی دون شـــدی
صـحـبـت تـن تـا تـوانـسـت از تـو کـاسـت
تـــو چـــنـــان پــنــداشــتــی کــافــزون شــدی
بـــســـکـــه دیــگــرگــونــه گــشــت آئــیــن تــن
دیـــدی آن تـــغـــیـــیـــر و دیـــگـــرگـــون شـــدی
جـــــــــای افــــــــســــــــون کــــــــردن مــــــــار هــــــــوی
زیـن فـسـونـسـازی تـو خـود افـسون شدی
انـــــــدرون دل چـــــــو روشـــــــن شــــــد ز تــــــو
شــمــع خــود بــگــرفــتـی و بـیـرون شـدی
آخـــــــــر کــــــــارت بــــــــدزدیــــــــد آســــــــمــــــــان
ایــــــن کــــــلــــــاغ دزد را صــــــابــــــون شـــــدی
بــــــا هـــــمـــــه کـــــار آگـــــهـــــی و زیـــــر کـــــی
انـــــدریـــــن ســـــوداگــــری مــــغــــبــــون شــــدی
درس آز آمـــــــــــــــــوخــــــــــــــــتــــــــــــــــی و ره زدی
وام تـــــن پـــــذرفــــتــــی و مــــدیــــون شــــدی
نــور نــور بــودی، نـار پـنـدارت بـکـشـت
پیش از این چون بودی، اکنون چون شدی
گــــنـــج امـــکـــانـــی و دل گـــنـــجـــور تـــســـت
در تــــــن ویــــــرانـــــه زان مـــــدفـــــون شـــــدی
مـــــلــــک آزادی چــــه نــــقــــصــــانــــت رســــانــــد
کـــامـــدی در حــصــن تــن مــســجــون شــدی
هــــر چــــه بـــود آئـــیـــنـــه روی تـــو بـــود
نـــقـــش خـــود را دیـــدی و مـــفـــتـــون شـــدی
زورقـــــــــی بــــــــودی بــــــــدریــــــــای وجــــــــود
کــــــه ز طـــــوفـــــان قـــــضـــــا وارون شـــــدی
ای دل خـــــــرد، از درشـــــــتـــــــیـــــــهــــــای دهــــــر
بـسـکـه خـون خـوردی، در آخـر خون شدی
زنـــدگـــی خـــواب و خــیــالــی بــیــش نــیــســت
بــــی ســــبــــب از انـــدهـــش مـــحـــزون شـــدی
کـــنـــده شـــد بـــنـــیــادهــا ز امــواج تــو
جــــویــــبــــاری بــــودی و جــــیــــحـــون شـــدی
بـــی خـــریـــدار اســـت اشــک، ای کــان چــشــم
خــیــره زیــن گــوهــر چــرا مــشـحـون شـدی
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۷
گــــردون نـــرهـــد ز تـــنـــد رفـــتـــاری
گــیــتــی نــنـهـد ز سـر سـیـه‌کـاری
از گـــرگ چـــه آمـــدســت جــز گــرگــی
وز مــار چــه خــاســتــســت جــز مــاری
بـس بـی بـصـری، اگـر چه بینائی
بــس بـیـخـبـری، اگـر چـه هـشـیـاری
تـــو غــافــلــی و ســپــهــر گــردان را
فـارغ ز فـسـون و فـتـنـه پـنداری
تــــو گــــنــــدم آســــیــــای گــــردونــــی
گـــر یـــکـــمـــن و گــر هــزار خــرواری
مـــعـــمـــاری عـــقـــل چـــون نـــپـــذرفــتــی
در مــلــک تــو جــهــل کــرد مــعــمـاری
ســـــوداگـــــر در شـــــاهــــوارســــتــــی
خـــر مـــهـــره چـــرا کــنــی خــریــداری
زنـــهـــار، مـــخــواه از جــهــان زنــهــار
کـایـن سـفـلـه بـکـس نـداد زنـهاری
پــرگــار زمــانــه بــر تـو مـیـگـردد
چون نقطه تو در حصار پرگاری
یـکـچـند شوی بخواب چون مستان
نــــاگــــه بــــرســــد زمـــان بـــیـــداری
آیـــد گـــه در گـــذشـــتـــنـــت نـــاچــار
خـود بـگـذری، آنـچـه هست بگذاری
رفـــتـــنـــد بـــچـــابـــکـــی ســبــکــبــاران
زیــن مــرحـلـه، ای خـوشـا سـبـکـبـاری
کــردار بــد تــو گــشـت ز نـگـارش
آیــــــیــــــنــــــه دل نــــــبــــــود زنــــــگــــــاری
از لـــقـــمـــهٔ تـــن بـــکــاه تــا روزی
بــــــــر آتـــــــش آز دیـــــــگ مـــــــگـــــــذاری
بــشــنــاس زیــان ز سـود، تـا وقـتـی
ســرمــایــه بــدســت دزد نــســپــاری
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۸
ســود خــود را چــه شــمــاری کــه زیــانـکـاری
ره نـــیـــکـــان چـــه ســـپـــاری کـــه گـــرانـــبــاری
تـو بـه خـوابـی، کـه چنین بیخبری از خود
خـــــفـــــتـــــه را آگـــــهـــــی از خـــــود نـــــبـــــود، آری
بـــال و پـــر چــنــد زنــی خــیــره، نــمــی‌بــیــنــی
کـــه تـــو گـــنـــجـــشـــک صـــفــت در دهــن مــاری
بـــر بـــلـــنـــدی چـــو ســـپـــیـــدار چـــه افــزائــی
بــارور بــاش، تــو نــخــلــی نــه ســپــیــداری
چیست این جسم که هر لحظه کشی بارش
چـیـسـت ایـن جـیـفـه کـه چـون جـانـش خـریداری
طـــیـــنـــت گـــرگ بـــر آن شـــد کـــه بـــیـــازارد
ز گـــــــزنـــــــدش نـــــــرهـــــــی گــــــرش نــــــیــــــازاری
اهـــــرمـــــن را ســـــخـــــنــــان تــــو نــــتــــرســــانــــد
کـــه تـــو کـــردار نـــداری، هـــمـــه گـــفـــتـــاری
بـــــزبـــــونـــــی گـــــرویـــــدی و زبـــــون گـــــشــــتــــی
تـــو ســـیـــه طـــالـــع ایـــن عـــادت و هـــنـــجــاری
دل و دیـــــن تـــــو ربـــــودنـــــد و نـــــدانـــــســـــتـــــی
دیـــن چـــه فـــرمـــان دهـــدت؟ بـــنـــدهٔ دیـــنــاری
غـــم گـــمـــراهـــی و پـــســـتـــی نـــخـــوری هـــرگــز
ز ره نــــــــفـــــــس اگـــــــر پـــــــای نـــــــگـــــــهـــــــداری
مـــانـــد آنـــکـــس کـــه بـــجـــا نـــام نـــکــو دارد
تـو پـس از خـویـش ز نـیـکـی چـه بـجـا داری
تــا کــه ســرگــشــتــهٔ ایــن پــســت گــذرگـاهـی
هـــر چـــه افـــلـــاک کـــنـــد بـــا تـــو، ســزاواری
دامــــن آلــــوده مــــکــــن، چــــونـــکـــه ز پـــاکـــانـــی
بـــنـــدهٔ نـــفـــس مـــشـــو، چـــونـــکـــه ز احــراری
جــــان تــــو پــــاک ســــپــــردســــت بـــتـــو ایـــزد
هـــمـــچـــنـــان پـــاک بــبــایــدش کــه بــســپــاری
وقـــت بـــس تـــنـــگ بــود، ای ســره بــازرگــان
کـــالـــهٔ خـــود بـــخـــر اکـــنــون کــه بــبــازاری
ســـپـــرو جـــوشـــن عـــقـــل از چــه تــبــه کــردی
تــــو بــــمــــیــــدان جــــهـــان از پـــی پـــیـــکـــاری
بـــــود بـــــازوت تـــــوانـــــا و نـــــکـــــوشـــــیــــدی
کــاهــلــی بــیــخ تــو بــر کـنـد، نـه نـاچـاری
چــرخ دنــدان تــو بــشــمــرد نــخــســتـیـن روز
چــه بــهــیــچــش نــشــمــاری و چــه بـشـمـاری
کـــمـــتـــری جـــوی گـــر افــزون طــلــبــی، پــرویــن
کــه هــمــیــشــه ز کــمــی خــاســتــه بــســیــاری
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۹
ای شــــــده ســــــوخــــــتــــــهٔ آتـــــش نـــــفـــــســـــانـــــی
ســـــالـــــهـــــا کـــــرده تـــــبــــاهــــی و هــــوســــرانــــی
دزد ایــــــــام گـــــــرفـــــــتـــــــســـــــت گـــــــریـــــــبـــــــانـــــــت
بــــس کـــن ای بـــیـــخـــودی و ســـربـــگـــریـــبـــانـــی
صـــبـــح رحـــمـــت نـــگـــشـــایـــد هـــمـــه تـــاریـــکــی
یـــــوســـــف مـــــصـــــر نـــــگـــــردد هـــــمـــــه زنــــدانــــی
راه پـــــر خـــــار مـــــغـــــیــــلــــان وتــــو بــــی مــــوزه
ســفــره بــی تــوشـه و شـب تـیـره و بـارانـی
ای بـــخـــود دیـــده چـــو شــداد، خــدابــیــن شــو
جـــــــز خـــــــدا را نـــــــســـــــزد رتـــــــبــــــت یــــــزدانــــــی
تــــو ســــلــــیــــمــــان شــــدن آمــــوزی اگــــر، دیـــوان
نـــــــتـــــــوانـــــــنـــــــد زدن لــــــاف ســــــلــــــیــــــمــــــانــــــی
تــــا بــــکــــی کــــودنـــی و مـــســـتـــی و خـــودرائـــی
تـــــا بـــــکـــــی کـــــودکـــــی و بـــــازی و نـــــادانـــــی
تــــــــو دریـــــــن خـــــــاک ســـــــیـــــــه زر دل افـــــــروزی
تــــو دریــــن دشــــت و چــــمــــن لـــالـــهٔ نـــعـــمـــانـــی
پــــــیــــــش دیــــــوان مـــــبـــــر انـــــدوه دل و مـــــگـــــری
کـــه بـــخـــنــدنــد چــو بــیــنــنــد کــه گــریــانــی
عــــــقــــــل آمــــــوخــــــت بــــــهــــــر کـــــارگـــــری کـــــاری
او چــــو اســــتــــاد شــــد و مــــا چــــو دبـــســـتـــانـــی
خــــود نــــمــــیــــدانــــی و از خــــلــــق نـــمـــیـــپـــرســـی
فـــــارغ از مــــشــــکــــل و بــــیــــگــــانــــه ز آســــانــــی
کـــه بـــرد بـــار تـــو امــروز کــه مــســکــیــنــی
کـــه تـــرا نـــان دهـــد امـــروز کـــه بـــی نـــانـــی
دســــت تــــقـــوی بـــگـــشـــا، پـــای هـــوی بـــربـــنـــد
تـــا بـــبـــیـــنـــنـــد کـــه از کـــرده پـــشــیــمــانــی
گـــــهـــــریـــــهـــــای حـــــقـــــیـــــقـــــت گــــهــــر خــــود را
نـــــفـــــروشـــــنـــــد بـــــدیـــــن هـــــیـــــچـــــی و ارزانــــی
دیــدهٔ خــویــش نــهــان بــیــن کــن و بــیــن آنــگــه
دامــــهــــائــــی کــــه نــــهــــادنــــد بـــه پـــنـــهـــانـــی
حــــیــــوان گــــشــــتــــن و تــــن پــــروری آســـانـــســـت
روح پــــــرورده کــــــن از لـــــقـــــمـــــهٔ روحـــــانـــــی
بــــا خـــرد جـــان خـــود آن بـــه کـــه بـــیـــارائـــی
بـــا هـــنـــر عــیــب خــود آن بــه کــه بــپــوشــانــی
بــا خــبــر بــاش کــه بــی مــصــلــحـت و قـصـدی
آدمــــــی را نــــــبــــــرد دیــــــو بــــــه مــــــهــــــمــــــانــــــی
نـــفــس جــو داد کــه گــنــدم ز تــو بــســتــانــد
بـــه کـــه هـــرگـــز نـــدهـــی رشـــوت و نـــســـتـــانــی
دشــــــمـــــنـــــانـــــنـــــد تـــــرا زرق و فـــــســـــاد، امـــــا
بــــه گــــمــــان تــــو کــــه در حــــلـــقـــهٔ یـــارانـــی
تــــــا زبــــــون طــــــمــــــعــــــی هــــــیـــــچ نـــــمـــــیـــــارزی
تـــــا اســـــیـــــر هـــــوســـــی هـــــیـــــچ نـــــمـــــیـــــدانـــــی
خــــــوشـــــتـــــر از دولـــــت جـــــم، دولـــــت درویـــــشـــــی
بـــهـــتـــر از قـــصـــر شـــهـــی، کـــلـــبـــهٔ دهـــقـــانــی
خـــانـــگـــی بـــاشـــد اگـــر دزد، بـــصـــد تـــدبـــیـــر
نــــــتــــــوان کـــــرد از آن خـــــانـــــه نـــــگـــــهـــــبـــــانـــــی
بـــــــــرو از مــــــــاه فــــــــراگــــــــیــــــــر دل افــــــــروزی
بـــــرو از مـــــهـــــره بـــــیـــــامـــــوز درخـــــشـــــانــــی
پـــــیــــش زاغــــان مــــفــــکــــن گــــوهــــر یــــکــــدانــــه
پــــیـــش خـــربـــنـــده مـــبـــر لـــعـــل بـــدخـــشـــانـــی
گـــر کـــه هـــمـــصـــحـــبــت تــو دیــو نــبــودســتــی
ز کــــه آمــــوخــــتــــی ایــــن شـــیـــوهٔ شـــیـــطـــانـــی
صــــفــــتــــی جــــوی کــــه گــــویــــنــــد نــــکــــوکـــاری
ســــخـــنـــی گـــوی کـــه گـــویـــنـــد ســـخـــنـــدانـــی
بـــگـــذر از بـــحـــر و ز فــرعــون هــوی مــنــدیــش
دهـــــر دریـــــا و تـــــو چــــون مــــوســــی عــــمــــرانــــی
اژدهـــــــای طـــــــمـــــــع و گـــــــرگ طـــــــبـــــــیــــــعــــــت را
گــــر بــــتــــرســـی، نـــتـــوانـــی کـــه بـــتـــرســـانـــی
بــفــکــن ایــن لــاشــهٔ خــونــیــن، تــو نـه نـاهـاری
بــرکــن ایــن جــامــهٔ چــرکــیــن، تــو نــه عــریــانـی
گــــر تـــوانـــی، بـــه دلـــی تـــوش و تـــوانـــی ده
کـــــه مـــــبـــــادا رســـــد آنـــــروز کـــــه نـــــتــــوانــــی
خــــون دل چــــنــــد خــــوری در دل ســــنــــگ، ای لـــعـــل
مـــــشـــــتـــــریـــــهـــــاســـــت بـــــرای گـــــهـــــر کـــــانــــی
گـــر چـــه یــونــان وطــن بــس حــکــمــا بــودســت
نــــیــــســــت آگــــاه ز حــــکــــمــــت هــــمــــه یــــونــــانــــی
کــلــبـه‌ای را کـه نـه فـرشـی و نـه کـالـائـیـسـت
بـــــــر درش مـــــــی‌نـــــــبــــــود حــــــاجــــــت دربــــــانــــــی
زنــــده بــــا گــــفــــتــــن پــــنـــدم نـــتـــوانـــی کـــرد
کــه تــو خــود نــیـز چـو مـن کـشـتـهٔ عـصـیـانـی
کـــــــیــــــنــــــه مــــــی‌ورزی و در دائــــــرهٔ صــــــدقــــــی
رهـــــــزنـــــــی مـــــــیـــــــکـــــــنـــــــی و در ره ایــــــمــــــانــــــی
تــا کــی ایــن خــام فــریـبـی، تـو نـه یـاجـوجـی
چـــنـــد بـــلـــعـــیـــدن مـــردم، تـــو نــه ثــعــبــانــی
مــــقــــصــــد عــــافــــیــــت از گـــمـــشـــدگـــان پـــرســـی
رو کــه بــر گــمــشـدگـان خـویـش تـو بـرهـانـی
گـــوســـفــنــدان تــو ایــمــن ز تــو چــون بــاشــنــد
کــــه شـــبـــانـــگـــاه تـــو در مـــکـــمـــن گـــرگـــانـــی
گــــــــــاه از رنــــــــــگــــــــــرزان خــــــــــم تــــــــــزویـــــــــری
گــــاه بــــر پــــشــــت خــــر وســــوســــه پـــالـــانـــی
تشنه خون خورد و تو خودبین به لب جوئی
گـــرســـنـــه مــرد و تــو گــمــره بــســر خــوانــی
دود آهـــــســــت بــــنــــائــــی کــــه تــــو مــــیــــســــازی
چـــاه راهـــســـت کـــتـــابـــی کـــه تـــو مـــیـــخــوانــی
دیـــده بـــگـــشـــای، نـــه ایـــنــســت جــهــان بــیــنــی
کـــفــر بــس کــن، نــه چــنــیــن اســت مــســلــمــانــی
چــــو نــــهــــالــــیــــســــت روان و تــــو کــــشــــاورزی
چـــو جـــهـــانـــیـــســـت وجـــود و تـــو جـــهــانــبــانــی
تـــــو چـــــراغـــــی، ز چــــه رو هــــمــــنــــفــــس بــــادی
تــــو امــــیــــدی، ز چــــه هــــمــــخــــانــــهٔ حــــرمــــانـــی
تـــو دریـــن بـــزم، چـــو افـــروخـــتـــه قـــنـــدیـــلــی
تـــــو دریـــــن قـــــصـــــر، چــــو آراســــتــــه ایــــوانــــی
تــــو ز خــــود رفــــتــــه و وادی شــــده پــــر آفـــت
تــو بــخــواب انــدر و کــشــتــی شــده طـوفـانـی
تـــــو رســـــیـــــدن نـــــتـــــوانـــــی بـــــســــبــــکــــبــــاران
کـــــه بـــــرفـــــتـــــار نـــــه مـــــانــــنــــدهٔ ایــــشــــانــــی
فــــکــــر فــــردا نــــتــــوانــــی کــــه کـــنـــی دیـــگـــر
مـــــگـــــر امـــــروز کـــــه در کـــــشـــــور امـــــکـــــانــــی
عـــاقـــبـــت کـــشـــتـــهٔ شـــمـــشـــیـــر مـــه و ســالــی
آخـــــــــــر کـــــــــــار شـــــــــــکـــــــــــار دی و آبـــــــــــانـــــــــــی
هـــــوشـــــیـــــاری و شـــــب و روز بـــــمـــــیـــــخـــــانـــــه
هـــــمـــــدم درد کـــــشـــــان هـــــمــــســــر مــــســــتــــانــــی
هــــمــــچــــو بــــرزیــــگــــر آفــــت زده مــــحــــصــــولـــی
هــــمــــچــــو رزم آور و غــــارت شــــده خــــفــــتـــانـــی
مــــــار در لــــــانـــــه، ولـــــی مـــــور بـــــافـــــســـــونـــــی
گـــــرد در خـــــانـــــه، ولـــــی گـــــرد بـــــمـــــیـــــدانــــی
دل بــــیــــچــــاره و مــــســـکـــیـــن مـــخـــراش امـــروز
رســـــد آنـــــروز کـــــه بـــــی نـــــاخـــــن و دنـــــدانــــی
داســـتـــانـــت کـــنـــد ایـــن چـــرخ کـــهـــن، هـــر چـــنــد
نـــــامــــجــــویــــنــــده‌تــــر از رســــتــــم دســــتــــانــــی
روز بـــــر مـــــســـــنـــــد پـــــاکـــــیـــــزهٔ انـــــصـــــافــــی
شــــــــــام در خــــــــــلــــــــــوت آلــــــــــودهٔ دیــــــــــوانـــــــــی
دســـــت مــــســــکــــیــــن نــــگــــرفــــتــــی و تــــوانــــائــــی
مــــیــــوه‌ای گــــرد نــــکــــردی و بـــه بـــســـتـــانـــی
ظـاهـرسـت این که بد افتی چو شوی بدخواه
روشـــنــســت ایــن کــه بــرنــجــی چــو بــرنــجــانــی
دیــــــو بــــــســـــیـــــار بـــــود در ره دل، پـــــرویـــــن
کـــــوش تـــــا ســـــر ز ره راســــت نــــپــــیــــچــــانــــی
قصیدهٔ شمارهٔ ۴۰
اگــــــر روی طــــــلــــــب زائــــــیــــــنــــــهٔ مــــــعـــــنـــــی نـــــگـــــردانـــــی
فـــســـاد از دل فـــروشـــوئــی، غــبــار از جــان بــرافــشــانــی
هــنــر شــد خــواســتــه، تـمـیـیـز بـازار و تـو بـازرگـان
طـــمـــع زنـــدان شـــد و پـــنـــدار زنـــدانـــبــان، تــو زنــدانــی
یـــکــی دیــوار نــاســتــوار بــی پــایــه‌ســت خــود کــامــی
اگـــــر بـــــادی وزد، نـــــاگـــــه گـــــذارد رو بـــــه ویــــرانــــی
دریـــن دریـــا بـــســـی کـــشــتــی بــرفــت و گــشــت نــاپــیــدا
تــــرا انــــدیــــشــــه بـــایـــد کـــرد زیـــن دریـــای طـــوفـــانـــی
بـه چـشـم از مـعـرفـت نـوری بـیـفزای، ار نه بیچشمی
به جان از فضل و دانش جامه‌ای پوش، ار نه بیجانی
بــکــس مــپــســنــد رنــجــی کــز بــرای خــویــش نــپــســنـدی
بــدوش کــس مــنــه بــاری کــه خــود بــردنـش نـتـوانـی
قـــــــنـــــــاعـــــــت کـــــــن اگــــــر در آرزوی گــــــنــــــج قــــــارونــــــی
گــــدای خــــویــــش بــــاش ار طــــالــــب مــــلـــک ســـلـــیـــمـــانـــی
مـــتـــرس از جـــانـــفـــشـــانـــی گـــر طــریــق عــشــق مــیــپــوئــی
چــــو اســــمــــعــــیــــل بـــایـــد ســـر نـــهـــادن روز قـــربـــانـــی
بــــه نــــرد زنــــدگــــانـــی مـــهـــره‌هـــای وقـــت و فـــرصـــت را
هــمــه یــکــبــاره مــیــبــازی، نــه مــیــپــرســی، نــه مـیـدانـی
تــــرا پــــاک آفــــریـــد ایـــزد، ز خـــود شـــرمـــت نـــمـــی‌آیـــد
کــــه روزی پــــاک بــــودســـتـــی، کـــنـــون آلـــوده دامـــانـــی
از آنـــــرو مـــــیـــــپــــذیــــری ژاژخــــائــــیــــهــــای شــــیــــطــــان را
کــــه هـــرگـــز دفـــتـــر پـــاک حـــقـــیـــقـــت را نـــمـــیـــخـــوانـــی
مــخــوان جــز درس عــرفــان تــا کــه از رفـتـار و گـفـتـارت
بـــــدانـــــد دیـــــو کــــز شــــاگــــردهــــای ایــــن دبــــســــتــــانــــی
چـــه زنـــگـــی مـــیـــتـــوان از دل ســـتـــردن بـــا ســـیــه رائــی
چـــه کـــاری مـــیـــتـــوان از پــیــش بــردن بــا تــن آســانــی
دریــــن ره پــــیـــشـــوایـــان تـــو دیـــوانـــنـــد و گـــمـــراهـــان
ســمــنــد خــویــش را هــر جــا کــه مــیــخــواهــنــد مــیــرانـی
مــــزن جــــز خـــیـــمـــهٔ عـــلـــم و هـــنـــر، تـــا ســـربـــرافـــرازی
مـــگـــو جـــز راســـتـــی، تـــا گـــوش اهـــریـــمــن بــپــیــچــانــی
زبــــد کــــاری قــــبــــا کــــردی و از تــــلــــبــــیــــس پــــیـــراهـــن
بـــســـی زیـــبـــنـــده‌تـــر بـــود از قـــبـــای نـــنــگ، عــریــانــی
هـــــمـــــی کـــــنـــــدی در و دیـــــوار بـــــام قـــــلـــــعــــهٔ جــــان را
یـــکـــی روزش نـــکـــردی چـــون نـــگـــهـــبـــانـــان نـــگـــهـــبـــانــی
ز خــود بــیــنــی ســیــه کــردی دل بــیــغــش، ز خـودبـیـنـی
ز نـــــــادانـــــــی در افـــــــتـــــــادی دریـــــــن آتـــــــش، ز نـــــــادانــــــی
چـــــرا در کـــــارگـــــاه مـــــردمـــــی بـــــی مــــایــــه و ســــودی
چــــــرا از آفـــــتـــــاب عـــــلـــــم چـــــون خـــــفـــــاش پـــــنـــــهـــــانـــــی
چـــه مـــیـــبـــافـــی پــرنــد و پــرنــیــان در دوک نــخ ریــســی
چــه مــیــخــواهــی دریــن تــاریـک شـب زیـن تـیـه ظـلـمـانـی
عـــصـــا را اژدهـــا بـــایـــســـت کـــردن، شـــعــلــه را گــلــزار
تــو بــا دعــوی گــه ابــراهــیــم و گــاهــی پــور عــمــرانــی
چــــرا تــــا زر و داروئــــیــــت هــــســــت از درد بــــخــــروشــــی
چــــرا تــــا دســـت و بـــازوئـــیـــت هـــســـت از کـــار و امـــانـــی
چـو زرع و خـوشـه داری، از چـه مـعـنـی خـوشـه چـینستی
چــــو اســــب و تـــوشـــه‌داری، از چـــه انـــدر راه حـــیـــرانـــی
چــه کــوشــی بــهــر یــک گــوهــر بــکــان تــیـرهٔ هـسـتـی
تــو خــود هــم گــوهــری گــر تــربــیــت یـابـی و هـم کـانـی
تـــو خـــواهـــی دردهـــا درمـــان کــنــی، امــا بــه بــیــدردی
تـــو خـــواهـــی صـــعـــبـــهــا آســان کــنــی، امــا بــه آســانــی
بــیــابــانــیــســت تــن، پــر ســنــگــلــاخ و ریــگ ســوزنــده
ســــرابــــت مــــیــــفــــریــــبــــد تـــا مـــقـــیـــم ایـــن بـــیـــابـــانـــی
چـــو نـــورت تـــیـــرگـــیـــهـــا را مــنــور کــرد، خــورشــیــدی
چــــو در دل پــــرورانــــیــــدی گــــل مــــعــــنـــی، گـــلـــســـتـــانـــی
خـــرابـــیـــهـــای جـــانـــرا بـــا یـــکـــی تـــغـــیـــیـــر مـــعـــمــاری
خــــســــارتــــهــــای تـــن را بـــا یـــکـــی تـــدبـــیـــر تـــاوانـــی
بـــنـــور افـــزای، نـــایـــد هـــیـــچـــگـــاه از نـــور تـــاریـــکـــی
بــه نــیــکــی کــوش، هــرگــز نــایـد از نـیـکـی پـشـیـمـانـی
تــــــــو انــــــــدر دکــــــــهٔ دانــــــــش خـــــــریـــــــداری و دلـــــــالـــــــی
تـــــو انــــدر مــــزرع هــــســــتــــی کــــشــــاورزی و دهــــقــــانــــی
مـــکـــن خـــود را غـــبـــار از صــرصــر جــهــل و هــوی و کــیــن
دریــــن جــــمــــعــــیــــت گــــمـــره نـــیـــابـــی جـــز پـــریـــشـــانـــی
هـــــمـــــی مـــــردم بـــــیـــــازاری و جـــــای مـــــردمـــــی خــــواهــــی
هـــمـــی در هـــم کـــشـــی ابـــروی، چـــون گـــویـــنــد ثــعــبــانــی
چـــو پـــتـــک ار زیـــر دســـتــانــرا بــکــوبــی و نــیــنــدیــشــی
رســد روزی کــه بـیـنـی چـرخ پـتـکـسـت و تـو سـنـدانـی
چـو شـمـع حـق بـرافـروزنـد و هـر پـنـهـان شـود پـیدا
تـــو دیـــگـــر کـــی تــوانــی عــیــب کــار خــود بــپــوشــانــی
عـــوامـــت دســـت مـــیــبــوســنــد و تــو پــابــنــد ســالــوســی
خــواصــت شــیــر مــیــخــوانـنـد و تـو از گـربـه تـرسـانـی
تــــرا فــــرقــــان دبــــیـــرســـتـــان اخـــلـــاق و مـــعـــالـــی شـــد
چـــرا چـــون طـــفـــل کـــودن زیـــن دبـــیـــرســـتـــان گـــریـــزانـــی
نـــگـــردد بـــا تـــو تـــقـــوی دوســـت، تــا هــمــکــاســهٔ آزی
نـــبـــاشـــد بـــا تـــو دیـــن انـــبـــاز، تــا انــبــاز شــیــطــانــی
بــــدانــــش نــــیــــســــتــــی نــــام‌آور و مـــنـــعـــم بـــدیـــنـــاری
بـــــعــــمــــنــــی نــــیــــســــتــــی آزاده و عــــارف بــــعــــنــــوانــــی
تــو تــصــویــر و هــوی نــقــاش و خــودکـامـی نـگـارسـتـان
از آنـــرو گـــه ســـپـــیـــدی، گـــه ســـیـــاهــی، گــاه الــوانــی
جــــز آلــــایــــش چــــه زایــــد زیــــن زبــــونــــی و ســــیــــه رائـــی
جـــز اهـــریـــمـــن کـــرا افـــتــد پــســنــد ایــن خــوی حــیــوانــی
پــــلــــنــــگ انــــدر چــــرا خــــور، یــــوز در ره، گـــرگ در آغـــل
تــو چــوپــان نــیــســتــی، بــهــر تــو عــنــوانـسـت چـوپـانـی
قـــمـــاش خــود نــدانــم بــا چــه تــار و پــود مــیــبــافــی
نــه زربــفــتــی، نــه دیــبــائــی، نــه کــربــاسـی، نـه کـتـانـی
بــــرای شــــســــتــــشــــوی جــــان ز شــــوخ و ریــــم آلــــایـــش
ز عــلــم و تــربــیــت بــهــتــر چــه صــابــونــی، چـه اشـنـانـی
ز جـــــــوی عــــــلــــــم، دل را آب ده تــــــا بــــــر لــــــب جــــــوئــــــی
ز خــوان عــقــل، جــان را ســیــر کــن تــا بــر ســر خــوانــی
روان نـــــاشـــــتـــــا را کـــــشــــت نــــاهــــاری و مــــســــکــــیــــنــــی
تــــو گــــه در پــــرســـش آبـــی و گـــه در فـــکـــرت نـــانـــی
بــیــا کــنــدنــد بــارت تــا نــیــنــگــاری کــه بـی تـوشـی
گــــران کــــردنـــد ســـنـــگـــت تـــا نـــپـــنـــداری کـــه ارزانـــی
ز آلـــــایـــــش نـــــداری بـــــاک تـــــا عـــــقـــــلــــســــت مــــعــــیــــارت
ســـبـــکـــســـاری نـــبـــیــنــی تــا دریــن فــرخــنــده مــیــزانــی
چــــرا بــــا هــــزل و مــــســــتــــی بــــگــــذرانــــی زنــــدگــــانـــی را
چــــرا مــــســــتــــی کــــنــــی و هــــوشـــیـــارانـــرا بـــخـــنـــدانـــی
بــــغــــیــــر از درگــــه اخـــلـــاص، بـــر هـــر درگـــهـــی خـــاکـــی
بـــغـــیـــر از کــوچــهٔ تــوفــیــق، در هــر کــو بــجــولــانــی
بـــصــحــرای وجــود انــدر، بــود صــد چــشــمــهٔ حــیــوان
گـــنــاه کــیــســت چــون هــرگــز نــمــیــنــوشــی و عــطــشــانــی
بـــــرای غـــــرق گـــــشـــــتـــــن انـــــدریــــن دریــــا نــــیــــفــــتــــادی
مـــکـــن فـــرصـــت تـــبـــه، غـــواص مـــرواریـــد و مـــرجـــانــی
هـــمـــی اهـــریـــمـــنـــان را بـــدســـرشـــت و پـــســـت مـــیـــنــامــی
تــو بــا ایــن بــد ســگــالــیــهــا کــجــا بــهـتـر ازیـشـانـی
نــــدیــــدی لــــاشــــه‌هــــای مــــطــــبـــخ خـــونـــیـــن شـــهـــرت را
اگــــر دیــــدی، چـــرا بـــر ســـفـــره‌اش هـــر روز مـــهـــمـــانـــی
نــــکــــو کــــارت چــــرا دانــــنــــد، بــــدرای و بــــدانـــدیـــشـــی
ســــبــــکــــبــــارت چــــرا خــــوانــــنـــد، زیـــر بـــار عـــصـــیـــانـــی
بــــــتــــــیــــــغ مــــــردم آزاری چــــــرا دل را بــــــفــــــرســــــائـــــی
بـــــرای پـــــیـــــکــــر خــــاکــــی چــــرا جــــان را بــــرنــــجــــانــــی
دبـــــیـــــری و دبـــــیـــــر بـــــی کـــــتـــــاب و خـــــط و امـــــلـــــائـــــی
هــــــژبــــــری و هــــــژبـــــر بـــــیـــــدل و چـــــنـــــگـــــال و دنـــــدانـــــی
کـــــجـــــا بـــــا تــــنــــد بــــاد زنــــدگــــی دانــــی در افــــتــــادن
تــو مــســکــیــن کــاز نــســیــم انـدکـی چـون بـیـد لـرزانـی
دریـــن گـــلـــزار نـــتـــوانـــی نـــشـــســـتـــن جـــاودان، پـــرویــن
هــمـان بـه تـا کـه بـنـشـسـتـی، نـهـالـی چـنـد بـنـشـانـی
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۱
هــفــتــه‌هــا کــردیــم مــاه و ســالـهـا کـردیـم پـار
نــور بــودیــم و شــدیــم از کــار نـاهـنـجـار نـار
یـافـتـیـم ار یـک گـهر، همسنگ شد با صد خزف
داشــتــیــم ار یــک هــنـر، بـودش قـریـن هـفـتـاد عـار
گاه سلخ و غره بشمردیم و گاهی روز و شب
کـــاش مـــیـــکـــردیـــم عــمــر رفــتــه را روزی شــمــار
شـــمـــع جـــان پـــاک را انـــدر مـــغـــاک افـــروخــتــیــم
خـــانـــه روشـــن گـــشـــت، امـــا خــانــهٔ دل مــانــد تــار
صــد حــقــیــقــت را بــکــشـتـیـم از بـرای یـک هـوس
از پـی یـک سـیـب بـشـکـسـتیم صدها شاخسار
دام تـزویـری کـه گـسـتـردیـم بـهـر صـیـد خـلق
کــرد مــا را پـایـبـنـد و خـود شـدیـم آخـر شـکـار
تـــا بـــپــرد، ســوزدش ایــام و خــاکــســتــر کــنــد
هـــر کـــه را پــروانــه آســانــیــســت پــروای شــرار
دام در ره نــــه هــــوی را تــــا نـــیـــفـــتـــادی بـــدام
سـنـگ بـر سـر زن هـوس را تـا نگشتی سنگسار
نــوگـلـی پـژمـرده از گـلـبـن بـخـاک افـتـاد و گـفـت
خـوار شـد چـون مـن هـر آنـکو همنشینش بود خار
کـــار هـــســتــی گــاه بــردن شــد زمــانــی بــاخــتــن
گــه بــپــیـچـانـنـد گـوشـت، گـه دهـنـدت گـوشـوار
تـا کـنـی مـحـکـم حـصار جسم، فرسود است جان
تــا بــتـابـی نـخ بـرای پـود، پـوسـیـداسـت تـار
ســالــهــا شــاگــردی عــجــب و هــوی کــردی بـشـوق
هــیــچ دانــســتــی در ایـن مـکـتـب کـه بـود آمـوزگـار
ره نــمــودنــد و نــرفــتــی هــیــچــگــه جــز راه کـج
پـــنـــد گـــفـــتـــنــد و نــپــذرفــتــی یــکــی را از هــزار
جــهــل و حــرص و خــودپــســنــدی دشــمــن آسـایـشـنـد
زیـــنـــهـــار از دشـــمـــنـــان دوســـت صـــورت، زیـــنــهــار
از شـــبـــانـــی تـــن مـــزن تـــا گـــرگ مـــانــد نــاشــتــا
زنــدگــانــی نــیــک کــن تــا دیــو گــردد شــرمــســار
بــاغــبــان خــســتـه چـون هـنـگـام حـاصـل شـد غـنـود
مـــیـــوه‌هـــا بـــردنـــد دزدان زیـــن درخـــت مــیــوه‌دار
مــا دریــن گــلــزار کــشــتــیــم ایــن مــبــارک سـرو را
تــا کــه گـردد بـاغـبـان و تـا کـه بـاشـد آبـیـار
رهـــنـــمـــای راه مـــعـــنـــی جـــز چـــراغ عـــقـــل نـــیـــســـت
کـوش، پـرویـن، تـا بـه تـاریـکی نباشی رهسپار
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۲
کــــارهــــا بــــود در ایــــن کــــارگــــه اخــــضـــر
لــــیـــک دوک تـــو نـــگـــردیـــد ازیـــن بـــهـــتـــر
ســـر ایـــن رشـــتـــه گـــرفـــتـــی و نـــدانـــســتــی
کـــه هـــریـــمـــنـــش گـــرفـــتـــســـت ســـر دیــگــر
مــــوجـــهـــا کـــرده مـــکـــان در لـــب ایـــن دریـــا
شــعــلــه‌هـا گـشـتـه نـهـان در دل ایـن مـجـمـر
تـــو نـــدانـــم بــه چــه امــیــد نــهــادســتــی
کــالــهٔ خــویــش در ایــن کــشــتــی بــی لـنـگـر
پـــای غـــفــلــت چــه نــهــی بــر دم ایــن کــژدم
دســت شـفـقـت چـه کـشـی بـر سـر ایـن اژدر
بــــه نــــگــــردد دگــــر آزردهٔ ایــــن پــــیــــکـــان
بــــرنــــخـــیـــزد دگـــر افـــتـــادهٔ ایـــن خـــنـــجـــر
در شــیــطــان در نــنــگــســت، بــر آن مــنــشـیـن
ره عــــصـــیـــان ره مـــرگـــســـت، بـــر آن مـــگـــذر
آشـــیـــانـــهـــا بــه نــمــی‌ریــخــتــه ایــن بــاران
خــانــمــانــهــا بــه دمـی سـوخـتـه ایـن اخـگـر
آســـیـــای تـــو شـــد افـــلـــاک و هــمــی تــرســم
کـه ز گـشتنش تو چون سرمه شوی آخر
مــــیــــروی مــــســــت ز بــــیــــغـــولـــه و مـــی‌آیـــد
بـــا تـــو ایـــن دزد فـــریـــبـــنـــدهٔ غـــارتـــگـــر
ســبـک آنـمـرغ کـه نـنـشـسـت بـدیـن پـسـتـی
خــنــک آن دیــده کــه نــغــنــود دریــن بــسـتـر
شــو و بــر طــوطــی جـان شـکـر عـرفـان ده
ورنــه بــر پــرد و گــردد تــبــه ایـن شـکـر
بــی خــبــر مــیــرود ایــن شــبــرو بــی پــروا
نــاگــهــان مــیــکــشــد ایــن گــیــتــی دون پـرور
هــــوشــــیــــاری نــــبـــود در پـــی ایـــن مـــســـتـــی
جـهـد کـن تـا نـخـوری بـاده از ایـن ساغر
تـو چـنـین بیخود و فکر تو چنین باطل
کـــور را کـــور نـــشـــد هـــیـــچـــگـــهـــی رهـــبـــر
چــنــد چــون پــشــه ز هــر دسـت قـفـا خـوردن
چــنــد چــون مـور بـهـر پـای فـشـانـدن سـر
هـــمـــچـــو طـــاوس بـــگــلــزار حــقــیــقــت شــو
هـــمـــچـــو ســـیـــمــرغ ســوی قــاف ارادت پــر
کــــشــــتــــهٔ حــــرص نــــیــــاورد بـــر تـــقـــوی
لــشــکــر جــهــل نــشــد بــهــر کـسـی لـشـکـر
چــــنــــد بــــا اهــــرمــــن تــــیــــره‌دلــــی هــــمـــره
نــفــســی نــیــز ره صــدق و صــفــا بــســپـر
مـــردم پـــاک شـــو، آنـــگـــاه بــپــاکــان بــیــن
دیـده حـق بـیـن کـن و آنـگـاه بـحـق بـنـگـر
چـــشـــم را بـــه ز حـــقـــیــقــت نــبــود پــرتــو
روح را بــــه ز فــــضــــیــــلــــت نــــبـــود زیـــور
ســـخـــن از عـــلـــم ســـمـــاوات چـــه مـــیـــرانـــی
ایـــکـــه نـــشـــنـــاخـــتـــه‌ای بــاخــتــر از خــاور
هــــــــر کـــــــه آزار روا داشـــــــت، شـــــــد آزرده
هــر کــه چــه کــنــد در افــتــاد بــچـاه انـدر
گـــر نـــخـــواهـــی کـــه رســـد بـــر دلـــت آزاری
بـــر دل خـــلـــق مـــزن بـــی ســـبـــبـــی نـــشـــتــر
مـــطـــلـــب روزی نــنــهــاده کــه بــا کــوشــش
نــخــوری قــسـمـت کـس، گـر شـوی اسـکـنـدر
بــــهــــر گــــلــــزار در آتـــش مـــفـــکـــن خـــود را
کــه گــلــســتــان نــشـود بـر هـمـه کـس آذر
از نــکــو خــصــلــتــی و بــد گــهــری زیــنــسـان
نـــخـــل پـــر مــیــوه ونــاچــیــز بــود عــرعــر
تـو هـم ای شاخ، بری آر که خوشتر شد
ز دو صــد ســرو، یــکــی شــاخــک بـار آور
چــه شــدی بــســتــهٔ ایــن مــحـبـس بـی روزن
چـــه شـــدی ســـاکـــن ایـــن کـــنــگــرهٔ بــی در
ســر خــود گـیـر و از ایـن دام گـریـزان شـو
دل خــود جــوی و ازیــن مــرحــلـه بـیـرون بـر
نــســزد تــشــنــه هــمــی عــمــر بــســر بـردن
بــــامـــیـــدی کـــه نـــمـــک زار شـــود کـــوثـــر
طــــلــــب مــــلــــک ســــلــــیــــمـــان مـــکـــن از دیـــوان
کــه چــو طــفــلــت بــفــریـبـنـد بـه انـگـشـتـر
زنـــــگ خـــــودبـــــیـــــنـــــی از آئــــیــــنــــهٔ دل بــــزدا
گــــر آلــــودگــــی از چــــهــــرهٔ جــــان بــــســـتـــر
ایـــــکــــه پــــوئــــی ره امــــیــــد شــــب تــــیــــره
بــــاش چــــون رهــــروی، آگــــاه ز جــــوی و جــــر
چــــو رود غــــیـــبـــت و هـــنـــگـــام حـــضـــور آیـــد
تو چه داری که توان برد بدان محضر
سـود و سـرمـایـه بـیـک بـار تـبـه کـردی
نــــشــــدی بــــاز هــــم آگـــاه ز نـــفـــع و ضـــر
چـو تـو خـود صـاعـقـهٔ خـرمـن خـود گشتی
چـــه هـــمـــی نـــالـــی ازیــن تــودهٔ خــاکــســتــر
نــبــرد هــیــچ بــغــیــر از ســیــهــی بــا خـود
هــر کــه زانــکــشــت فــروشــان طــلــبــد عــنـبـر
بـــیــد خــرمــا و تــبــر خــون نــدهــد مــیــوه
دیـــــو طـــــه و تـــــبـــــارک نـــــکـــــنـــــد از بــــر
خـــواجــه آنــســت کــه آزاده بــود، پــرویــن
بـــانـــو آنـــســـت کـــه بـــاشـــد هـــنــرش زیــور
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۳
ای ســـیـــه مـــار جـــهـــان را شـــده افـــســـونــگــر
نــــــرهــــــد مـــــار فـــــســـــای از بـــــد مـــــار آخـــــر
نـــیـــش ایــن مــار هــر آنــکــس کــه خــورد مــیــرد
و آنـــکـــه او مـــرد کـــجـــا زنـــده شـــود دیـــگــر
بـــنـــه ایـــن کـــیـــســه و ایــن مــهــره افــســون را
بــه فــســون ســازی گــیــتــی نــفــســی بــنــگـر
بـــکـــن ایـــن پـــایـــه و بـــنـــیـــاد دگــر بــر نــه
بـــــــگــــــذار ایــــــن ره و از راه دگــــــر بــــــگــــــذر
تــــو خــــداونــــد پــــرســــتــــی، نــــســــزد هـــرگـــز
کـــار بـــتـــخـــانـــه گـــزیـــنـــی و شـــوی بــتــگــر
از تــن خــویــش بــســائــی، چــو شــوی سـوهـان
دامــــن خـــویـــش بـــســـوزی، چـــو شـــوی اخـــگـــر
تــــو بــــدیــــن بــــی پــــری و خــــردی اگـــر روزی
بــــــپـــــری، بـــــگـــــذری از مـــــهـــــر و مـــــه انـــــور
ز تــــو حــــیــــف ای گــــل شــــاداب کـــه روئـــیـــدی
بـــا چـــنـــیـــن پـــرتــو رخــســار بــه خــار انــدر
تــو چــنــان بــیــخـودی از خـود کـه نـمـیـدانـی
کـــه تـــرا مـــیـــبــرد ایــن کــشــتــی بــی لــنــگــر
جـــهـــد کـــن تـــا خـــرد و فـــکـــرت ورائــی هــســت
آنــــچــــه دادنــــد بــــگــــیــــرنــــد ز مــــا یــــکـــســـر
نــــفــــس بــــدخــــواه ز کـــس روی نـــمـــیـــتـــابـــد
گـــر تـــو زان روی بـــتـــابـــی چـــه ازیــن بــهــتــر
زنـــدگـــی پـــر خــطــر و کــار تــو ســرمــســتــی
اهـــــرمـــــن گـــــرســــنــــه و بــــاغ تــــو بــــار آور
عـــــــاقـــــــبـــــــت زار بـــــــســــــوزانــــــدت ایــــــن آتــــــش
آخـــــر کـــــار کـــــنـــــد گـــــمـــــرهـــــت ایـــــن رهـــــبــــر
ســیــب را غــیــر خــورد، بـهـر تـو مـانـد سـنـگ
نـــفـــع را غــیــر بــرد، بــهــر تــو مــانــد ضــر
تـــو اگـــر شـــعــبــده از مــعــجــزه بــشــنــاســی
نــــکــــنــــد شــــعــــبـــده ایـــن ســـاحـــر جـــادوگـــر
زخــــم خــــنــــجـــر نـــزنـــد هـــیـــچـــگـــهـــی ســـوزن
کــــار ســـوزن نـــکـــنـــد هـــیـــچـــگـــهـــی خـــنـــجـــر
دامـــــــــــــن روح ز کـــــــــــــردار بـــــــــــــد آلـــــــــــــودی
جــــامــــه را گــــاه زدی مـــشـــک و گـــهـــی عـــنـــبـــر
انـــدر آنــدل کــه خــدا حــاکــم و ســلــطــان شــد
دیـــــگـــــر آنـــــدل نـــــشـــــود جـــــای کـــــس دیـــــگــــر
روح زد خـــــیـــــمـــــهٔ دانـــــش، نــــه تــــن خــــاکــــی
خـــضـــر شـــد زنـــدهٔ جـــاویـــد، نـــه اســـکـــنـــدر
ز ادب پــــــرس، مــــــپــــــرس از نــــــســـــب و ثـــــروت
ز هــــــنــــــر گــــــوی، مــــــگــــــوی از پــــــدر و مـــــادر
مــــکــــن ایــــنــــگــــونــــه تــــبــــه، جــــان گـــرامـــی را
کــه بــتــن هــیــچ نــداری تــو ز جــان خــوشـتـر
پـــنـــجـــهٔ بـــاز قـــضـــا بــاز و تــو در بــازی
وقـــت چـــون بـــرق گـــریــزان و تــو در بــســتــر
تــیــره رائــی چــه ز جـهـل و چـه ز خـود بـیـنـی
غــرق گــشــتــن چــه بـرود و چـه بـبـحـر انـدر
تــــو زیــــان کــــرده‌ای و بــــاز هــــمــــیــــخـــواهـــی
مـــشــکــت از چــیــن رســد و دیــبــه‌ات از شــشــتــر
رو که در دست تو سرمایه و سودی نیست
ســـود بـــایـــد کـــه کـــنـــد مـــردم ســـوداگــر
تــــو نـــه‌ای مـــور کـــه مـــرغـــان بـــزنـــنـــدت ره
تــو نــه‌ای مــرغ کــه طــفــلــان بــکــنــنــدت پــر
ســــالــــکــــان پــــا نــــنــــهــــادنـــد بـــهـــر بـــرزن
عــــاقــــلـــان بـــاده نـــخـــوردنـــد ز هـــر ســـاغـــر
چــــه بـــری نـــام ره خـــویـــش بـــر شـــیـــطـــان
چــه نــهــی شــمــع شــب خــود بــره صــرصــر
عــــقــــل را خــــوار کــــنــــد دیـــدهٔ ظـــاهـــر بـــیـــن
روح را زار کــــــــشــــــــد مــــــــردم تـــــــن‌پـــــــرور
چـون تـو، بـس طـائـر بـی تجربه خوشخوان
صـیـد گـشـتـه اسـت دریـن گـلـشـن خـوش مـنظر
دامـــــــهـــــــا بـــــــنــــــگــــــری ای مــــــرغــــــک آســــــوده
اگــــــــر از روزنــــــــهٔ لــــــــانــــــــه بـــــــر آری ســـــــر
ایـن کـبـوتـر کـه تـو بـیـنـیـش چـنـیـن بیخود
شــــاهــــبــــازیــــش گــــرفــــتـــســـت بـــچـــنـــگ انـــدر
آخـــر ای شـــیـــر ژیـــان، بـــنـــد ز پـــا بـــگـــســـل،
آخـــــر ای مـــــرغ ســـــعـــــادت، ز قــــفــــس بــــرپــــر
بـــــــه چـــــــراغ دل اگـــــــر روشـــــــنـــــــی افـــــــزائــــــی
جـــلـــوهٔ فـــکـــر تــو از خــور شــود افــزونــتــر
دامــــــنــــــت را نـــــتـــــوانـــــد کـــــه بـــــیـــــالـــــایـــــد
هـــــیـــــچ آلـــــوده، گـــــرت پــــاک بــــود گــــوهــــر
کــــــلــــــه از رتــــــبــــــت ســــــر مــــــرتــــــبـــــه‌ای دارد
چــو ســر افــتــاد، چــه سـود از کـلـه و افـسـر
ســــوخــــت پــــروانـــه و دانـــســـت در آن ســـاعـــت
کــه شــد انــدام ضــعــیــفــش هــمــه خــاکــسـتـر
هــر چــه کــشــتــی، مــلــخ و مـور بـیـغـمـا بـرد
ویـــن چــنــیــن خــشــک شــد ایــن مــزرعــهٔ اخــضــر
بـــه تـــن ســوخــتــگــان چــنــد شــوی پــیــکــان
بــــه دل خــــســــتــــه‌دلــــان چــــنــــد زنـــی نـــشـــتـــر
تـــــو دگـــــر هـــــیـــــچ نــــداری ز ســــلــــیــــمــــانــــی
اگـــــر ایـــــن دیــــو ز دســــتــــت بــــرد انــــگــــشــــتــــر
دلـــــــت از روشـــــــنـــــــی جـــــــانـــــــت شــــــود روشــــــن
زانـــکـــه ایـــن هـــر دو قـــریـــنـــنـــد بـــیـــکـــدیــگــر
در گــــلــــســــتــــان دلــــی، گــــلــــبــــنــــی از حــــکـــمـــت
بـــه ز صـــد بـــاغ گـــل و یـــاســـمـــن و عــبــهــر
چـــــه کـــــشـــــی مـــــنـــــت دونــــان بــــســــر هــــر ره
چــــــه روی در طــــــلــــــب نـــــان بـــــســـــوی هـــــر در
آنــــکــــه زر هــــنــــر انــــدوخــــت، نــــشــــد مــــفـــلـــس
آنـــکـــه کـــار دل و جـــان کـــرد، نــشــد مــضــطــر
پـــــر طـــــاوس چــــه بــــنــــدی بــــدم کــــرکــــس
چـــو دم آراســـتـــه گــردد، چــه کــنــی بــا پــر
آنــچــه آمــوخــت بــمــا چــرخ، ســیــه کـاریـسـت
گـــر چـــه کـــردیــم ســیــه بــس ورق و دفــتــر
اوســـــتـــــادی نـــــکـــــنـــــد کـــــودک بـــــی اســــتــــاد
درس دانـــــش نـــــدهـــــد مـــــردم بــــی مــــشــــعــــر
جــــســــم چــــون کــــودک و جــــانــــســــت ورا دایـــه
عــــقــــل چــــون مــــادر و عــــلــــم اســــت ورا دخــــتــــر
عــلــم نــیــکــوســت، چــه در خــانـه چـه در غـربـت
عـود خـوشبوست، چه در کاسه چه در مجمر
کـــــاخ دل جـــــوئـــــی از کـــــوی تــــن مــــســــکــــیــــن
شــــــمــــــش زر خــــــواهـــــی از کـــــورهٔ آهـــــنـــــگـــــر
کــــــاردانــــــان نــــــگــــــزیـــــنـــــنـــــد تـــــبـــــه‌کـــــاری
نـــامـــجـــویـــان نـــنـــشـــیـــنـــنـــد بــهــر مــحــضــر
آغـــل از خـــانـــه بـــســـی دور و شـــبــان در خــواب
گـــــرگ بــــددل بــــکــــمــــیــــن و رمــــه انــــدر چــــر
جـــــــــای آســـــــــایـــــــــش دزدان بـــــــــود ایـــــــــن وادی
مــــســــکــــن غــــول بــــیـــابـــان بـــود ایـــن مـــعـــبـــر
خــــون دلــــهــــاســـت دریـــن جـــام شـــقـــایـــق گـــون
تــــیــــرگــــیــــهــــاســــت دریــــن نــــیــــلــــپـــری چـــادر
بـــهـــر وارون شـــدن افـــراشـــت ســـر ایـــن رایـــت
بـــهـــر ویـــران شـــدن آبـــاد شـــد ایـــن کـــشــور
خـانـه‌ای را کـه نـه سـقـفـی و نـه بـنـیادیست
ایــن چــنـیـن خـانـه چـه از خـشـت و چـه از مـرمـر
ســور مــوش اســت اگــر گــربــه شــود بــیـمـار
عــــیـــد گـــرگ اســـت اگـــر شـــیـــر شـــود لـــاغـــر
پــــاک شــــو تــــا نــــخــــوری انــــده نــــاپــــاکــــی
نـــیـــک شـــو تـــا نـــدهـــنـــدت بـــبـــدی کـــیـــفــر
هـــمـــه کـــردار تـــو از تـــســت چــنــیــن تــیــره
چـــه کـــنـــی شــکــوه ز مــاه و گــلــه از اخــتــر
وقـــــت مــــانــــنــــد گــــلــــوبــــنــــد بــــود، پــــرویــــن
چــو شــود پــاره، پــراکــنــده شــود گــوهـر
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۴
ای شــــده شــــیــــفـــتـــهٔ گـــیـــتـــی و دورانـــش
دهـــر دریـــاســـت، بـــیـــنـــدیـــش ز طـــوفـــانـــش
نــفــس دیــویــســت فــریــبـنـده از او بـگـریـز
ســر بــتــدبــیــر بــپــیـچ از خـط فـرمـانـش
حـــــلـــــهٔ دل نـــــشـــــود اطــــلــــس و دیــــبــــایــــش
یـــــارهٔ جـــــان نـــــشـــــود لـــــل و مـــــرجــــانــــش
نـــامـــهٔ دیـــو تـــبـــاهـــیـــســـت هـــمـــان بــهــتــر
کـه نـه ایـن نـامه بخوانیم و نه عنوانش
گـــفـــتــگــوهــاســت بــهــر کــوی ز تــاراجــش
داســتــانــهــاســت بــهــر گــوشــه ز دســتـانـش
مــخــور ای یــار نــه لـوزیـنـه ونـه شـهـدش
مــخــر ای دوســت نــه کــربــاس ونــه کــتـانـش
نــه یــکــی حــرف مــتــیــنــی اســت در اســنــادش
نــه یــکــی ســنــگ درســتــی اســت بــمـیـزانـش
رنـــگـــهــا کــرده در ایــن خــم کــف رنــگــیــنــش
خـــنـــده‌هـــا کـــرده بـــمــردم لــب خــنــدانــش
خواندنی نیست نه تقویم و نه طومارش
مـانـدنـی نـیـسـت نـه بـنـیـاد و نـه بـنـیانش
شــد ســیــه روزی نــیــکــان شــرف و جــاهـش
شــد پــریــشــانــی پــاکــان ســرو سـامـانـش
گــــلــــهٔ نـــفـــس چـــو درنـــده پـــلـــنـــگـــانـــنـــد
بـــر حـــذر بـــاش ازیـــن گـــلـــه و چـــوپــانــش
عــــلــــم، پــــیــــونــــد روان تـــو هـــمـــی جـــویـــد
تــو هــمــی پــاره کــنــی رشــتــهٔ پــیــمــانــش
از کـــمـــال و هـــنـــر جـــان، تـــو شـــوی کــامــل
عـیـب و نـقـص تـو شـود پستی و نقصانش
جـهـل چـو شـب‌پره و علم چو خورشید است
نـــکـــنـــد هـــیـــچ جـــز ایـــن نـــور، گـــریــزانــش
نــــشــــود نــــاخــــن و دنـــدان طـــمـــع کـــوتـــه
گـر کـه هـر لـحـظـه نـسـائـیـم بـسـوهانش
مـــیـــزبـــانـــی نـــکـــنـــد چـــرخ ســـیــه کــاســه
مـــنـــشـــیــن بــیــهــده بــر ســفــرهٔ الــوانــش
حــلــقــهٔ صــدق و صــفــا بــر در دیــن مــیـزن
تــا کــه در بــاز کــنـد بـهـر تـو دربـانـش
دل اگــــــر پـــــردهٔ شـــــک را نـــــدرد، هـــــرگـــــز
نـــــــبــــــود راه ســــــوی درگــــــه ایــــــقــــــانــــــش
کـعـبـه‌مـان عـجـب شـد و لـاشـه در آن قـربـان
وای و صــد وای بــریــن کــعــبــه و قــربــانـش
گــــرگ ایــــام نــــفــــرســــود بــــدیــــن پــــیـــری
هــیــچــگــه کــنــد نــشــد پــنــجـه و دنـدانـش
نـیـسـت جـز خـار و خـسـک هـیـچ دریـن گـلـشـن
شــوره‌زاریــســت کــه نــامــنــد گــلــســتـانـش
چـــشـــم نـــیـــکـــی نـــتـــوان داشـــت از آن مــردم
کــه بــود راه ســوی مــســکــن شــیــطــانـش
هـــمـــه یـــغـــمـــا گـــر و دزدنـــد دریــن مــعــبــر
کـــیـــســـت آنـــکـــو نـــگـــرفـــتـــنـــد گـــریـــبــانــش
راه دور اســــت بــــســــی مــــلــــک حــــقـــیـــقـــت را
کــوش کــاز پــای نــیــفــتــی بــه بــیــابـانـش
آنــــــکــــــه انــــــدر ظــــــلــــــمـــــات فـــــرو مـــــانـــــد
چــه نــصــیــبــی بــود از چــشــمــهٔ حـیـوانـش
دامــــــن عـــــمـــــر تـــــو ایـــــام هـــــمـــــی ســـــوزد
مــــــــزن از آتـــــــش دل، دســـــــت بـــــــدامـــــــانـــــــش
ره مـــخـــوفـــســـت، بـــپـــرهـــیـــز ازیـــن خـــفــتــن
ابـــر تـــیـــره اســـت، بـــیـــنــدیــش ز بــارانــش
شــیــر خــواری کــه ســپــردنـد بـدیـن دایـه
شـیـر یـک قـطـره نـخـوردسـت ز پـسـتـانش
شــخــصــی از بــحــر ســعــادت گـهـری آورد
خـــــفــــت از خــــســــتــــگــــی و داد بــــزاغــــانــــش
چــه هــمــی هــیــمــه بـرافـروزی و نـان بـنـدی
بــه تــنــوری کــه نــدیــدسـت کـسـی نـانـش
خـــرلـــنـــگ تـــو ز بــس بــار کــشــیــدن مــرد
چــــه بــــری رنــــج پــــی وصــــلـــهٔ پـــالـــانـــش
گـــر کـــه آبـــادی ایـــن دهـــکـــده مـــیـــخـــواهــی
بـــــایـــــد آبـــــاد کـــــنـــــی خــــانــــهٔ دهــــقــــانــــش
پــر ایــن مــرغ ســعــادت تــو چــنــان بـسـتـی
کـــه گـــرفـــتـــنـــد و فـــکـــنــدنــد بــزنــدانــش
تــن بــدخــواه ز تــو لــقـمـه هـمـی خـواهـد
چـــه هـــمـــی یـــاد دهـــی حـــکـــمـــت لـــقـــمـــانــش
پـــســـت انـــدیـــشـــه بـــزرگـــی نــکــنــد هــرگــز
گـــر چـــه یـــک عـــمــر دهــی جــای بــزرگــانــش
اگـــــــــرت آرزوی کـــــــــعـــــــــبـــــــــه بـــــــــود در دل
چـــه شـــکـــایـــت کـــنـــی از خـــار مـــغـــیــلــانــش
گـــر چــه دشــوار بــود کــار و بــرومــنــدی
هـــــمـــــت و کــــارشــــنــــاســــی کــــنــــد آســــانــــش
ســــزد ار پــــر کـــنـــد از در و گـــهـــر دامـــن
آنــــکــــه انــــدیــــشــــه نـــبـــودســـت ز عـــمـــانـــش
گــــهــــری گــــر نـــرود خـــود بـــســـوی دریـــا
بـــــبـــــرد روشـــــنـــــی لـــــؤلـــــؤ رخـــــشـــــانـــــش
آنـــکـــه عـــمـــری پـــی آســایــش تــن کــوشــیــد
کــاش یــک لــحــظــه بــدل بــود غــم جـانـش
گــوی عــلــم و هــنــر ایــنــجـاسـت، ولـی بـیـرنـج
دســـت هـــرگـــز نـــتـــوان بـــرد بـــچـــوگـــانـــش
وقــت فــرخــنــده درخــتــی اســت، هــنــر مــیـوه
شــب و روز و مــه و ســالــنــد چـو اغـصـانـش
روح را زیـــــب تـــــن ســـــفـــــلـــــه نـــــیـــــارایــــد
رو بــــیــــارای بــــه پــــیــــرایــــهٔ عـــرفـــانـــش
نــــشــــود کــــان حــــقـــیـــقـــت ز گـــهـــر خـــالـــی
بـــرو ای دوســـت گـــهـــر مــیــطــلــب از کــانــش
بــــگــــشــــا قــــفــــل در بــــاغ فــــضــــیــــلــــت را
بــــخـــور از مـــیـــوهٔ شـــیـــریـــن فـــراوانـــش
ریـــم وســـواس بـــصـــابـــون حـــقـــایـــق شــوی
نــــبــــری فــــایــــده زیــــن گــــازر و اشـــنـــانـــش
جــهــل پــای تــو بــبــنــدد چــو بـیـابـد دسـت
فـــرصـــتـــت هــســت، مــده فــرصــت جــولــانــش
تــنــگ مــیــدان شــدن عــقـل ز سـسـتـی نـیـسـت
مــــا نــــدادیــــم گــــه تـــجـــربـــه مـــیـــدانـــش
بـــره‌هـــا گـــرگ کـــنـــد مـــکـــتـــب خـــودبــیــنــی
گــــر بــــتــــدبـــیـــر نـــبـــنـــدیـــم دبـــســـتـــانـــش
نـفـس بـا هـیـچ جـهـانـدیـده نـخـواهد گفت
راز ســر بــســتــه و رســم و ره پــنــهــانـش
ره اهـــریــمــن از آن شــد هــمــه پــیــچ و خــم
تـــا نــپــرســنــد ز ســر گــشــتــهٔ حــیــرانــش
دهــر هــر تــلــه نــهــد، بــگــذر و بــگـذارش
چــرخ هــر تــحـفـه دهـد، مـنـگـر و مـسـتـانـش
تــــیــــره‌روزیــــســــت هــــمــــه روز دل افـــروزش
ســنــگــریــزه اســت هــمــه لــعــل بـدخـشـانـش
آهــن عــمــر تــو شــمــشــیــر نــخــواهــد شـد
نـــبـــری تـــا بـــســـوی کـــوره و ســـنـــدانــش
مــعــبـد آنـجـا بـگـشـودی کـه زر آنـجـا بـود
سـجـده کـردی گـه و بـیـگاه چو یزدانش
پـــاســـبـــانـــی نـــکــنــد بــنــده چــو ایــمــان را
دیـو زان بـنـده چـه دزدد بـه جـز ایـمـانـش
جز تو کس نیست درین داد و ستد مغبون
دیــن گــران بــود، تــو بــفــروخـتـی ارزانـش
گــــرگ آســــود، نــــجــــســــتــــیــــم چــــو آثـــارش
درد افـــــزود، نـــــکـــــردیـــــم چـــــو درمـــــانـــــش
ســــالــــهــــا عــــقــــل دکــــان داشـــت بـــکـــوی مـــا
بــــهــــچ تــــوشـــی نـــخـــریـــدیـــم ز دکـــانـــش
خـــیـــره ســر گــر نــپــذیــرفــت ادب، بــگــذار
تـــا کـــه تـــادیـــب کـــنـــد گـــردش دورانـــش
طـــبـــع دون زان نـــشـــد آگـــه ز پـــشــیــمــانــی
کــه چــو بــد کـرد، نـکـردیـم پـشـیـمـانـش
دل پــریــشــان نــبــد آنـروز کـه تـنـهـا بـود
کــــرد جــــمــــعــــیــــت نــــا اهــــل پــــریــــشــــانـــش
شــیــر و روبــاه شــکــاری چــو بــدسـت آرنـد
روبــهــش پــوســت بــرد، شــیـر خـورد رانـش
کــــشــــور ایــــمــــن جــــان خـــانـــهٔ دیـــوان شـــد
کــس نــدانــســت چــه آمــد بــه ســلــیـمـانـش
نــفــس گــه بــیــت نــمـیـگـفـت و گـهـی چـامـه
گــر نــمــیــخــوانــد کــســی دفــتــر و دیـوانـش
روح عــریــان و تــو هــم درزی و هــم نــسـاج
جــامــه کــن زیــن دو هــنــر بــر تــن عـریـانـش
لـــشــکــر عــقــل پــی فــتــح تــو مــیــکــوشــد
چــه هــمــی کــنــد کــنــی خــنـجـر و پـیـکـانـش
خـــرد از دام تـــو بـــگــریــخــتــه، بــاز آرش
هــنــر از نــزد تــو بــرخــاسـتـه، بـنـشـانـش
کـــــــار را کـــــــارگــــــر نــــــیــــــک دهــــــد رونــــــق
چــــه کــــنــــد کــــاهــــل نــــادان تــــن آســــانــــش
هــــمــــه دود اســــت کـــبـــاب حـــســـد و نـــخـــوت
نــخـورد کـس نـه ز خـام و نـه ز بـریـانـش
ســـــود دلــــال وجــــود تــــو خــــســــارت شــــد
تــــاجــــر وقــــت بـــگـــیـــرد ز تـــو تـــاوانـــش
گـــنـــج هــســتــی بــســتــانــنــد ز مــا، پــرویــن
مـــا نـــبـــودیـــم، قـــضـــا بـــود نـــگـــهــبــانــش
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۵
ای بـــی خـــبـــر ز مـــنـــزل و پـــیــش آهــنــگ
دور از تـو هـمـرهـان تو صد فرسنگ
در راه راســـت، کـــج چـــه روی چــنــدیــن
رفــتــار راســت کـن، تـو نـه ای خـرچـنـگ
رخــــســــار خــــویــــش را نــــکـــنـــی روشـــن
ز آئــــــــیــــــــنــــــــهٔ دل ار نـــــــزدائـــــــی زنـــــــگ
چــون گــلــشـنـی اسـت دل کـه در آن رویـد
از گـــــلـــــبــــنــــی هــــزار گــــل خــــوش رنــــگ
در هـــــر رهـــــی فـــــتــــاده و گــــمــــراهــــی
تـــا نـــیـــســـت رهـــبــرت هــنــر و فــرهــنــگ
چــشــم تـو خـفـتـه اسـت، از آن هـر کـس
زیـــن بـــاغ ســـیـــب مـــیـــبـــرد و نـــارنـــگ
ایـــــن روبـــــهـــــک بـــــه نــــیــــت طــــاوســــی
افـــکـــنـــده دم خـــویـــش بـــه خـــم رنـــگ
بـــازیـــچـــه‌هـــاســـت گـــنـــبـــد گـــردان را
نــامــی شــنــیــده‌ای تــو ازیــن شــتـرنـگ
در دام بــسـتـه شـبـرو چـرخـت سـخـت
در بــــر گــــرفــــتـــه اژدر دهـــرت تـــنـــگ
انــــــجــــــام کــــــار در فــــــکـــــنـــــد مـــــا را
ســنــگــیــم مــا و چــرخ چــو غــلـمـاسـنـگ
خــار جــهــان چــه مــیــشــکــنـی در چـشـم
بـــر چـــهـــره چـــنـــد مـــیـــفـــکـــنــی آژنــک
ســـالـــک بـــهـــر قـــدم نـــفـــتـــد از پــا
عـــاقـــل ز هـــر ســـخـــن نـــشـــود دلـــتــنــگ
تـــو آدمـــی نـــگـــر کـــه بـــدیـــن رتـــبـــت
بـیـخـود ز بـاده اسـت و خـراب از بنگ
گـــوهـــر فــروش کــان قــضــا، پــرویــن
یک ره گهر فروخته، صد ره سنگ
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۶
در خـانـه شـحـنـه خفته و دزدان بکوی و بام
ره دیـــو لــاخ و قــافــلــه بــی مــقــصــد و مــرام
گـــــر عـــــاقـــــلـــــی، چـــــرا بـــــردت تــــوســــن هــــوی
ور مــردمــی، چــگــونــه شــدســتــی بــه دیـو رام
کـــس را نـــمـــانـــد از تـــک ایـــن خـــنـــگ بـــادپـــای
پــا در رکــاب و ســر بــه تـن و دسـت در لـگـام
در خـانـه گـر کـه هـیـچ نـداری شـگـفـت نـیـسـت
کـــالـــات مـــیـــبـــرنـــد و تـــو خـــوابـــیـــده‌ای مــدام
دزد آنــچــه بــرده بــاز نــیــاورده هــیــچــگــاه
هـــرگـــز بـــه اهـــرمـــن مـــده ایـــمـــان خــویــش وام
مــیــکــاهــدت ســپــهــر، چــنــیـن بـی خـبـر مـخـسـب
مـــیـــســـوزدت زمـــانـــه، بــدیــنــســان مــبــاش خــام
از کـــــار جـــــان چــــرا زنــــی ای تــــیــــره روز تــــن
در راه نـــان چـــرا نـــهـــی ای بـــی تـــمـــیـــز نـــام
از بـــــهـــــر صـــــیـــــد خـــــاطـــــر نـــــاآزمــــودگــــان
صــــیــــاد روزگــــار بــــهــــر ســــو نــــهـــاده دام
بــس ســقــف شــد خـراب و نـگـشـت آسـمـان خـراب
بس عمر شد تمام و نشد روز و شب تمام
مـنـشـیـن گـرسـنـه کـایـن هـوس خـام پـخـتـن اسـت
جــوشــیــده ســالــهــا و نــپــخــتــسـت ایـن طـعـام
بــگـشـای گـر کـه زنـده‌دلـی وقـت پـویـه چـشـم
بـــردار گـــر کـــه کـــارگـــری بـــهــر کــار گــام
در تــیــرگــی چــو شــب پــره تــا چــنــد مـیـپـری
بـــشـــنـــاس فـــرق روشـــنـــی ای دوســـت از ظـــلــام
ای زورمــــنــــد، روز ضــــعــــیــــفــــان ســــیـــه مـــکـــن
خـــونـــابـــه مـــیـــچـــکـــد هـــمـــی از دســـت انـــتـــقـــام
فــــتــــوی دهــــی بــــغــــصـــب حـــق پـــیـــرزن ولـــیـــک
بــــی روزه هــــیــــچ روز نـــبـــاشـــی مـــه صـــیـــام
وقــت سـخـن مـتـرس و بـگـو آنـچـه گـفـتـنـی اسـت
شـــمـــشــیــر روز مــعــرکــه زشــت اســت در نــیــام
درد از طـــبـــیـــب خـــویـــش نـــهـــفــتــی، از آن ســبــب
ایــــن زخــــم کـــهـــنـــه دیـــر پـــذیـــرفـــت الـــتـــیـــام
از بـهـر حـفـظ گـلـه، شـبـان چـون بـخـواب رفـت
ســگ بــایــد ای فــقــیــه، نـه آهـوی خـوشـخـرام
چـــاهـــت چـــراســـت جـــای، گـــرت مـــیــل بــرتــریــســت
حــرصــت چــراســت خــواجــه، اگــر نــیــســتـی غـلـام
چـــنـــدی ز بـــار گـــاه ســـلـــیـــمـــان بـــرون مـــرو
تــا دیــو هــیــچــگــه نــفــرســتــد تــو را پــیــام
عـــمـــریـــســـت رهـــنــوردی و چــون کــودکــان هــنــوز
آگـــه نـــه‌ای کـــه چــاه کــدام اســت و ره کــدام
پـــرویـــن، شـــراب مـــعـــرفــت از جــام عــلــم نــوش
تــرســم کــه دیــر گــردد و خــالــی کــنـنـد جـام
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۷
نــــخــــواســــت هــــیـــچ خـــردمـــنـــد وام از ایـــام
کــه بـا دسـیـسـه و آشـوب بـاز خـواهـد وام
بــچــشــم عــقــل دریــن رهــگــذر تــیــره بـبـیـن
کـه گـسـتـرانـد قـضـا و قدر براه تو دام
هــــزار بــــار بــــلــــغــــزانــــدت بــــهـــر قـــدمـــی
که سخت خام فریبست روزگار و تو خام
اگــــر حــــکــــایـــت بـــهـــرام گـــور مـــی‌پـــرســـی
شــکــار گــور شـد ای دوسـت عـاقـبـت بـهـرام
ز غــم مــبــاش غــمــیــن و مــشــو ز شـادی شـاد
کــه شــادی و غــم گــیــتــی نــمــیـکـنـنـد دوام
ز تخم تلخ نخورد است کس بر شیرین
ز شـاخ بـیـد نـچـیـد اسـت هـیـچـکـس بادام
از آن ســــبــــب نـــشـــدی هـــمـــعـــنـــان هـــشـــیـــاران
کـه بـیـهـشـانـه سـپـردی بدست نفس زمام
تـــو آرمـــیـــدی و ایـــن زاغ مــیــوه بــرد هــمــی
تـــو اوفـــتـــادی و ایــن کــاروان گــذشــت مــدام
چـــو پــای هــســت، چــرا بــاز مــانــده‌ای از راه
چــو نـور هـسـت، چـرا گـشـتـه‌ای قـریـن ظـلـام
تـو بـرج و بـاروی مـلـک وجـود مـحـکم کن
بــهــل کــه دیــو بــد آئـیـن تـرا دهـد دشـنـام
تـــرا کــه خــانــهٔ دل خــلــوت خــدا بــود اســت
چـرا بـمـعـبـد شـیـطـان کنی سجود و قیام
جــفــای گــیــتــی و کــجــگـردی سـپـهـر بـلـنـد
اگـــر چــه تــوســنــی، آخــر تــرا نــمــایــد رام
بـــحـــرص و آز مــبــر فــرصــت عــزیــز بــســر
بـجـهـل و عـجـب مـکـن عـمـر بـی بـدیـل تـمـام
زمـــان رنـــج شـــد، ای کـــرده ســالــهــا راحــت
دم رحـــیـــل شـــد، ای جـــســـتـــه عـــمـــرهــا آرام
بـــمـــقـــصـــدی نـــرســـی تـــا رهــی نــپــیــمــائــی
مــدار بــیــم ازیــن اســب بــی فــسـار و لـگـام
هـر آن فـروغ کـه از جـسـم تـیـره مـیـطـلـبـی
ز جــان طــلــب کــه بـارواح زنـده‌انـد اجـسـام
مگوی هر که کهن جامه شد ز علم تهیست
کــه خــاص نـیـز بـسـی هـسـت در مـیـان عـوام
به نیک جامه چو بیدانشی مناز که خلق
تــرا، نــه جــامــهٔ نــیــک تــرا، کــنــنـد اکـرام
چـو گـرگ حـیـلـه‌گـر انـدر لـبـاس چـوپان شد
شـبـان بـگوی که تا چشم پوشد از اغنام
چــو وقــت کــار شـود، بـاش چـابـک انـدر کـار
چـو نـوبـت سـخـن آیـد، سـتـوده گـوی کـلـام
ز جـــام عـــلـــم مـــی صـــاف زیـــرکـــان خـــوردنـــد
هــر آنــکـه خـامـش بـنـشـسـت گـشـت درد آشـام
بـشـوق گـنـج یکی تیشه بر زمین نزدیم
هـمـی بـخـیـره بـه ویـرانـه سـاخـتیم مقام
اگــر بــلــنــد تــبــاری، چــه جــوئــی از پـسـتـی
اگــر خــدای پــرســتــی، چــه خـواهـی از اصـنـام
کــدام تــشــنـه بـنـوشـیـد از سـبـوی تـو آب
کـدام گـرسـنـه در سـفرهٔ تو خورد طعام
چــگــونــه راهــنــمــائـی، کـه خـود گـمـی از راه
چـگـونـه حـاکـم شـرعی، که فارغی ز احکام
بــســی اســت پــرتــگــه انـدر ره هـوی، پـرویـن
مــپــوی جــز ره پــرهـیـز و بـاش نـیـک انـجـام
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۸
نــفــس گــفــتــســت بــســی ژاژ و بــســی مــبــهــم
بــه کــز ایــن پــس کــنــدش نــطــق خـرد ابـکـم
ره پــــر پــــیــــچ و خــــم آز چــــو بــــگــــرفــــتـــی
روی درهــــم مــــکــــش ار کــــار تــــو شـــد درهـــم
خــــشــــک شـــد زمـــزم پـــاکـــیـــزهٔ جـــان نـــاگـــه
شـــســـتـــشـــو کـــرد هـــریـــمـــن چــو دریــن زمــزم
بـــه کـــه از مـــطـــبـــخ وســـواس بـــرون آئـــیــم
تــــا کــــه خــــود را بــــرهــــانــــیـــم ز دود و دم
کــــاخ مــــکــــر اســــت دریــــن کــــنــــگــــره مــــیــــنـــا
چــــــاه مــــــرگ اســـــت دریـــــن ســـــیـــــرگـــــه خـــــرم
ز بـــــدانــــدیــــش فــــلــــک چــــنــــد شــــوی ایــــمــــن
ز ســتــم پــیــشــه جــهــان چــنــد کــشــی اسـتـم
تـــــو نـــــدیــــدی مــــگــــر ایــــن دانــــهٔ دانــــا کــــش
تــــو نــــدیــــدی مــــگــــر ایــــن دامـــگـــه مـــحـــکـــم
وارث مـــــلـــــک ســـــلـــــیــــمــــان نــــتــــوان خــــوانــــدن
هـــر کـــســـیـــرا کـــه در انـــگـــشــت بــود خــاتــم
آنـــکــه هــر لــحــظــه بــزخــم تــو زنــد زخــمــی
تـــــو ازو خــــیــــره چــــه داری طــــمــــع مــــرهــــم
فـــــلـــــک آنــــگــــونــــه بــــه نــــاورد دلــــیــــر آیــــد
کـــــه نـــــه از زال اثـــــر مــــانــــد و نــــز رســــتــــم
نـــه بـــبـــخـــشـــود بـــمـــوســـی خـــلـــف عـــمـــران
نـــه وفـــا کـــرد بـــه عـــیـــســـی پـــســـر مــریــم
تـــخـــت جـــمـــشـــیــد حــکــایــت کــنــد ار پــرســی
که چه آمد به فریدون و چه شد بر جم
ز خـوشـیـهـا چـه شـوی خـوش کـه دریـن مـعـبر
بــه یــکــی ســور قــریــن اســت دو صــد مــاتـم
تـو بـه نـی بـیـن کـه ز هـر بند چسان نالد
ز زبــــــــردســــــــتــــــــی ایــــــــام بــــــــزیـــــــر و بـــــــم
داســـــتـــــان گـــــویـــــدت از بـــــابـــــلـــــیـــــان بــــابــــل
عـــــــبـــــــرت آمــــــوزدت از دیــــــلــــــمــــــیــــــان دیــــــلــــــم
فـــرصـــتـــی را کـــه بـــدســتــســت، غــنــیــمــت دان
بـــهـــر روزی کـــه گـــذشـــتـــســت چــه داری غــم
زان گـــل تـــازه کــه بــشــکــفــت ســحــرگــاهــان
نـه سـر و سـاق بـجـا مـانـد، نـه رنـگ و شم
گـــر صـــبـــاحـــیـــســـت، مــســائــی رســدش از پــی
ور بـــــهـــــاریــــســــت، خــــزانــــی بــــودش تــــوام
صـــبـــحـــدم اشـــک بـــچـــهـــر گـــل از آن بــیــنــی
کــه شــبــانــگــه بــچـمـن گـریـه کـنـد شـبـنـم
انــــدریــــن دشــــت مــــخــــوف، ای بـــرهٔ مـــســـکـــیـــن
بــیــم جــانــســت، چــه شــد کـز رمـه کـردی رم
مـــخـــور ای کـــودک بـــی تـــجـــربــه زیــن حــلــوا
کـه شـد آمـیـخـتـه بـا روغـن و شـهـدش سـم
دســـت و پـــائـــی بـــزن ای غـــرقـــه، تـــوانــی گــر
تــــا مــــگــــر بــــاز رهـــانـــنـــد تـــو را زیـــن یـــم
مــشــک حــیــفــسـت کـه بـا دوده شـود هـمـسـر
کـــبـــک زشـــتـــســـت کـــه بــا زاغ شــود هــمــدم
بــرو ای فــاخــتــه، بــا مــرغ سـحـر بـنـشـیـن
بـــرو ای گـــل، بـــصــف ســرو و ســمــن بــردم
ز چـــــنـــــار آمـــــوز، ای دوســـــت گـــــرانــــســــنــــگــــی
چـــه شـــوی بـــر صـــفـــت بـــیـــد ز بــادی خــم
خــویــش و پــیــونــد هــنــر بــاش کـه تـا روزی
نـــــــروی از پـــــــی نـــــــان بــــــر در خــــــال و عــــــم
روح را ســــــیـــــر کـــــن از مـــــائـــــدهٔ حـــــکـــــمـــــت
بــــیـــکـــی نـــان جـــویـــن ســـیـــر شـــود اشـــکـــم
جــز کـه آمـوخـت تـرا کـه خـواب و خـور غـفـلـت
بــه چــه کــار آمــدت ایــن ســفــلــه تــن مـلـحـم
خـــزفـــســـت ایـــنــکــه تــو داریــش چــنــو گــوهــر
رســن اســت ایــنــکــه تــو بـیـنـیـش چـو ابـریـشـم
مــار خــود، هــم تــو خــودی، مــار چــه افــسـائـی
بـخـود، ای بـیـخـبـر از خـویـش، فـسـون مـیدم
ز تـــو در هـــر نـــفـــســـی کـــاســـتـــه مـــیـــگـــردد
غــم خــود خـور، چـه خـوری انـده بـیـش و کـم
بــــیــــم آنــــســــت کــــه صــــراف قــــضـــا نـــاگـــه
زر ســـرخ تـــو بـــگـــیـــرد بـــه یـــکـــی درهـــم
کــــشـــت یـــک دانـــه کـــســـی را نـــدهـــد خـــرمـــن
بــــذل یــــک جــــوز کــــســــی را نــــکـــنـــد حـــاتـــم
بــه پــری پــر، کــه عــقــابــان نــکــنــنــدت ســر
بــــه رهــــی رو، کــــه بـــزرگـــان نـــکـــنـــنـــدت ذم
جـــان چــو کــان آمــد و دانــش گــهــرش، پــرویــن
دل چــو خــورشــیــد شــد و مــلــک تــنــش عــالــم
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۹
تــــا بــــبــــازار جـــهـــان ســـوداگـــریـــم
گــــاه ســــود و گـــه زیـــان مـــیـــوریـــم
گـــر نـــکــو بــازارگــانــیــم از چــه روی
هــرگــز ایــن ســود و زیــانـرا نـشـمـریـم
جان زبون گشته است و در بند تنیم
عـقـل فـرسوده است و در فکر سریم
روح را از نــــاشــــتــــائـــی مـــیـــکـــشـــیـــم
ســفــره‌هــا از بـهـر تـن مـیـگـسـتـریـم
گـــر چـــه عـــقــل آئــیــنــه کــردار مــاســت
مــــا در آن آئــــیـــنـــه هـــرگـــز نـــنـــگـــریـــم
گــر گــرانــبــاریــم، جــرم چـرخ چـیـسـت
بــــار کــــردار بــــد خـــود مـــیـــبـــریـــم
چــون سـیـاهـی شـده بـضـاعـت دهـر را
مــا ســیــه کــاریــم کــانــرا مــیــخـریـم
پـــنـــد نــیــکــان را نــمــیــداریــم گــوش
انــدریــن فــکــرت کــازیــشــان بــهــتــریـم
پــــهــــلــــوان امـــا بـــکـــنـــج خـــانـــه‌ایـــم
آتــــــش امــــــا در دل خــــــاکــــــســــــتـــــریـــــم
کـــــاردانـــــان راه دیـــــگـــــر مـــــیـــــرونـــــد
مــــا تــــبــــه‌کــــاران بــــراه دیــــگـــریـــم
گــرگ را نــشــنــاخــتــســتــیــم از شــبـان
در چـــراگـــاهــی کــه عــمــری مــیــچــریــم
بـر سـپـهـر مـعـرفـت کـی بـر شـویـم
تـــا بـــپــر و بــال چــوبــیــن مــیــپــریــم
واعـــظــیــم امــا نــه بــهــر خــویــشــتــن
از بـــــرای دیــــگــــران بــــر مــــنــــبــــریــــم
آگــــه از عــــیــــب عــــیــــان خــــود نــــه‌ایــــم
پــــرده‌هــــای عــــیــــب مــــردم مــــیـــدریـــم
ســـفـــلـــگـــیـــهـــا مــیــکــنــد نــفــس زبــون
مــا هــمــی ایــن ســفــلــه را مــیــپــروریــم
بـشـکـنـیـم از جـهـل و خود را نشکنیم
بــگــذریــم از جــان و از تــن نــگــذریـم
بـادهٔ تـحـقـیـق چـون خواهیم خورد؟
مــا کـه مـسـت هـر خـم و هـر سـاغـریـم
چـونـکـه هـر بـرزیـگـری را حـاصـلی است
حــاصــل مــا چــیــســت گــر بــرزیــگــریـم
چــونــکـه بـاری گـم شـدیـم انـدر رهـی
بــه کــه بــار دیـگـر آن ره نـسـپـریـم
زان پـــــــراکــــــنــــــدنــــــد اوراق کــــــمــــــال
تــا بــکــوشــش جـمـلـه را گـرد آوریـم
تـــا بـــیــفــشــانــنــد بــر چــیــنــنــدمــان
طــــوطــــی وقــــت و زمــــان را شــــکـــریـــم
قصیدهٔ شمارهٔ ۳۰
بــــد مــــنــــشــــانــــنــــد زیــــر گـــنـــبـــد گـــردان
از بــــدشــــان چــــهــــر جــــان پـــاک بـــگـــردان
پــای بــســی را شــکــسـتـه‌انـد بـه نـیـرنـگ
دســت بــســی را بــبــســتــه‌انــد بــه دسـتـان
تـــا خـــر لـــنـــگـــی فــتــاده‌اســت ز ســســتــی
تــــوســــن خــــود را دوانــــده‌انـــد بـــمـــیـــدان
جــز بــدو نــیــک تــو، چــرخ مــی‌نــنــویـسـد
نــیــک و بــد خـویـش را تـو بـاش نـگـهـبـان
گــر ســتــم از بــهــر خــویـش مـی‌نـپـسـنـدی
عـــادت کـــژدم مـــگـــیــر و پــیــشــهٔ ثــعــبــان
چــنــدکــنــی هــمــچــو گــرگ، حــمــلـه بـمـردم
چــــنــــد دریــــشـــان هـــمـــی بـــنـــاخـــن و دنـــدان
دامــــــن خــــــلــــــق خــــــدای را چـــــو بـــــســـــوزی
آتـــشـــت افـــتـــد بـــه آســـتـــیـــن و بـــه دامــان
هـــر چـــه دهـــی دهـــر را، هـــمـــان دهـــدت بـــاز
خــــواســــتـــهٔ بـــد نـــمـــیـــخـــرنـــد جـــز ارزان
خـــــواهـــــی اگـــــر راه راســـــت: راه نـــــکــــوئــــی
خـــواهـــی اگـــر شـــمـــع راه: دانــش و عــرفــان
کـــارگـــران طـــعـــنـــه مـــیـــزنـــنــد بــه کــاهــل
اهـــل هـــنـــر خـــنـــده مـــیـــکـــنـــنـــد بــه نــادان
از خــــــــم صــــــــبــــــــاغ روزگـــــــار بـــــــرآیـــــــد
هــــر نــــفــــســــی صــــد هــــزار جــــامــــهٔ الــــوان
غـــارت عـــمـــر تــو مــیــکــنــنــد بــه گــشــتــن
دی مـــــــه و اردیـــــــبــــــهــــــشــــــت و آذر و آبــــــان
جـــز بـــفـــنـــا چـــهـــر جـــان نــبــیــنــی، ازیــراک
جـــان تــو زنــدانــیــســت و جــســم تــو زنــدان
عــــالــــمـــی و بـــهـــره‌ایـــت نـــیـــســـت ز دانـــش
رهــــروی و تـــوشـــه‌ایـــت نـــیـــســـت در انـــبـــان
تـــیـــه خـــیـــالـــت بــه مــقــصــدی نــرســانــد
راهـــــروان راه بـــــرده‌انـــــد بـــــه پـــــایـــــان
کــــشــــتـــی اخـــلـــاص مـــا نـــداشـــت شـــراعـــی
ور نه بدریا نه موج بود و نه طوفان
کـعـبـهٔ نـیـکـی اسـت دل، بـبـیـن کـه بـراهـش
جــز طــمــع و حــرص چــیــســت خــار مــغــیـلـان
بــنــدگــی خــود مــکـن کـه خـویـش پـرسـتـی
کـرده بـسـی پـاکـدل فـریـشـتـه، شـیـطـان
تـــا تـــو شـــدی خـــرد، آز یـــافـــت بـــزرگــی
تــا تــو شــدی دیـو، دیـو گـشـت سـلـیـمـان
راهـــــنـــــمــــائــــی چــــه ســــود در ره بــــاطــــل
دیــبــهٔ چــیــنــی چــه ســود در تــن بــیـجـان
نــفــس تــو زنــگــی شــد و ســپــیـد نـگـردد
صــد ره اگــر شــوئــیـش بـچـشـمـهٔ حـیـوان
راســــتــــی از وی مــــجــــوی زانــــکــــه نــــرویــــد
هـــیـــچـــگـــه از شـــوره‌زار لــالــه و ریــحــان
بـــار لـــئـــیـــمـــان مـــکـــش ز بـــهـــر جــوی زر
خــــدمــــت دونــــان مــــکــــن بــــرای یــــکــــی نـــان
گــنــج حــقــیــقــت بــجــوی و پــیـلـه‌وری کـن
اهـــل هـــنـــر بـــاش و پـــوش جـــامـــهٔ خـــلــقــان
روز ســـعـــادت ز شـــب چـــگـــونــه شــنــاســد
آنـکـه ز خـورشـیـد شـد چـو شبپره پنهان
دور شـو از رنـگ و بـوی بـیـهـده، پـرویـن
از در مــــــــعـــــــنـــــــی درای، نـــــــز در عـــــــنـــــــوان
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۱
آنـکـس کـه چـو سـیـمـرغ بـی نـشانست
از رهـــــــــــزن ایــــــــــام در امــــــــــانــــــــــســــــــــت
ایــــمــــن نـــشـــد از دزد جـــز ســـبـــکـــبـــار
بــر دوش تــو ایــن بـار بـس گـرانـسـت
اســبــی کــه تــو را مــیــبــرد بـیـک عـمـر
بــنــگــر کــه بــدســت کــه‌اش عــنـانـسـت
مـــردم‌کـــشـــی دهـــر، بـــی ســلــاح اســت
غـــــارتـــــگـــــری چـــــرخ، نـــــاگــــهــــانــــســــت
خــــــودکـــــامـــــی افـــــلـــــاک آشـــــکـــــار اســـــت
از دیــــدهٔ مــــا خــــفــــتــــگــــان نـــهـــانـــســـت
افـــســانــهٔ گــیــتــی نــگــفــتــه پــیــداســت
افــــســــونــــگــــریـــش روشـــن و عـــیـــانـــســـت
هــــر غــــار و شــــکــــافـــی بـــدامـــن کـــوه
بــــا عــــبــــرت اگــــر بـــنـــگـــری دهـــانـــســـت
بــازیــچــهٔ ایــن پــرده، ســحـربـازیـسـت
بــــی بــــاکــــی ایـــن دســـت، داســـتـــانـــســـت
دی جـــغـــد بـــه ویـــرانــه‌ای بــخــنــدیــد
کــایــن قــصــر ز شــاهــان بــاســتــانــســت
تـــو از پـــی گـــوری دوان چــو بــهــرام
آگـــه نــه کــه گــور از پــیــت دوانــســت
شـــمـــشـــیـــر جـــهـــان کـــنــد مــیــنــمــانــد
تــا مــســتــی و خـواب تـواش فـسـانـسـت
بـس قـافـلـهٔ گـم گـشـتـه است از آنروز
کــایــن گــمــشــده، ســالــار کــاروانــسـت
بـــــس آدمــــیــــان پــــای بــــنــــد دیــــونــــد
بــســیــار ســر ایــنــجــا بــر آســتــانـسـت
از پــــای در افــــتــــد بــــه نــــیــــمــــهٔ راه
آن رفــتــه کــه بـی تـوشـه و تـوانـسـت
زیــن تــیــره تــن، امــیــد روشـنـی نـیـسـت
جـــــانـــــســـــت چـــــراغ وجــــود، جــــانــــســــت
شـــادابــی شــاخ و شــکــوفــه در بــاغ
هـــنـــگـــام گـــل از ســـعـــی بـــاغـــبـــانـــســت
دل را ز چــــــــه رو شــــــــوره‌زار کـــــــردی
خـــارش بــکــن ایــدوســت، بــوســتــانــســت
خــون خــورده و رخــســار کـرده رنـگـیـن
ایـــن لـــعـــل کـــه انـــدر حــصــار کــانــســت
آری، ســـــمـــــن و لـــــالــــه رویــــد از خــــاک
تـــا ابـــر بـــهـــاری گـــهـــر فـــشـــانــســت
در کـیـسـهٔ خود بین که تا چه داری
گــیــرم کــه فــلــان گــنــج از فــلـانـسـت
ز اســـرار حـــقـــیـــقـــت مـــپـــرس کــایــن راز
بــــالـــاتـــر از انـــدیـــشـــه و گـــمـــانـــســـت
ای چـــشــمــهٔ کــوچــک بــچــشــم فــکــرت
بحریست که بی کنه و بی کرانست
ایـــنـــجـــا نـــرســـد کـــشــتــئــی بــســاحــل
گــــر زانــــکــــه هـــزارانـــش بـــادبـــانـــســـت
بــر پــر کــه نــگــردد بــلــنــد پـرواز
مـــرغـــیـــکـــه دریـــن پـــســت خــاکــدانــســت
گــــــرگ فــــــلـــــک آهـــــوی وقـــــت را خـــــورد
در مــطــبــخ مــا مــشــتــی اســتــخــوانــسـت
انــــدیــــشــــه کــــن از بــــاز، ای کـــبـــوتـــر
هـــر چـــنـــد تــو را عــرصــه آســمــانــســت
جــــز گــــرد نــــکــــوئــــی مــــگــــرد هــــرگــــز
نـیـکـی اسـت کـه پـایـنـده در جـهـانـسـت
گــــر عــــمـــر گـــذاری بـــه نـــیـــکـــنـــامـــی
آنـــــگـــــاه تـــــو را عــــمــــر جــــاودانــــســــت
در مـــلـــک ســـلـــیـــمـــان چـــرا شـــب و روز
دیـــوت بـــســـر ســـفـــره مـــیـــهــمــانــســت
پــیــونــد کــســی جــوی کــاشــنــائــی اســت
انـــدوه کــســی خــور کــه مــهــربــانــســت
مــــگــــذار کــــه مــــیــــرد ز نــــاشــــتــــائــــی
جـــان را هـــنـــر و عـــلـــم هــمــچــو نــانــســت
فـــضـــل اســـت چــراغــی کــه دلــفــروزســت
عــلــم اســت بــهــاری کــه بــی خــزانــسـت
چـــــوگـــــان زن، تـــــا بـــــدســـــتـــــت افــــتــــد
ایـــن گـــوی ســـعــادت کــه در مــیــانــســت
چـــون چـــیـــره بــدیــن چــار دیــو گــردد
آنــکــس کــه چــنــیــن بــیــدل و جــبــانـسـت
گـــر پـــنـــبــه شــوی، آتــشــت زمــیــن اســت
ور مـــــرغ شـــــوی، روبـــــهـــــت زمــــانــــســــت
بـــس تـــیـــرزنــان را نــشــانــه کــردســت
ایـــن تـــیـــر کـــه در چـــلـــهٔ کـــمـــانــســت
در لــقــمــهٔ هــر کــس نــهــفــتــه ســنـگـی
بـــر خـــوان قـــضـــا آنـــکــه مــیــزبــانــســت
یــــــکــــــرنــــــگــــــی نـــــاپـــــایـــــدار گـــــردون
کـــم عـــمــرتــر از صــرصــر و دخــانــســت
فـرصـت چـو یـکـی قـلـعـه‌ایـسـت سـتوار
عــقــل تــو بــر ایــن قــلــعــه مــرزبــانــسـت
کــــــالــــــا مــــــخــــــر از اهــــــرمــــــن ازیـــــراک
هـــر چـــنـــد کـــه ارزان بـــود گـــرانــســت
آن زنـــده کـــه دانـــســـت و زنـــدگـــی کـــرد
در پــــیــــش خــــردمــــنــــد، زنــــده آنــــســـت
آن کـــــو بـــــره راســـــت مــــیــــزنــــد گــــام
هـــر جـــا کـــه بــرد رخــت، کــامــرانــســت
بــــازیــــچــــهٔ طــــفــــلــــان خــــانــــه گـــردد
آن مــرغ کــه بــی پــر چــو مــاکــیـانـسـت
آلــــــوده کــــــنــــــی خــــــاطــــــر و نـــــدانـــــی
کـــــالـــــایـــــش دل، پـــــســـــتـــــی روانـــــســــت
هـــیـــزم کـــش دیـــوان شـــدن زبــونــیــســت
روزی خـــــور دونـــــان شـــــدن هـــــوانــــســــت
نـــنـــگ اســـت بـــخـــواری طـــفـــیـــل بــودن
مــانــنــد مــگــس هــر کـجـا کـه خـوانـسـت
ایــن ســیــل کــه بــا کــوه مــی‌سـتـیـزد
بـــیـــغ افـــکـــن بـــســـیـــار خـــانـــمــانــســت
بــــنــــدیــــش ز دیـــوی کـــه آدمـــی روســـت
بـــگــریــز ز نــقــشــی کــه دلــســتــانــســت
در نــــیــــمــــهٔ شــــب، نـــالـــهٔ شـــبـــاویـــز
کــی چــون نــفــس مـرغ صـبـح خـوانـسـت
از مــــــنــــــقــــــبــــــت و عـــــلـــــم، نـــــیـــــم ارزن
ارزنـــده‌تـــر از گـــنـــج شـــایـــگـــانـــســت
کـــردار تـــو را ســـعـــی رهـــنـــمـــونـــســـت
گـــفـــتـــار تـــو را عـــقـــل تـــرجــمــانــســت
عــــطــــار ســــپـــهـــرت زریـــر بـــفـــروخـــت
بــگــرفــتــی و گــفــتــی کــه زعــفــرانــسـت
در قـــیـــمــت جــان از تــو کــار خــواهــنــد
ایـــــن گــــنــــج مــــپــــنــــدار رایــــگــــانــــســــت
اطـــــلـــــس نــــتــــوان کــــرد ریــــســــمــــان را
ایـن پـنـبـه کـه رشـتـی تـو، ریـسـمانست
ز انــدام خــود ایــن تــیــرگــی فــروشــوی
در جـــــوی تـــــو ایـــــن آب تـــــا روانـــــســـــت
پـــــژمـــــان نـــــشـــــود ز آفـــــتـــــاب هـــــرگــــز
تــا بــر ســر ایــن غــنــچـه سـایـبـانـسـت
بـــــرزیــــگــــری آمــــوخــــتــــی و کــــشــــتــــی
ایـــن دانـــه زمـــانـــی کـــه مـــهـــرگـــانـــســـت
مــــســــپــــار بـــه تـــن کـــارهـــای جـــان را
ایــــن بــــی هــــنـــر از دور پـــهـــلـــوانـــســـت
یـــاری نـــکـــنـــد بـــا تـــو خـــســرو عــقــل
تـــا جـــهـــل بـــمــلــک تــو حــکــمــرانــســت
مـزروع تـو، گـر تـلـخ یا که شیرین
هــــنــــگــــام درو، حــــاصــــلــــت هــــمــــانــــســـت
هــر نــکــتــه کــه دانــی بــگــوی، پـرویـن
تــــا نــــیــــروی گــــفــــتــــار در زبــــانـــســـت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۲
اگــــر چــــه در ره هــــســــتــــی هــــزار دشــــواریـــســـت
چـــو پـــر کــاه پــریــدن ز جــا ســبــکــســاریــســت
بـــه پـــات رشــتــه فــکــنــدســت روزگــار و هــنــوز
نـــه آگــهــی تــو کــه ایــن رشــتــهٔ گــرفــتــاریــســت
بــــــگــــــرگ مــــــردمــــــی آمــــــوزی و نــــــمــــــیــــــدانـــــی
کــــه گــــرگ را ز ازل پــــیـــشـــه مـــردم آزاریـــســـت
بــپــرس راه ز عــلــم، ایــن نــه جــای گــمــراهــیـسـت
بــخــواه چــاره ز عـقـل، ایـن نـه روز نـاچـاریـسـت
نـــهـــفـــتــه در پــس ایــن لــاجــورد گــون خــیــمــه
هـــــزار شـــــعـــــبـــــده‌بـــــازی، هــــزار عــــیــــاریــــســــت
ســــلــــام دزد مــــگــــیــــر و مــــتـــاع دیـــو مـــخـــواه
چــــرا کــــه دوســــتــــی دشــــمــــنـــان ز مـــکـــاریـــســـت
هــــر آن مــــریـــض کـــه پـــنـــد طـــبـــیـــب نـــپـــذیـــرد
ســــزاش تــــاب و تــــب روزگــــار بــــیــــمــــاریـــســـت
بــــچـــشـــم عـــقـــل بـــبـــیـــن پـــرتـــو حـــقـــیـــقـــت را
مـــگـــوی نـــور تـــجـــلـــی فـــســـون و طـــراریـــســـت
اگـــر کـــه در دل شـــب خـــون نـــمـــیـــکـــنــد گــردون
بــوقــت صــبــح چــرا کــوه و دشــت گــلــنــاریـسـت
بــــگــــاهــــوار تــــو افــــعــــی نــــهــــفـــت دایـــهٔ دهـــر
مــبــرهــن اســت کــه بــیــزار ازیــن پــرســتــاریــسـت
ســــپــــرده‌ای دل مــــفـــتـــون خـــود بـــمـــعـــشـــوقـــی
کــه هــر چـه در دل او هـسـت، از تـو بـیـزاریـسـت
بــدار دســت ز کـشـتـی کـه حـاصـلـش تـلـخـیـسـت
بــــپــــوش روی ز آئــــیــــنــــه‌ای کــــه زنــــگــــاریــــســـت
بــــخــــیــــره بـــار گـــران زمـــانـــه چـــنـــد کـــشـــی
تـــرا چـــه مـــزد بـــپـــاداش ایـــن گـــرانـــبــاریــســت
فــرشــتــه زان ســبـب از کـیـد دیـو بـیـخـبـر اسـت
کـــــه اقــــتــــضــــای دل پــــاک، پــــاک انــــگــــاریــــســــت
بــــلــــنــــد شــــاخــــهٔ ایـــن بـــوســـتـــان روح افـــزای
اگــر ز مــیــوه تــهــی شــد، ز پــســت دیــواریــســت
چـــو هـــیـــچــگــاه بــه کــار نــکــو نــمــیــگــرویــم
شــگــفــت نــیــســت گــر آئــیــن مــا ســیـه کـاریـسـت
بــرو کـه فـکـرت ایـن سـودگـر مـعـامـلـه نـیـسـت
مــــتــــاع او هــــمـــه از بـــهـــر گـــرم بـــازاریـــســـت
بــــخــــر ز دکــــهٔ عــــقـــل آنـــچـــه روح مـــی‌طـــلـــبـــد
هــــزار ســــود نــــهــــان انــــدریــــن خــــریــــداریــــســـت
زمــانـه گـشـت چـو عـطـار و خـون هـر سـگ و خـوک
فــروخــت بــر هــمــه و گــفــت مــشــک تـاتـاریـسـت
گـلـش مـبـو کـه نـه شـغـلـیـش غـیـر گـلـچینیست
غـمـش مـخـور کـه نه کاریش غیر خونخواریست
قضا چو قصد کند، صعوه‌ای چو ثعبانی است
فـلـک چـو تـیـغ کـشـد، زخـم سـوزنـی کـاریـسـت
کــدام شــمـع کـه ایـمـن ز بـاد صـبـحـگـهـی اسـت
کــدام نــقــطـه کـه بـیـرون ز خـط پـرگـاریـسـت
عـــمـــارت تـــو شــد اســت ایــن چــنــیــن خــراب ولــیــک
بـــخـــانـــهٔ دگـــران پـــیـــشـــهٔ تـــو مــعــمــاریــســت
بــدان صــفــت کــه تــو هــســتــی دهــنــد پـاداشـت
ســـــزای کـــــار در آخـــــر هــــمــــان ســــزاواریــــســــت
بـــهـــل کـــه عـــاقـــبـــت کـــار ســـرنـــگـــونـــت کـــنـــد
بــلــنــدئــی کــه ســرانــجــام آن نــگــونــســاریــســت
گـــــریـــــخـــــتـــــن ز کــــژی و رمــــیــــدن از پــــســــتــــی
نـــخـــســـت ســـنـــگ بـــنـــای بـــلـــنـــد مــقــداریــســت
ز روشــــنــــائــــی جــــان، شــــامــــهـــا ســـحـــر گـــردد
روان پــاک چــو خــورشــیــد و تــن شــب تـاریـسـت
چــــراغ دزد ز مــــخــــزن پــــدیــــد شــــد، پــــرویـــن
زمــــان خــــواب گـــذشـــتـــســـت، وقـــت بـــیـــداریـــســـت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۳
عــــاقــــل از کــــار بــــزرگــــی طـــلـــبـــیـــد
تـکـیـه بـر بـیـهـده گـفـتـار نداشت
آب نـــوشـــیـــد چـــو نــوشــابــه نــیــافــت
درم آورد چـــــــو دیـــــــنــــــار نــــــداشــــــت
بــــار تــــقـــدیـــر بـــه آســـانـــی بـــرد
غـــم ســـنـــگـــیـــنـــی ایـــن بـــار نـــداشــت
بــا گــرانــســنــگــی و پــاکـی خـو کـرد
هـــمـــنـــشـــیـــنـــان ســـبـــکــســار نــداشــت
دانــــه جــــز دانـــهٔ پـــرهـــیـــز نـــکـــشـــت
تــــــوشــــــهٔ آز در انــــــبــــــار نــــــداشـــــت
انــدریــن مــحــکــمــهٔ پـر شـر و شـور
بـــا کـــســـی دعــوی پــیــکــار نــداشــت
آنـــکـــه بــا خــوشــه قــنــاعــت مــیــکــرد
چـــه غــم ار خــرمــن و خــروار نــداشــت
کــار جــان را بــه تــن ســفــلــه مــده
زانـــکـــه یـــک کـــار ســـزاوار نــداشــت
جــــان پــــرســــتــــاری تــــن کــــرد هـــمـــی
چــو خــود افــتــاد، پــرســتــار نــداشـت
چــــه عــــجــــب مـــلـــک دل ار ویـــران شـــد
هـــمــه دیــدیــم کــه مــعــمــار نــداشــت
زهــد و امــســاک تــن از تــوبــه نــبـود
کـم از آن خـورد کـه بـسـیار نداشت
کـار خـود را هـمـه بـا دست تو کرد
نـــفــس جــز دســت تــو افــزار نــداشــت
روح چــــون خـــانـــهٔ تـــن خـــالـــی کـــرد
دگـــر ایـــن خـــانـــه نـــگـــهـــدار نــداشــت
تـــــن در ایـــــن کـــــارگـــــه پـــــهـــــنــــاور
ســـالـــهـــا مـــانـــد ولـــی کـــار نـــداشـــت
بـــه هـــنـــر کـــوش کـــه دیـــبـــای هـــنــر
هـــیـــچ بـــافـــنـــده بـــبـــازار نـــداشــت
هــیــچ دانــی چــه کــســی گـشـت اسـتـاد
آنــکــه شــاگــرد شــد و عــار نــداشــت
کـــار گـــیـــتـــی هـــمــه نــاهــمــواریــســت
ایــــن گــــذرگــــه ره هــــمــــوار نـــداشـــت
دیــــده گــــر دام قــــضــــا را مـــیـــدیـــد
هــــرگــــز ایــــن دام گــــرفـــتـــار نـــداشـــت
چــشــم مــا خـفـت و فـلـک هـیـچ نـخـفـت
خــبــر ایــن خــفــتــه ز بــیــدار نــداشــت
گــــــــل امــــــــیــــــــد ز آهــــــــی پــــــــژمــــــــرد
آه از این گل که به جز خار نداشت
زیــنــهــمــه گـوهـر تـابـنـده کـه هـسـت
اشـــک بـــود آنـــکـــه خــریــدار نــداشــت
در مــــــیــــــان هــــــمــــــه زرهــــــای عــــــیـــــار
زر جـــان بـــود کـــه مــعــیــار نــداشــت
دل پـــــــــاک آیــــــــنــــــــهٔ روی خــــــــداســــــــت
ایــــن چــــنـــیـــن آیـــنـــه زنـــگـــار نـــداشـــت
تــن کــه بــر اسـب هـوی عـمـری تـاخـت
نــــشــــد آگـــاه کـــه افـــســـار نـــداشـــت
آنــکــه جــز بــیــد و سـپـیـدار نـکـشـت
ز کـه پـرسـد کـه چـرا بـار نـداشت
دهـــــر جـــــز خـــــانــــهٔ خــــمــــار نــــبــــود
زانـــکـــه یــک مــردم هــشــیــار نــداشــت
انـــــدریـــــن پـــــرتـــــگـــــه بـــــی پــــایــــان
هــــیــــچـــکـــس مـــرکـــب رهـــوار نـــداشـــت
قـــلـــم دهـــر نـــوشـــت آنـــچـــه نـــوشـــت
ســـنـــد و دفـــتـــر و طـــومـــار نــداشــت
پـــردهٔ تـــن رخ جـــان پـــنـــهــان کــرد
کــاش ایــن پــرده بــرخـسـار نـداشـت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۴
ای دل، بـــقـــا دوام و بـــقـــائـــی چـــنــان نــداشــت
ایـــام عـــمـــر، فـــرصـــت بـــرق جـــهـــان نـــداشـــت
روشــن ضــمــیــر آنــکــه ازیــن خـوان گـونـه گـون
قــســمــت هـمـای وار بـه جـز اسـتـخـوان نـداشـت
سـرمـسـت پـر گـشـود و سـبـکـسـار بـرپـریـد
مـــرغـــی کـــه آشـــیــانــه دریــن خــاکــدان نــداشــت
هـــشـــیـــار آنـــکـــه انـــده نـــیــک و بــدش نــبــود
بــیــدار آنــکــه دیــده بــمــلــک جــهــان نــداشــت
کــــو عــــارفــــی کــــز آفــــت ایــــن چـــار دیـــو رســـت
کـو سـالـکـی کـه زحـمـت ایـن هـفـتخوان نداشت
گـــشـــتـــیــم بــی شــمــار و نــدیــدیــم عــاقــبــت
یــک نــیــکــروز کــاو گــلــه از آســمــان نــداشـت
آنــکــس کــه بــود کــام طــلــب، کــام دل نـیـافـت
وانــکــس کــه کــام یــافــت، دل کــامــران نـداشـت
کـس در جـهـان مـقـیـم بـه جز یک نفس نبود
کس بهره از زمانه به جز یک زمان نداشت
زیــن کــوچــگـاه، دولـت جـاویـد هـر کـه خـواسـت
الـــــحـــــق خــــبــــر ز زنــــدگــــی جــــاودان نــــداشــــت
دام فـــریـــب و کـــیـــد دریـــن دشـــت گـــر نـــبــود
ایـن قـصـر کـهـنـه، سـقف جواهر نشان نداشت
صــاحــب نــظـر کـسـیـکـه دریـن پـسـت خـاکـدان
دســـت از ســـر نـــیــاز، ســوی ایــن و آن نــداشــت
صـیـدی کـزیـن شـکـسـتـه قـفـس رخـت برنبست
یــا بــود بــال بــســتــه و یــا آشــیـان نـداشـت
روز جـــوانــی آنــکــه بــه مــســتــی تــبــاه کــرد
پـیـرانه سر شناخت که بخت جوان نداشت
آگــه چــگــونــه گــشــت ز ســود و زیــان خــویـش
ســوداگــری کــه فـکـرت سـود و زیـان نـداشـت
روگـــــوهـــــر هـــــنـــــر طـــــلـــــب از کــــان مــــعــــرفــــت
کـایـنـسـان جـهـانـفـروز گـهر، هیچ کان نداشت
غـــواص عـــقـــل، چـــون صـــدف عـــمــر بــرگــشــود
دری گـــرانــبــهــاتــر و خــوشــتــر ز جــان نــداشــت
آنــکــو بــه کــشــتــزار عــمــل گــنــدمــی نــکــشــت
انـــدر تـــنـــور روشـــن پـــرهـــیـــز نـــان نـــداشـــت
گـــر مـــا نـــمـــیـــشـــدیــم خــریــدار رنــگ و بــوی
دیـــــو هـــــوی بـــــرهـــــگــــذر مــــا دکــــان نــــداشــــت
هر جا که گسترانده شد این سفرهٔ فساد
جـز گـرگ و غـول و دزد و دغـل مـیـهـمـان نـداشـت
کـــاش ایـــن شـــرار دامـــن هـــســـتــی نــمــی‌گــرفــت
کـاش ایـن سـمـوم راه سـوی بـوسـتـان نداشت
چـــــون زنــــگ بــــســــت آیــــنــــهٔ دل، تــــبــــاه شــــد
چـون کـنـد گشت خنجر فرصت، فسان نداشت
آذوقــــــهٔ تــــــو از چــــــه در انـــــبـــــار آز مـــــانـــــد
گـنـجـیـنـهٔ تـو از چـه سـبـب پـاسـبـان نـداشت
دیـــوارهـــای قـــلـــعـــهٔ جـــان گـــر بـــلـــنـــد بــود
روبـــاه دهـــر چـــشــم بــدیــن مــاکــیــان نــداشــت
گــــر در کــــمــــان زهــــد زهــــی مـــیـــگـــذاشـــتـــیـــم
امـــروز چـــرخ پـــیـــر زه انــدر کــمــان نــداشــت
دل را بــــدســـت نـــفـــس نـــمـــیـــبـــود گـــر زمـــام
راه فــــریــــب هــــیــــچ گــــهـــی کـــاروان نـــداشـــت
خــــوش بــــود نــــزهــــت چـــمـــن و دولـــت بـــهـــار
گـــر بـــیـــم تـــرکـــتـــازی بـــاد خـــزان نــداشــت
از دام تــن بــنــام و نــشــانــی تــوان گــریــخـت
دام زمــانــه بــود کــه نــام و نــشــان نـداشـت
هــــشــــدار ای گـــرســـنـــه کـــه طـــبـــاخ روزگـــار
نـامـیـخـتـه بـه زهـر، نـوالـی بـخـوان نـداشت
گــر بــد بــعـدل سـیـر فـلـک، پـشـهٔ ضـعـیـف
قـــدرت بـــگـــوشـــمـــالـــی پـــیـــل دمـــان نـــداشـــت
از دل ســـفـــیـــنـــه بـــایــد و از دیــده نــاخــدای
در بــحــر روزگـار، کـه کـنـه و کـران نـداشـت
آســـــوده خـــــاطـــــر ایـــــن ره بـــــی اعــــتــــبــــار را
پـرویـن، کـسـی سـپـرد که بار گران نداشت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۵
دل اگـــــــر تـــــــوشـــــــه و تــــــوانــــــی داشــــــت
در ره عـــــــــــقـــــــــــل کـــــــــــاروانــــــــــی داشــــــــــت
دیــــده گــــر دفــــتــــر قــــضـــا مـــیـــخـــوانـــد
ز ســـــــیـــــــه کـــــــاریـــــــش امــــــانــــــی داشــــــت
رهـــــزن نـــــفـــــس را شـــــنـــــاخـــــتـــــه بــــود
گـــــنـــــجـــــهـــــایـــــش نــــگــــاهــــبــــانــــی داشــــت
کـــشـــت و زرعـــی بـــه مـــلـــک جــان مــیــکــرد
بــــی نــــیــــاز از جــــهــــان، جــــهـــانـــی داشـــت
گـــــوش مــــا مــــوعــــظــــت نــــیــــوش نــــبــــود
ورنــــــــــه هـــــــــر ذره‌ای دهـــــــــانـــــــــی داشـــــــــت
مــــا در ایــــن پـــرتـــگـــه چـــه مـــیـــکـــردیـــم
مـــــــــرکــــــــب آز گــــــــر عــــــــنــــــــانــــــــی داشــــــــت
بـــــا چـــــنـــــیـــــن آتـــــش و تــــف و دم و دود
کـــــاشـــــکـــــی ایـــــن تـــــنــــور نــــانــــی داشــــت
آزمــــنــــد ایــــن چــــنــــیــــن گـــرســـنـــه نـــبـــود
اگــــر ایــــن ســــفــــره مــــیــــهــــمــــانــــی داشـــت
هـــــمـــــه را زنـــــده مـــــی‌نـــــشـــــایــــد گــــفــــت
زنــــــدگــــــی نــــــامــــــی و نــــــشــــــانـــــی داشـــــت
داســــــتـــــان گـــــذشـــــتـــــگـــــان پـــــنـــــد اســـــت
هــــر کــــه بــــگــــذشــــت داســــتــــانــــی داشـــت
رازهـــــــــای زمـــــــــانـــــــــه را مــــــــیــــــــگــــــــفــــــــت
در و دیــــــــــوار گــــــــــر زبـــــــــانـــــــــی داشـــــــــت
اشــــــکــــــهـــــا انـــــجـــــم ســـــپـــــهـــــر دلـــــنـــــد
ایــــــن زمــــــیــــــن نـــــیـــــز آســـــمـــــانـــــی داشـــــت
تــــن بــــدریــــوزه خــــوی کــــرد و نــــدیـــد
کـــه چـــو جـــان گـــنـــج شــایــگــانــی داشــت
خـــیـــره گـــفـــتـــنـــد روح گـــنــج تــن اســت
گــــنــــج اگــــر بــــود، پــــاســــبــــانـــی داشـــت
تــــن کــــه یــــک عــــمــــر زنـــدهٔ جـــان بـــود
هــــرگــــز آگــــه نــــشــــد کــــه جـــانـــی داشـــت
آنــچــنــان شــو کــه گــل شـوی نـه گـیـاه
بــــــــاغ ایــــــــام بــــــــاغــــــــبــــــــانــــــــی داشـــــــت
نــــیــــکــــبــــخــــت آن تــــوانـــگـــری کـــه بـــدل
غــــــم مــــــســــــکــــــیــــــن نــــــاتــــــوانـــــی داشـــــت
چــــاشــــت را بـــا گـــرســـنـــگـــان مـــیـــخـــورد
تـــا کـــه در ســـفـــره نــیــم نــانــی داشــت
زنــــــدگـــــانـــــی تـــــجـــــارتـــــی اســـــت کـــــاز آن
هـــــمـــــه کـــــس غـــــبـــــنـــــی و زیـــــانــــی داشــــت
بـــــــوریـــــــابـــــــاف بـــــــود جــــــولــــــهٔ دهــــــر
نـــــه پــــرنــــدی نــــه پــــرنــــیــــانــــی داشــــت
رو بـــــــــه روزگـــــــــار خـــــــــواب نـــــــــکـــــــــرد
تـــا کـــه ایـــن قـــلـــعـــه مـــاکـــیـــانـــی داشــت
گــــم شــــد و کــــس نــــیــــافــــتــــش دیــــگـــر
گــــــهــــــر عــــــمــــــر، کـــــاش کـــــانـــــی داشـــــت
صـــیـــد و صــیــاد هــر دو صــیــد شــدنــد
تــــا قــــضــــا تــــیــــری و کــــمــــانــــی داشـــت
دل بـــحـــق ســجــده کــرد و نــفــس بــزر
هــــر کــــســــی ســــر بــــر آســــتـــانـــی داشـــت
مـــــــا پـــــــراکـــــــنـــــــدگـــــــان پـــــــنـــــــداریــــــم
ورنــــــه هـــــر گـــــلـــــه‌ای شـــــبـــــانـــــی داشـــــت
موج و طوفان و سیل و ورطه بسی است
زنـــــدگـــــی بـــــحـــــر بـــــی کـــــرانـــــی داشــــت
خــــامــــهٔ دهــــر بــــر شـــکـــوفـــه نـــوشـــت:
هــــــر بــــــهــــــاری ز پــــــی خــــــزانـــــی داشـــــت
تــــیــــره و کـــنـــد گـــشـــت تـــیـــغ وجـــود
کــــاشــــکــــی صــــیــــقـــل و فـــســـانـــی داشـــت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۶
فـلـک، ای دوسـت، ز بـس بـیحد و بیمر گردد
بــد و نــیــک و غــم و شــادی هــمـه آخـر گـردد
ز قـــفـــای مــن و تــو، گــرد جــهــان را بــســیــار
دی و اســــفــــنــــد مــــه و بــــهــــمــــن و آذر گـــردد
مــاه چــون شــب شـود، از جـای بـجـائـی حـیـران
پـــی کـــیـــخـــســـرو و دارا و ســـکــنــدر گــردد
ایــن ســبــک خــنــگ بــی آســایــش بــی پــا تـازد
ویــن گــران کــشــتــی بــی رهــبـر و لـنـگـر گـردد
مــــن و تــــو روزی از پــــای در افــــتـــیـــم، ولـــیـــک
تـا بـود روز و شـب، ایـن گـنـبـد اخـضر گردد
روز بـــگـــذشـــتـــه خــیــالــســت کــه از نــو آیــد
فــرصــت رفــتــه مــحــالـسـت کـه از سـر گـردد
کــشـتـزار دل تـو کـوش کـه تـا سـبـز شـود
پــیــش از آن کــایـن رخ گـلـنـار مـعـصـفـر گـردد
زنــدگــی جــز نــفــســی نــیــســت، غـنـیـمـت شـمـرش
نــیــســت امــیــد کــه هـمـواره نـفـس بـر گـردد
چـرخ بـر گـرد تـو دانـی کـه چـسان می‌گردد
هـمـچـو شـهـبـاز کـه بـر گـرد کـبـوتـر گـردد
انــدریــن نــیــمــه ره، ایــن دیــو تـو را آخـر کـار
ســر بــپــیـچـانـد و خـود بـر ره دیـگـر گـردد
خـوش مـکـن دل کـه نـکـشتست نسیمت ای شمع
بـس نـسـیـم فـرح‌انـگـیـز کـه صرصر گردد
تـیـره آن چشم که بر ظلمت و پستی بیند
مــرده آن روح کــه فــرمــانــبــر پــیــکـر گـردد
گر دو صد عمر شود پرده نشین در معدن
خـصـلـت سـنـگ سـیـه نـیـست که گوهر گردد
نـه هـر آنـرا کـه لـقـب بـوذر و سـلمان باشد
راسـت کـردار چـو سـلـمـان و چـو بـوذر گـردد
هـر نـفـس کـز تـو بـرآیـد، چـو نـکـو در نگری
آز تــو بــیــشــتــر و عــمــر تــو کــمــتـر گـردد
عـلـم سـرمـایـهٔ هـسـتـی اسـت، نه گنج زر و مال
روح بـــایـــد کــه از ایــن راه تــوانــگــر گــردد
نــخــورد هــیــچ تـوانـگـر غـم درویـش و فـقـیـر
مـگـر آنـروز کـه خـود مـفـلـس و مـضـطر گردد
قـــیـــمـــت بــحــر در آن لــحــظــه بــدانــد مــاهــی
کـــه بـــدام ســتــم انــداخــتــه در بــر گــردد
گـاه بـاشـد کـه دو صـد خانه کند خاکستر
خــســک خــشــک چــو هــمــصــحــبــت اخــگــر گــردد
کــرکـسـان لـاشـه خـورانـنـد ز بـس تـیـره دلـی
طـوطـیـانـرا خـورش آن بـه کـه ز شکر گردد
نــه هــر آنــکــو قــدمــی رفـت بـمـقـصـد بـرسـیـد
نـــه هـــر آنـــکــو خــبــری گــفــت پــیــمــبــر گــردد
تـشـنـهٔ سـوخـتـه در خـواب بـبـیـنـد کـه هـمـی
بـــه لـــب دجـــلـــه و پـــیـــرامـــن کـــوثــر گــردد
آنـــچـــنــان کــن کــه بــنــیــکــیــت مــکــافــات دهــنــد
چـــــو گـــــه داوری و نــــوبــــت کــــیــــفــــر گــــردد
مـــرو آزاد، چـــو در دام تـــو صـــیـــدی بـــاشــد
مـــشـــو ایـــمـــن چـــو دلـــی از تـــو مــکــدر گــردد
تــوشــهٔ بــخــل مـیـنـدوز کـه دو دسـت و غـبـار
ســـوزن کــیــنــه مــپــرتــاب کــه خــنــجــر گــردد
نـه هـر آن غنچه که بشکفت گل سرخ شود
نـه هـر آن شـاخـه که بررست صنوبر گردد
ز درازا و ز پــــهــــنـــا چـــه هـــمـــی پـــرســـی از آن
کـــه چـــو پـــرگـــار بـــیـــک خــط مــدور گــردد
عـــقـــل اســـتـــاد و مـــعـــلـــم بـــرود پــاک از ســر
تـا کـه بـی عـقـل و هـشی صاحب مشعر گردد
جـور مـرغـان کـشد آن مرز که پر چینه بود
سـنـگ طـفـلان خورد آن شاخ که برور گردد
روسـبـی از کـم و بـیـش آنـچـه کند گرد، همه
صــرف، گــلــگــونـه و عـطـر و زر و زیـور گـردد
گــر کــه کــار آگــهــی، از بــهــر دلــی کـاری کـن
تـــا کـــه کـــار دل تـــو نـــیـــز مـــیــســر گــردد
رهــــنــــوردی کــــه بــــامــــیــــد رهــــی مــــیــــپـــویـــد
تــیــره رائــی اســت گــر از نــیـمـهٔ ره بـرگـردد
هــیــچ درزی نــپــســنــدد کــه بــدیـن بـیـهـدگـی
دلــــق را آســــتــــر از دیــــبــــهٔ شــــشــــتــــر گــــردد
چـرخ گـوش تـو بـپـیـچـانـد اگـر سـر پـیـچی
خـون چـو آلـوده شود، پاک به نشتر گردد
دیــــو را بــــر در دل دیــــدم و زان مــــیــــتــــرســــم
کــه ز مــا بــیــخــبــر ایــن مــلــک مــسـخـر گـردد
دعـــوت نـــفـــس پـــذیـــرفـــتـــی و رفـــتـــی یـــکــبــار
بـــیـــم آنـــســـت کـــه ایـــن وعـــده مـــکــرر گــردد
پــاکــی آمــوز بــچــشـم و دل خـود، گـر خـواهـی
کــــه ســـراپـــای وجـــود تـــو مـــطـــهـــر گـــردد
هــر کــه شــاگــردی ســوداگــر گــیــتــی نــکــنـد
هــرگــز آگــاه نـه از نـفـع و نـه از ضـر گـردد
دامـــن اوســت پــر از لــؤلــؤ و مــرجــان، پــرویــن
کــه بـی انـدیـشـه دریـن بـحـر شـنـاور گـردد
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۷
ســــوخــــت اوراق دل از اخــــگــــر پــــنــــداری چـــنـــد
مـــانـــد خـــاکـــســـتــری از دفــتــر و طــومــاری چــنــد
روح زان کـاسـتـه گـردیـد و تـن افـزونـی خواست
کــه نــکــردیــم حــســاب کــم و بــســیــاری چــنــد
زاغــــکــــی شــــامــــگــــهــــی دعــــوی طــــاوســــی کــــرد
صـــبــحــدم فــاش شــد ایــن راز ز رفــتــاری چــنــد
خفتگان با تو نگویند که دزد تو که بود
بــایــد ایــن مــســئــلــه پــرســیـد ز بـیـداری چـنـد
گـر کـه مـا دیـده بـبـنـدیـم و بمقصد نرسیم
چــــه کــــنــــد راحــــلــــه و مــــرکـــب رهـــواری چـــنـــد
دل و جــــان هــــر دو بـــمـــردنـــد ز رنـــجـــوری و مـــا
داروی درد نـــــهـــــفــــتــــیــــم ز بــــیــــمــــاری چــــنــــد
سـودمـان عـجـب و طمع، دکه و سرمایه فساد
آه از آن لـــحـــظـــه کـــه آیـــنـــد خـــریـــداری چـــنــد
چـــه نـــصـــیـــبـــت رســـد از کـــشــت دوروئــی و ریــا
چـــه بــود بــهــره‌ات از کــیــســهٔ طــراری چــنــد
جـــامـــهٔ عـــقـــل ز بـــس در گـــرو حـــرص بـــمــانــد
پـود پـوسـیـد و بـهـم ریـخته شد تاری چند
پـایـه بـشـکـسـت و بـدیـدیـم و نـکـردیـم هـراس
بــام بــنــشــســت و نــگــفــتــیــم بـمـعـمـاری چـنـد
آز تــــن گــــر کــــه نــــمــــیــــبـــود، بـــزنـــدان هـــوی
هـــر دم افـــزوده نـــمـــیـــگـــشـــت گــرفــتــاری چــنــد
حــرص و خــودبــیــنــی و غــفــلـت ز تـو نـاهـارتـرنـد
چــــه روی از پــــی نــــان بـــر در نـــاهـــاری چـــنـــد
دیــــد چــــون خــــامــــی مــــا، اهــــرمــــن خــــام فـــریـــب
ریــــخــــت در دامــــن مــــا درهــــم و دیــــنــــاری چــــنــــد
چــــو ره مــــخــــفــــی ارشــــاد نــــمــــیــــدانـــســـتـــیـــم
بــــنــــمــــودنــــد بــــمــــا خــــانــــهٔ خــــمــــاری چـــنـــد
دیـــو را گـــر نـــشـــنـــاســـیـــم ز دیـــدار نـــخـــســـت
وای بـــر مـــا ســـپـــس صـــحــبــت و دیــداری چــنــد
دفـع مـوشـان کـن از آن پـیـش کـه آذوقـه بـرند،
نـه در آن لـحـظـه کـه خـالـی شـود انـبـاری چند
تــو گــرانــســنـگـی و پـاکـیـزگـی آمـوز، چـه بـاک
گـــر نـــپــویــنــد بــراه تــو ســبــکــســاری چــنــد
بــــه کــــه از خـــنـــدهٔ ابـــلـــیـــس تـــرش داری روی
تـــا نـــخـــنـــدنـــد بـــکــار تــو نــکــوکــاری چــنــد
چـــو گـــشـــودنـــد بــروی تــو در طــاعــت و عــلــم
چــه کــمــنــد افــکــنــی از جــهــل بــه دیـواری چـنـد
دل روشــــن ز ســــیــــه کــــاری نــــفــــس ایــــمــــن کـــن
تـــا نـــیـــفـــتـــاده بـــر ایـــن آیــنــه زنــگــاری چــنــد
دفــــتــــر روح چــــه خــــوانــــنــــد زبـــونـــی و نـــفـــاق
کــــرم نــــخــــل چــــه دانــــنــــد ســـپـــیـــداری چـــنـــد
هــیــچــکــس تــکــیــه بــه کــار آگــهــی مــا نــکـنـد
مــســتــی مــا چــو بــگــویــنــد بــه هـشـیـاری چـنـد
تــیــغ تــدبــیــر فــکــنــدیــم بــه هــنــگــام نـبـرد
ســـپـــر عـــقـــل شـــکـــســـتـــیـــم ز پـــیــکــاری چــنــد
روز روشــــــن نــــــســــــپــــــردیــــــم ره مــــــعــــــنــــــی را
چــه تــوان یــافــت در ایــن ره بــشــب تــاری چـنـد
بــــســــکـــه در مـــزرع جـــان دانـــهٔ آز افـــکـــنـــدیـــم
عـــــاقـــــبـــــت رســـــت بـــــبـــــاغ دل مــــا خــــاری چــــنــــد
شـــوره‌زار تــن خــاکــی گــل تــحــقــیــق نــداشــت
خــرد ایــن تــخــم پــراکــنــد بــه گــلــزاری چــنـد
تــو بــدیــن کــارگــه انــدر، چــو یــکــی کــارگــری
هـــنـــر و عـــلـــم بـــدســـت تـــو چـــو افـــزاری چـــنــد
تــو تــوانــا شـدی ایـدوسـت کـه بـاری بـکـشـی
نــه کــه بــر دوش گــرانــبــار نــهــی بـاری چـنـد
افــســرت گــر دهــد اهــریــمــن بــدخــواه، مــخـواه
ســر مــنــه تــا نــزنــنــدت بــســر افــســاری چــنـد
دیـــبـــهٔ مـــعـــرفـــت و عـــلـــم چـــنـــان بـــایـــد بــافــت
کــــه تــــوانــــیــــم فـــرســـتـــاد بـــبـــازاری چـــنـــد
گـــفـــتـــهٔ آز چــه یــک حــرف، چــه هــفــتــاد کــتــاب
حـاصـل عـجـب، چـه یـک خـوشه، چه خرواری چند
اگـــــرت مـــــوعـــــظـــــهٔ عـــــقــــل بــــمــــانــــد در گــــوش
نـــــبـــــرنـــــدت ز ره راســـــت بـــــگـــــفـــــتــــاری چــــنــــد
چـــه کـــنـــی پــرســش تــاریــخ حــوادث، پــرویــن
ورقـــی چـــنـــد ســـیـــه گــشــتــه ز کــرداری چــنــد
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۸
ســر و عــقــل گــر خــدمــت جـان کـنـنـد
بــســی کــار دشــوار ک‌آســان کــنــنـد
بـــــکـــــاهـــــنــــد گــــر دیــــده و دل ز آز
بــســا نــرخــهـا را کـه ارزان کـنـنـد
چـو اوضـاع گـیـتی خیال است و خواب
چـــرا خـــاطـــرت را پــریــشــان کــنــنــد
دل و دیـــــده دریــــای مــــلــــک تــــنــــنــــد
رهـا کـن کـه یـک چـند طوفان کنند
بـه داروغـه و شـحـنـهٔ جـان بـگـوی
کـــه دزد هـــوی را بـــزنـــدان کـــنـــنــد
نـــکـــردی نــگــهــبــانــی خــویــش، چــنــد
بــه گــنــج وجــودت نـگـهـبـان کـنـنـد
چـنـان کـن کـه جـان را بـود جـامه‌ای
چو از جامه، جسم تو عریان کنند
بــه تــن پـرور و کـاهـل ار بـگـروی
تـرا نـیـز چـون خـود تن آسان کنند
فــروغــی گــرت هــســت ظــلــمــت شــود
کــمــالــی گــرت هــسـت نـقـصـان کـنـنـد
هــــزار آزمــــایــــش بـــود پـــیـــش از آن
کــه بـیـرونـت از ایـن دبـسـتـان کـنـنـد
گــرت فــضـل بـوده اسـت رتـبـت دهـنـد
ورت جــرم بـوده اسـت تـاوان کـنـنـد
گـرت گـلـه گرگ است و گر گوسفند
تــرا بــر هـمـان گـلـه چـوپـان کـنـنـد
چــو آتــش بــرافــروزی از بـهـر خـلـق
هــــمــــان آتـــشـــت را بـــدامـــان کـــنـــنـــد
اگــر گــوهــری یـا کـه سـنـگ سـیـاه
بــدانـنـد چـون ره بـدیـن کـان کـنـنـد
بـه مـعـمـار عـقـل و خـرد تـیشه ده
کــه تــا خــانــهٔ جــهــل ویــران کــنــنـد
بــرآنــنــد خــودبــیــنــی و جـهـل و عـجـب
کـه عـیـب تو را از تو پنهان کنند
بـــزرگـــان نـــلـــغـــزنـــد در هـــیـــچ راه
کـــاز آغــاز تــدبــیــر پــایــان کــنــنــد
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۹
ای دوســـت، دزد حـــاجـــب و دربـــان نـــمــی‌شــود
گــرگ ســیــه درون، ســگ چــوپـان نـمـی‌شـود
ویـــــرانــــهٔ تــــن از چــــه ره آبــــاد مــــیــــکــــنــــی
مـــعـــمـــورهٔ دلـــســـت کـــه ویــران نــمــی‌شــود
درزی شـــو و بـــدوز ز پــرهــیــز پــوشــشــی
کاین جامه جامه‌ایست که خلقان نمی‌شود
دانـش چـو گـوهـریـست که عمرش بود بها
بـــایــد گــران خــریــد کــه ارزان نــمــی‌شــود
روشــنــدل آنــکــه بـیـم پـراکـنـدگـیـش نـیـسـت
وز گـــردش زمـــانـــه پـــریـــشـــان نــمــی‌شــود
دریــاســت دهــر، کــشــتــی خـویـش اسـتـوار دار
دریـــا تـــهــی ز فــتــنــهٔ طــوفــان نــمــی‌شــود
دشــــواری حــــوادث هــــســــتــــی چــــو بــــنـــگـــری
جـــز در نـــقـــاب نـــیـــســتــی آســان نــمــی‌شــود
آن مــکــتــبــی کــه اهــرمــن بــد مــنــش گــشـود
از بـــهـــر طـــفـــل روح دبــســتــان نــمــی‌شــود
هــمــت کــن و بــه کــاری ازیــن نــیــکــتـر گـرای
دکـــــان آز بـــــهــــر تــــو دکــــان نــــمــــی‌شــــود
تـــا زاتـــش عـــنـــاد تــو گــرمــســت دیــگ جــهــل
هــرگـز خـرد بـخـوان تـو مـهـمـان نـمـی‌شـود
گـر شـمـع صد هزار بود، شمع تن دلست
تــن گــر هــزار جــلــوه کـنـد جـان نـمـی‌شـود
تـــا دیـــده‌ات ز پـــرتـــو اخـــلــاص روشــن اســت
انــوار حــق ز چــشـم تـو پـنـهـان نـمـی‌شـود
دزد طـــمـــع چـــو خـــاتـــم تـــدبـــیــر مــا ربــود
خــنــدیــد و گـفـت: دیـو سـلـیـمـان نـمـی‌شـود
افـــســـانـــه‌ای کـــه دســـت هــوی مــیــنــویــســدش
دیــــبــــاچــــهٔ رســــالــــهٔ ایــــمــــان نــــمــــی‌شــــود
سـرسـبـز آن درخـت کـه از تـیـشـه ایـمـن است
فــرخــنــده آن امــیـد کـه حـرمـان نـمـی‌شـود
هـــــر رهـــــنــــورد را نــــبــــود پــــای راه شــــوق
هـــر دســـت دســـت مـــوســی عــمــران نــمــی‌شــود
کـــشـــت دروغ، بـــار حـــقـــیـــقـــت نـــمـــیـــدهـــد
ایــن خــشــک رود، چــشـمـهٔ حـیـوان نـمـی‌شـود
جــز در نــخــیـل خـوشـهٔ خـرمـا کـسـی نـیـافـت
جـز بـر خـلـیـل، شـعـلـه گـلـسـتـان نـمی‌شود
کـــار آگـــهــی کــه نــور مــعــانــیــش رهــبــرســت
بـــــازرگـــــان رســــتــــهٔ عــــنــــوان نــــمــــی‌شــــود
آز و هـوی کـه راه بـهـر خـانـه کرد سوخت
از بــهــر خــانــهٔ تــو نــگــهــبــان نــمــی‌شــود
انـــدرز کـــرد مـــورچـــه فـــرزنـــد خـــویــشــرا
گـفـت ایـن بدان که مور تن آسان نمی‌شود
آنـکـس کـه هـمـنـشـیـن خـرد شـد، ز هر نسیم
چـون پـر کـاه بی سر و سامان نمی‌شود
دیـن از تـو کار خواهد و کار از تو راستی
ایـــن درد بـــا مـــبـــاحــثــه درمــان نــمــی‌شــود
آن کو شناخت کعبهٔ تحقیق را که چیست
در راه خــــلــــق خـــار مـــغـــیـــلـــان نـــمـــی‌شـــود
ظـلـمی که عجب کرد و زیانی که تن رساند
جـز بـا صـفـای روح تـو جـبـران نـمـی‌شـود
مـــــــــا آدمـــــــــی نـــــــــیـــــــــم، از ایـــــــــراک آدمـــــــــی
دردی کـــش پـــیــالــهٔ شــیــطــان نــمــی‌شــود
پـرویـن، خـیـال عـشرت و آرام و خورد و خواب
از بــهــر عــمــر گـمـشـده تـاوان نـمـی‌شـود
قصیدهٔ شمارهٔ ۲۰
دانــی کــه را ســزد صــفــت پــاکــی:
آنـــــکــــو وجــــود پــــاک نــــیــــالــــایــــد
در تــنــگــنــای پــســت تــن مــســکــیـن
جـــان بـــلـــنـــد خـــویــش نــفــرســایــد
دزدنــد خــود پــرسـتـی و خـودکـامـی
بــا ایــن دو فــرقــه راه نــپــیـمـایـد
تــــا خـــلـــق ازو رســـنـــد بـــســـایـــش
هــرگــز بــعــمــر خــویــش نــیــاسـایـد
آنــــروز کــــآســــمــــانــــش بـــرافـــرازد
از تـــــوســـــن غـــــرور بـــــزیـــــر آیــــد
تــا دیــگـران گـرسـنـه و مـسـکـیـنـنـد
بــر مــال و جــاه خــویــش نـیـفـزایـد
در محضری که مفتی و حاکم شد
زر بــــیــــنـــد و خـــلـــاف نـــفـــرمـــایـــد
تــا بـر بـرهـنـه جـامـه نـپـوشـانـد
از بــهــر خــویــش بــام نــیــفــرایــد
تــا کــودکــی یــتــیــم هــمــی بــیــنـد
انــــدام طــــفــــل خــــویــــش نـــیـــارایـــد
مـــردم بـــدیـــن صـــفـــات اگـــر یــابــی
گـر نـام او فـرشـتـه نـهـی، شـایـد
قصیدهٔ شمارهٔ ۱
ای دل عـــــبـــــث مـــــخـــــور غـــــم دنــــیــــا را
فــــکــــرت مـــکـــن نـــیـــامـــده فـــردا را
کــنــج قــفــس چــو نــیــک بـیـنـدیـشـی
چــون گــلــشــن اســت مــرغ شــکــیــبـا را
بـــشـــکـــاف خـــاک را و بـــبـــیـــن آنـــگــه
بـــــــی مــــــهــــــری زمــــــانــــــهٔ رســــــوا را
ایـــن دشـــت، خــوابــگــاه شــهــیــدانــســت
فـــرصـــت شـــمـــار وقـــت تـــمـــاشــا را
از عـــمـــر رفـــتـــه نـــیـــز شــمــاری کــن
مـــشـــمـــار جـــدی و عـــقـــرب و جــوزا را
دور اســــت کـــاروان ســـحـــر زیـــنـــجـــا
شـــمــعــی بــبــایــد ایــن شــب یــلــدا را
در پـرده صـد هـزار سـیـه کاریست
ایـــن تـــنــد ســیــر گــنــبــد خــضــرا را
پـیـونـد او مـجوی که گم کرد است
نــــــوشــــــیــــــروان و هـــــرمـــــز و دارا را
ایـــن جـــویـــبـــار خــرد کــه مــی‌بــیــنــی
از جـــای کـــنـــده صـــخـــرهٔ صــمــا را
آرامــــشــــی بــــبــــخــــش تــــوانــــی گــــر
ایـــــن دردمـــــنـــــد خــــاطــــر شــــیــــدا را
افــــســـون فـــســـای افـــعـــی شـــهـــوت را
افـــــســـــار بـــــنــــد مــــرکــــب ســــودا را
پــــــیـــــونـــــد بـــــایـــــدت زدن ای عـــــارف
در بــــاغ دهــــر حـــنـــظـــل و خـــرمـــا را
زاتـــش بـــغـــیـــر آب فـــرو نـــنـــشـــانــد
ســوز و گــداز و تــنــدی و گــرمـا را
پــــنـــهـــان هـــرگـــز مـــی‌نـــتـــوان کـــردن
از چــــشــــم عــــقــــل قــــصـــهٔ پـــیـــدا را
دیــــــدار تــــــیــــــره‌روزی نـــــابـــــیـــــنـــــا
عــــبـــرت بـــس اســـت مـــردم بـــیـــنـــا را
ای دوســـت، تـــا کـــه دســـتــرســی داری
حــــــاجــــــت بــــــر آر اهـــــل تـــــمـــــنـــــا را
زیـــــراک جـــــســـــتــــن دل مــــســــکــــیــــنــــان
شـــایـــان ســـعـــادتـــی اســت تــوانــا را
از بـــس بـــخـــفـــتــی، ایــن تــن آلــوده
آلــــــــــود ایـــــــــن روان مـــــــــصـــــــــفـــــــــا را
از رفعت از چه با تو سخن گویند
نــشــنــاخــتــی تـو پـسـتـی و بـالـا را
مـــریـــم بـــســـی بـــنـــام بـــود لـــکـــن
رتــــبــــت یــــکـــی اســـت مـــریـــم عـــذرا را
بــــشــــنــــاس ایــــکــــه راهـــنـــوردســـتـــی
پــــیــــش از روش، درازی و پــــهـــنـــا را
خـــود رای مـــی‌نـــبــاش کــه خــودرایــی
رانــــــد از بـــــهـــــشـــــت، آدم و حـــــوا را
پــاکــی گــزیــن کــه راســتــی و پــاکـی
بــر چــرخ بــر فــراشـت مـسـیـحـا را
آنــکــس بــبــرد ســود کــه بــی انـده
آمــــــاج گـــــشـــــت فـــــتـــــنـــــهٔ دریـــــا را
اول بـــــــدیــــــده روشــــــنــــــئــــــی آمــــــوز
زان پـــس بـــپـــوی ایـــن ره ظـــلـــمـــا را
پـروانـه پـیـش از آنـکـه بـسـوزندش
خــرمــن بــسـوخـت وحـشـت و پـروا را
شــیــریـنـی آنـکـه خـورد فـزون از حـد
مــســتــوجــب اســت تــلــخــی صــفــرا را
ای بـــــاغـــــبـــــان، ســــپــــاه خــــزان آمــــد
بـــس دیــر کــشــتــی ایــن گــل رعــنــا را
بـــیـــمـــار مـــرد بـــســـکــه طــبــیــب او
بـــــیـــــگــــاه کــــار بــــســــت مــــداوا را
عــلــم اســت مــیــوه، شـاخـهٔ هـسـتـی را
فــضــل اســت پــایــه، مــقــصــد والـا را
نــیــکــو نــکــوســت، غـازه و گـلـگـونـه
نـــــبــــود ضــــرور چــــهــــرهٔ زیــــبــــا را
عـــــاقـــــل بـــــوعـــــدهٔ بـــــرهٔ بــــریــــان
نــــــدهـــــد ز دســـــت نـــــزل مـــــهـــــنـــــا را
ای نـــیــک، بــا بــدان مــنــشــیــن هــرگــز
خــوش نــیــســت وصـلـه جـامـهٔ دیـبـا را
گـــردی چـــو پــاکــبــاز، فــلــک بــنــدد
بــــر گــــردن تــــو عــــقــــد ثــــریــــا را
صــیــاد را بــگــوی کــه پــر مــشــکـن
ایـــن صـــیـــد تـــیـــره روز بـــی آوا را
ای آنـــــکـــــه راســـــتـــــی بـــــمـــــن آمــــوزی
خــود در ره کــج از چـه نـهـی پـا را
خـــون یـــتـــیـــم در کـــشـــی و خـــواهـــی
بـــاغ بـــهـــشـــت و ســایــهٔ طــوبــی را
نــیـکـی چـه کـرده‌ایـم کـه تـا روزی
نــــیــــکــــو دهــــنــــد مــــزد عــــمــــل مــــا را
انــبــاز ســاخــتــیــم و شــریــکــی چـنـد
پـــــروردگـــــار صـــــانـــــع یــــکــــتــــا را
بــــرداشــــتــــیــــم مــــهـــرهٔ رنـــگـــیـــن را
بـــــگــــذاشــــتــــیــــم لــــؤلــــؤ لــــالــــا را
آمــــــوزگــــــار خــــــلــــــق شـــــدیـــــم امـــــا
نـــشـــنـــاخـــتـــیـــم خـــود الــف و بــا را
بــت ســاخــتــیــم در دل و خــنــدیـدیـم
بــر کــیـش بـد، بـرهـمـن و بـودا را
ای آنـــــکـــــه عــــزم جــــنــــگ یــــلــــان داری
اول بـــــــســـــــنـــــــج قــــــوت اعــــــضــــــا را
از خــاک تــیــره لــالــه بــرون کــردن
دشــــوار نــــیــــســــت ابــــر گــــهــــر زا را
ســاحــر، فــسـون و شـعـبـده انـگـارد
نــــور تــــجــــلــــی و یــــد بـــیـــضـــا را
در دام روزگــــــــار ز یـــــــکـــــــدیـــــــگـــــــر
نــتــوان شــنــاخــت پــشــه و عــنــقـا را
در یـــــک تــــرازو از چــــه ره انــــدازد
گـــوهـــرشـــنـــاس، گـــوهــر و مــیــنــا را
هـــــیـــــزم هـــــزار ســـــال اگـــــر ســـــوزد
نــــدهــــد شــــمــــیـــم عـــود مـــطـــرا را
بــر بــوریـا و دلـق، کـس ای مـسـکـیـن
نــــفــــروخــــتـــســـت اطـــلـــس و خـــارا را
ظــلــم اســت در یــکــی قــفــس افــکــنــدن
مــــردار خــــوار و مـــرغ شـــکـــرخـــا را
خـــــون ســـــر و شـــــرار دل فـــــرهــــاد
ســـــوزد هـــــنــــوز لــــالــــهٔ حــــمــــرا را
پــرویــن، بــروز حــادثــه و ســخــتـی
در کــــار بــــنــــد صــــبــــر و مـــدارا را
قصیدهٔ شمارهٔ ۲
کــــار مــــده نـــفـــس تـــبـــه کـــار را
در صـــف گـــل جـــا مــده ایــن خــار را
کــشــتــه نــکــودار کــه مــوش هــوی
خــورده بـسـی خـوشـه و خـروار را
چـرخ و زمـیـن بـنـدهٔ تـدبـیر تست
بـــنـــده مـــشـــو درهـــم و دیـــنـــار را
هـــمـــســـر پـــرهـــیــز نــگــردد طــمــع
بـــــا هـــــنـــــر انــــبــــاز مــــکــــن عــــار را
ای کـــه شـــدی تــاجــر بــازار وقــت
بـــنـــگـــر و بـــشـــنـــاس خـــریـــدار را
چـرخ بـدانست که کار تو چیست
دیــــد چــــو در دســــت تــــو افــــزار را
بـــار وبـــال اســـت تـــن بـــی تـــمــیــز
روح چــــرا مـــی‌کـــشـــد ایـــن بـــار را
کــــم دهـــدت گـــیـــتـــی بـــســـیـــاردان
به که بسنجی کم و بسیار را
تـــــا نـــــزنـــــد راهـــــروی را بـــــپـــــای
بـــه کـــه بـــکــوبــنــد ســر مــار را
خــیـره نـوشـت آنـچـه نـوشـت اهـرمـن
پــاره کــن ایــن دفــتــر و طــومـار را
هـــیــچ خــردمــنــد نــپــرســد ز مــســت
مـــــصـــــلـــــحـــــت مــــردم هــــشــــیــــار را
روح گــــرفــــتـــار و بـــفـــکـــر فـــرار
فــــکــــر هــــمـــیـــن اســـت گـــرفـــتـــار را
آیـــــــنـــــــهٔ تـــــــســــــت دل تــــــابــــــنــــــاک
بــــســــتــــر از ایــــن آیـــنـــه زنـــگـــار را
دزد بــر ایــن خــانــه از آنـرو گـذشـت
تــــا بــــشــــنــــاســــد در و دیــــوار را
چـــرخ یـــکـــی دفـــتـــر کـــردارهــاســت
پــیــشــه مــکــن بــیــهـده کـردار را
دســـت هـــنـــر چـــیــد، نــه دســت هــوس
مـــیـــوهٔ ایـــن شـــاخ نـــگـــونــســار را
رو گـــهــری جــوی کــه وقــت فــروش
خـــــیـــــره کــــنــــد مــــردم بــــازار را
در هـمـه جـا راه تـو هـمـوار نـیـست
مــــســــت مــــپــــوی ایــــن ره هــــمـــوار را
قصیدهٔ شمارهٔ ۳
رهـــائـــیـــت بـــایـــد، رهـــا کـــن جـــهــانــرا
نــــگــــهــــدار ز آلــــودگــــی پـــاک جـــانـــرا
بـــســر بــرشــو ایــن گــنــبــد آبــگــون را
بــهــم بــشـکـن ایـن طـبـل خـالـی مـیـانـرا
گــذشـتـنـگـه اسـت ایـن سـرای سـپـنـجـی
بـــــرو بـــــاز جـــــو دولـــــت جـــــاودانــــرا
زهــر بــاد، چــون گــرد مــنــمــا بــلـنـدی
کــه پـسـت اسـت هـمـت، بـلـنـد آسـمـانـرا
بـــرود انــدرون، خــانــه عــاقــل نــســازد
کــه ویــران کــنــد ســیــل آن خــانــمــانـرا
چـــه آســـان بــدامــت درافــکــنــد گــیــتــی
چــه ارزان گــرفــت از تـو عـمـر گـرانـرا
تــرا پــاســبــان اســت چــشــم تـو و مـن
هــمــی خـفـتـه مـی‌بـیـنـم ایـن پـاسـبـانـرا
سـمـنـد تـو زی پـرتگاه از چه پوید
بــبــیــن تــا بــدســت کــه دادی عـنـانـرا
ره و رســـــم بــــازارگــــانــــی چــــه دانــــی
تـو کـز سـود نـشـنـاخـتـسـتـی زیـانـرا
یــکــی کــشــتــی از دانــش و عـزم بـایـد
چــنــیــن بــحـر پـر وحـشـت بـیـکـرانـرا
زمـــیـــنـــت چـــو اژدر بــنــاگــه بــبــلــعــد
تــو بــاری غــنــیـمـت شـمـار ایـن زمـانـرا
فـــروغــی ده ایــن دیــدهٔ کــم ضــیــا را
تــــوانـــا کـــن ایـــن خـــاطـــر نـــاتـــوانـــرا
تـو ای سـالیان خفته، بگشای چشمی
تــو ای گــمــشــده، بـازجـو کـاروانـرا
مــــفــــرســـای بـــا تـــیـــره‌رائـــی درون را
مـــــیـــــالـــــای بـــــا ژاژخـــــائـــــی دهـــــانــــرا
ز خــوان جــهــان هــر کـه را یـک نـوالـه
بـــدادنـــد و آنـــگـــه ربـــودنـــد خـــوانـــرا
به بستان جان تا گلی هست، پروین
تـو خـود بـاغـبـانـی کـن این بوستانرا
قصیدهٔ شمارهٔ ۴
یـکـی پـرسـیـد از سقراط کز مردن چه خواندستی
بــگــفــت ای بــیــخــبـر، مـرگ از چـه نـامـی زنـدگـانـی را
اگـــر زیـــن خـــاکـــدان پـــســـت روزی بـــر پـــری بــیــنــی
کــه گــردونــهــا و گــیــتــی‌هــاســت مــلــک آن جــهـانـی را
چـــراغ روشـــن جـــانـــرا مـــکــن در حــصــن تــن پــنــهــان
مـــپـــیـــچ انـــدر مـــیـــان خـــرقــه، ایــن یــاقــوت کــانــی را
مــخــســب آســوده ای بــرنــا کــه انــدر نــوبــت پــیـری
بــــه حـــســـرت یـــاد خـــواهـــی کـــرد ایـــام جـــوانـــی را
بـه چـشـم مـعـرفـت در راه بـیـن آنـگـاه سـالـک شـو
کـــه خـــواب آلــوده نــتــوان یــافــت عــمــر جــاودانــی را
ز بـــس مـــدهـــوش افـــتـــادی تــو در ویــرانــه گــیــتــی
بـــحـــیـــلـــت دیـــو بـــرد ایـــن گــنــجــهــای رایــگــانــی را
دلــت هــرگــز نــمــیــگــشــت ایــن چــنــیــن آلــوده و تـیـره
اگـــر چـــشـــم تــو مــیــدانــســت شــرط پــاســبــانــی را
مــــتــــاع راســــتــــی پــــیــــش آر و کــــالــــای نـــکـــوکـــاری
مـــن از هـــر کـــار بـــهـــتـــر دیـــدم ایــن بــازارگــانــی را
بــهــل صــبــاغ گــیــتــی را کــه در یــک خــم زنـد آخـر
ســـپــیــد و زرد و مــشــکــیــن و کــبــود و ارغــوانــی را
حـــقـــیـــقـــت را نــخــواهــی دیــد جــز بــا دیــدهٔ مــعــنــی
نـــخـــواهـــی یـــافـــتـــن در دفـــتـــر دیـــو ایـــن مــعــانــی را
بــزرگــانـی کـه بـر شـالـودهٔ جـان سـاخـتـنـد ایـوان
خــــریــــداری نـــکـــردنـــد ایـــن ســـرای اســـتـــخـــوانـــی را
اگـــر صـــد قــرن شــاگــردی کــنــی در مــکــتــب گــیــتــی
نــــیــــامــــوزی ازیــــن بــــی مــــهــــر درس مـــهـــربـــانـــی را
بــمــهــمـانـخـانـهٔ آز و هـوی جـز لـاشـه چـیـزی نـیـسـت
بــــرای لــــاشــــخــــواران واگــــذار ایـــن مـــیـــهـــمـــانـــی را
بــســی پــوســیـده و ارزان گـران بـفـروخـت اهـریـمـن
دلــــیــــل بــــهـــتـــری نـــتـــوان شـــمـــردن هـــر گـــرانـــی را
ز شـیـطـان بـدگـمـان بـودن نـویـد نیک فرجامیست
چــو خــون در هـر رگـی بـایـد دوانـد ایـن بـدگـمـانـی را
نـــهـــفـــتـــه نـــفـــس ســـوی مـــخــزن هــســتــی رهــی دارد
نـــهـــانـــی شـــحـــنـــه‌ای مـــیــبــایــد ایــن دزد نــهــانــی را
چـو دیـوان هـر نـشـان و نـام مـیـپـرسـنـد و مـیـجـویند
هــمـان بـهـتـر کـه بـگـزیـنـیـم بـی نـام و نـشـانـی را
تــــمــــام کــــارهــــای مـــا نـــمـــیـــبـــودنـــد بـــیـــهـــوده
اگـــــر در کـــــار مــــی‌بــــســــتــــیــــم روزی کــــاردانــــی را
هــزاران دانـه افـشـانـدیـم و یـک گـل زانـمـیـان نـشـکـفـت
بـــشـــورســـتـــان تـــبـــه کـــردیــم رنــج بــاغــبــانــی را
بـگـردانـدیـم روی از نـور و بـنـشـسـتـیـم بـا ظـلـمت
رهـــا کـــردیـــم بـــاقـــی را و بـــگـــرفـــتـــیــم فــانــی را
شـــبـــان آز را بـــا گـــلـــهٔ پـــرهـــیـــز انـــســـی نـــیـــســت
بــگــرگــی نــاگــهــان خــواهــد بــدل کــردن شــبـانـی را
هـــمـــه بــاد بــروت اســت انــدریــن طــبــع نــکــوهــیــده
بـــســـیـــلـــی ســـرخ کـــردســـتـــیـــم روی زعـــفــرانــی را
بــجــای پــرده تــقــوی کــه عــیــب جــان بــپــوشــانـد
ز جـــســـم آویـــخـــتــیــم ایــن پــرده‌هــای پــرنــیــانــی را
چــــراغ آســــمــــانــــی بــــود عــــقــــل انــــدر ســــر خـــاکـــی
ز بــــاد عــــجـــب کـــشـــتـــیـــم ایـــن چـــراغ آســـمـــانـــی را
بــیــفــشــانــدیـم جـان! امـا بـه قـربـانـگـاه خـودبـیـنـی
چـه حـاصـل بـود جـز نـنـگ و فساد این جانفشانی را
چـــرا بـــایـــســـت در هـــر پـــرتـــگـــه مـــرکـــب دوانـــیـــدن
چــه فــرجــامــی اســت غــیــر از اوفــتــادن بــدعـنـانـی را
شــراب گــمــرهــی را مــیــشــکـسـتـیـم ار خـم و سـاغـر
بــپــایــان مــیــرســانــدیــم ایــن خــمــار و ســرگـرانـی را
نــــشــــان پــــای روبــــاه اســــت انــــدر قــــلــــعــــهٔ امــــکـــان
بــــپـــر چـــون طـــائـــر دولـــت، رهـــا کـــن مـــاکـــیـــانـــی را
تـو گـه سـرگـشـتـهٔ جـهـلـی و گه گم گشتهٔ غفلت
سـر و سـامـان کـه خـواهـد داد ایـن بـی خـانـمانی را
ز تـیـغ حـرص، جـان هـر لـحـظه‌ای صد بار میمیرد
تـــو عـــلـــت گـــشـــتـــه‌ای ایـــن مـــرگــهــای نــاگــهــانــی را
رحـــــیـــــل کـــــاروان وقـــــت مـــــی‌بــــیــــنــــنــــد بــــیــــداران
بــــــرای خــــــفــــــتــــــگــــــان مــــــیـــــزن درای کـــــاروانـــــی را
در آن دیوان که حق حاکم شد و دست و زبان شاهد
نـــخـــواهـــد بـــود بـــازار و بـــهــا چــیــره‌زبــانــی را
نـــبـــایـــد تـــاخـــت بـــر بـــیــچــارگــان روز تــوانــائــی
بــــخــــاطــــر داشــــت بــــایــــد روزگــــار نــــاتــــوانــــی را
تـــو نـــیـــز از قـــصــه‌هــای روزگــار بــاســتــان گــردی
بـــخـــوان از بــهــر عــبــرت قــصــه‌هــای بــاســتــانــی را
پـــرنـــد عـــمــر یــک ابــریــشــم و صــد ریــســمــان دارد
ز انــــده تــــار بــــایــــد کــــرد پــــود شـــادمـــانـــی را
یــکــی زیــن ســفـره نـان خـشـک بـرد آن دیـگـری حـلـوا
قـــضـــا گـــوئـــی نـــمـــیـــدانـــســـت رســـم مـــیـــزبـــانـــی را
مـــعـــایـــب را نـــمـــیـــشـــوئـــی، مـــکــارم را نــمــیــجــوئــی
فـــضــیــلــت مــیــشــمــاری ســرخــوشــی و کــامــرانــی را
مــــکــــن روشــــن‌روان را خــــیــــره انــــبــــاز ســــیــــه‌رائــــی
کــه نــســبــت نــیــســت بــاتــیــره‌دلــی روشــن روانــی را
درافــتــادی چــو بــا شــمـشـیـر نـفـس و در نـیـفـتـادی
بــمــیــدانــهــا تــوانــی کــار بــســت ایــن پــهـلـوانـی را
بــبــایــد کــاشــتــن در بـاغ جـان از هـر گـلـی، پـرویـن
بـــر ایـــن گـــلـــزار راهـــی نــیــســت بــاد مــهــرگــانــی را
قصیدهٔ شمارهٔ ۵
ای کــنــده ســیــل فـتـنـه ز بـنـیـادت
وی داده بـــاد حـــادثـــه بـــر بــادت
در دام روزگــــــــار چــــــــرا چــــــــونـــــــان
شـــــد پـــــایـــــبــــنــــد، خــــاطــــر آزادت
تـنـهـا نـه خـفـتـن اسـت و تـن آسـانی
مــــقـــصـــود ز آفـــریـــنـــش و ایـــجـــادت
نفس تو گمره است و همی ترسم
گـمـره شـوی، چـو او کـنـد ارشـادت
دل خـسـرو تـن اسـت، چـو ویـران شد
ویـــــرانـــــه‌ای چــــســــان کــــنــــد آبــــادت
غــــافـــل بـــزیـــر گـــنـــبـــد فـــیـــروزه
بـــگـــذشـــت ســـال عـــمـــر ز هـــفــتــادت
بـــس روزگـــار رفـــت بـــه پـــیــروزی
بــا تــیــرمــاه و بــهــمـن و خـردادت
هـر هـفـته و مهی که به پیش آمد
بـــر پـــیـــشـــبـــاز مــرگ فــرســتــادت
داری سـفـر بـه پیش و همی بینم
بـــــی رهـــــنـــــمـــــا و راحـــــلـــــه و زادت
کــرد آرزو پــرســتـی و خـود بـیـنـی
بـــیـــگـــانـــه از خـــدای، چــو شــدادت
تــا از جــهــان ســفــلـه نـه‌ای فـارغ
هــــرگــــز نــــخــــوانــــد اهـــل خـــرد رادت
ایــن کــور دل عــجــوزهٔ بــی شــفــقــت
چــون طــعــمــه بـهـر گـرگ اجـل زادت
روزیــت دوســت گـشـت و شـبـی دشـمـن
گــاهــی نــژنــد کــرد و گــهــی شـادت
ای بـــس ره امـــیـــد کــه بــربــســتــت
ای بــس در فــریــب کــه بــگــشــادت
هـسـتـی تـو چون کبوتر کی مسکین
بــازی چــنــیــن قــوی شــده صـیـادت
پـــرویـــن، نـــهـــفــتــه دیــویــت آمــوزد
دیـــو زمـــانـــه، گـــر شـــود اســـتــادت
قصیدهٔ شمارهٔ ۶
ای دل، فـــلـــک ســفــلــه کــجــمــدار اســت
صــد بـیـم خـزانـش بـهـر بـهـار اسـت
بــــاغــــی کــــه در آن آشــــیــــانــــه کـــردی
مـــنـــزلـــگـــه صـــیـــاد جـــانـــشــکــار اســت
از بـــــــدســـــــری روزگـــــــار بــــــی بــــــاک
غــمــگــیــن مــشــو ایــدوسـت، روزگـار اسـت
یـــغـــمـــاگـــر افـــلــاک، ســخــت بــازوســت
دردی کــــــش ایـــــام، هـــــوشـــــیـــــار اســـــت
افـــــــســـــــانـــــــهٔ نـــــــوشـــــــیــــــروان و دارا
ورد ســـــحـــــر قـــــمـــــری و هـــــزار اســـــت
ز ایـــــــوان مــــــدائــــــن هــــــنــــــوز پــــــیــــــدا
بـــس قـــصـــهٔ پــنــهــان و آشــکــار اســت
اورنـــگ شــهــی بــیــن کــه پــاســبــانــش
زاغ و زغـــن و گــور و ســوســمــار اســت
بـــیـــغـــولـــهٔ غـــولــان چــرا بــدیــنــســان
آن کــــــاخ هــــــمـــــایـــــون زرنـــــگـــــار اســـــت
از نــــالــــهٔ نــــی قــــصــــه‌ای فــــراگـــیـــر
بــس نــکــتــه در آن نــالــه‌هـای زار اسـت
در مــــــوســـــم گـــــل، ابـــــر نـــــوبـــــهـــــاری
بـر سـرو و گـل و لـالـه اشـکـبـار است
آورده ز فـــــصــــل بــــهــــار پــــیــــغــــام
ایـن سـبـزه کـه بـر طرف جویبار است
در رهـــــگـــــذر ســـــیـــــل، خـــــانــــه کــــردن
بـــیـــرون شـــدن از خـــط اعـــتــبــار اســت
تــــعــــویــــذ بــــجــــوی از درســــتـــکـــاری
اهــــــریــــــمــــــن ایــــــام نــــــابــــــکــــــار اســـــت
آشــفــتــه و مــســتــیــم و بــر گــذرگــاه
ســنــگ و چــه و دریـا و کـوهـسـار اسـت
دل گـــرســنــه مــانــدســت و روح نــاهــار
تــــن را غـــم تـــدبـــیـــر احـــتـــکـــار اســـت
آن شــحــنــه کــه کــالــا ربـود دزد اسـت
آن نـور کـه کـاشـانه سوخت نار است
خــوش آنــکــه ز حــصـن جـهـان بـرونـسـت
شـاد آنـکـه بـچـشـم زمـانـه خوار است
از قــــلــــهٔ ایــــن بــــیــــمـــنـــاک کـــهـــســـار
خـــونـــابـــه روان هـــمـــچـــو آبـــشـــار اســـت
بـــار جـــســـد از دوش جـــان فـــرو نـــه
آزاده روان تــــــــو زیــــــــر بـــــــار اســـــــت
ایــــن گــــوهـــر یـــکـــتـــای عـــالـــم افـــروز
در خــاک بــدیــنــگــونــه خــاکــســار اســت
فــــردا ز تــــو نــــایــــد تــــوان امــــروز
رو کــار کــن اکـنـون کـه وقـت کـار اسـت
هـــــمـــــت گـــــهـــــر وقـــــت را تـــــرازوســـــت
طـــاعـــت شـــتـــر نـــفـــس را مـــهـــار اســت
در دوک امـــــــل ریـــــــســــــمــــــان نــــــگــــــردد
آن پــنــبــه کــه هــمــســایـهٔ شـرار اسـت
کـــالـــا مـــبـــر ای ســـودگـــر بـــهـــمـــراه
کــایــن راه نـه ایـمـن ز گـیـر و دار اسـت
ای روح ســـبـــک بـــر ســـپـــهـــر بــرپــر
کــایــن جــســم گــران عــاقــبــت غـبـار اسـت
بــس کـن بـه فـراز و نـشـیـب جـسـتـن
ایـــن رســم و ره اســب بــی فــســار اســت
طـــوطـــی نـــکـــنـــد مـــیـــل ســـوی مــردار
ایــــن عــــادت مـــرغـــان لـــاشـــخـــوار اســـت
هــرچــنــد کــه مــاهــر بــود فـسـونـگـر
فـــرجـــام هـــلـــاکـــش ز نــیــش مــار اســت
عــــــمـــــر گـــــذران را تـــــبـــــه مـــــگـــــردان
بعد از تو مه و هفته بیشمار است
زنــــــــــدانــــــــــی وقــــــــــت عــــــــــزیــــــــــز، ای دل
هــــمــــواره در انــــدیــــشــــهٔ فـــرار اســـت
از جـــــهـــــل مـــــســـــوزش بـــــروز روشـــــن
ای بـیـخـبـر، ایـن شـمـع شام تار است
کـــفـــتـــار گــرســنــه چــه مــیــشــنــاســد
کـــهـــو بـــره پـــروار یـــا نـــزار اســت
بـــیـــهـــوده مـــکــوش ای طــبــیــب دیــگــر
بـــیــمــار تــو در حــال احــتــضــار اســت
بـــایـــد کـــه چـــراغــی بــدســت گــیــرد
در نـیـمـه‌شـب آنـکـس کـه رهـگـذار اسـت
امـــســـال چـــنـــان کــن کــه ســود یــابــی
انــــــدوهــــــت اگــــــر از زیــــــان پــــــار اســـــت
آســــــایــــــش صــــــد ســــــال زنـــــدگـــــانـــــی
خــوشــنــودی روزی ســه و چــهــار اســت
بــــار و بــــنــــهٔ مــــردمــــی هــــنــــر شـــد
بــار تــو گــهــی عـیـب و گـاه عـار اسـت
انــدیــشــه کــن از فــقــر و تـنـگـدسـتـی
ای آنــــکــــه فــــقــــیـــریـــت در جـــوار اســـت
گـلـچـیـن مـشـو ایـدوسـت کـاندرین باغ
یـــک غـــنـــچـــه جــلــیــس هــزار خــار اســت
بـــیـــچـــاره در افـــتــد، زبــون دهــد جــان
صــیـدی کـه در ایـن دامـگـه دچـار اسـت
بـیـش از هـمـه بـا خـویـشـتـن کند بد
آنــکــس کــه بــدخــلــق خــواســتـار اسـت
ای راهـــــــــنـــــــــورد ره حـــــــــقـــــــــیـــــــــقـــــــــت
هــــشــــدار کــــه دیــــوت رکــــابــــدار اســــت
ای دوســـــت، مـــــجـــــازات مـــــســــتــــی شــــب
هــنــگــام ســحــر، ســســتــی خــمـار اسـت
آنـــکـــس کـــه از ایـــن چـــاه ژرف تـــیــره
بــا ســعــی و عــمــل رسـت، رسـتـگـار اسـت
یـــک گـــوهـــر مـــعـــنـــی ز کـــان حـــکـــمـــت
در گـوش، چـو فرخنده گوشوار است
هــــرجــــا کـــه هـــنـــرمـــنـــد رفـــت گـــو رو
گــر کــابــل و گـر چـیـن و قـنـدهـار اسـت
فـضـل اسـت کـه سـرمایهٔ بزرگی است
عــلــم اســت کــه بــنــیــاد افــتــخـار اسـت
کـــــس را نـــــرســــانــــد چــــرا بــــمــــنــــزل
گـــــر تـــــوســـــن افـــــلــــاک راهــــوار اســــت
یـــکـــدل نـــشـــود ای فـــقــیــه بــا کــس
آنـــرا کـــه دل و دیــده صــد هــزار اســت
چــون بــا دگــران نــیــســت ســازگــاریـش
بـا تـو مـشـو ایـمـن کـه سازگار است
از ســـاحـــل تـــن گـــر کـــنـــاره گـــیــری
سـود تـو دریـن بـحـر بـی کـنار است
از بـــنـــده جـــز آلـــودگـــی چـــه خـــیــزد
پـــــاکـــــی صـــــفـــــت آفـــــریـــــدگــــار اســــت
از خــــون جــــگــــر، نــــافــــه پــــرورانــــدن
تـــــنـــــهـــــا هــــنــــر آهــــوی تــــتــــار اســــت
ز ابــــلـــیـــس ره خـــود مـــپـــرس گـــرچـــه
در بـــادیـــهٔ کـــعـــبـــه رهـــســـپـــار اســـت
پــــیــــراهــــن یــــوســــف چــــرا نــــیــــارنـــد
یـــعـــقــوب بــکــنــعــان در انــتــظــار اســت
بــیــدار شــو ای گــوهــری کـه انـکـشـت
در جــــــایــــــگــــــاه در شـــــاهـــــوار اســـــت
گــفــتــار تـو هـمـواره از تـو، پـرویـن
در صـــــفـــــحـــــهٔ ایــــام یــــادگــــار اســــت
قصیدهٔ شمارهٔ ۷
آهــــــــوی روزگـــــــار نـــــــه آهـــــــوســـــــت، اژدر اســـــــت
آب هــــــــوی و حــــــــرص نــــــــه آبــــــــســــــــت، آذر اســــــــت
زاغ ســــپــــهــــر، گــــوهــــر پــــاک بــــســــی وجـــود
بـــنـــهـــفـــت زیـــر خـــاک و نـــدانـــســـت گــوهــر اســت
در مــــهــــد نــــفــــس، چــــنــــد نـــهـــی طـــفـــل روح را
ایـــن گـــاهـــواره رادکـــش و ســـفـــلـــه‌پــرور اســت
هـــــر کـــــس ز آز روی نـــــهـــــفـــــت از بــــلــــا رهــــیــــد
آنــــکـــو فـــقـــیـــر کـــرد هـــوای را تـــوانـــگـــر اســـت
در رزمـــــــگـــــــاه تـــــــیـــــــرهٔ آلــــــودگــــــان نــــــفــــــس
روشــنــدل آنــکــه نــیــکــی و پــاکــیــش مــغــفـر اسـت
در نـــار جـــهـــل از چـــه فـــکـــنـــدیـــش، ایــن دلــســت
در پـــای دیـــو از چــه نــهــادیــش، ایــن ســر اســت
شـــمـــشــیــرهــاســت آخــتــه زیــن نــیــلــگــون نــیــام
خــونــابــه‌هــانــهــفــتــه در ایــن کــهـنـه سـاغـر اسـت
تـا در رگ تـو مـانـده یـکـی قـطـره خـون بـجای
در دســـت آز از پـــی فـــصـــد تـــو نـــشـــتـــر اســـت
هـمـواره دید و تیره نگشت، این چه دیده‌ایست
پیوسته کشت و کندنگشت، این چه خنجر است
دانــی چــه گــفــت نـفـس بـگـمـراه تـیـه خـویـش:
زیــــــن راه بــــــازگــــــرد، گـــــرت راه دیـــــگـــــر اســـــت
در دفـــتـــر ضـــمـــیـــر، چـــو ابـــلــیــس خــط نــوشــت
آلـــوده گــشــت هــرچــه بــطــومــار و دفــتــر اســت
مــیــنــا فــروش چــرخ ز مــیــنــا هـر آنـچـه سـاخـت
ســـوگـــنـــد یــاد کــرد کــه یــاقــوت احــمــر اســت
از ســـــنـــــگ اهـــــرمـــــن نـــــتـــــوان داشـــــت ایـــــمـــــنــــی
تـــــا بـــــر درخـــــت بـــــارور زنــــدگــــی بــــر اســــت
قصیدهٔ شمارهٔ ۸
ای عــــجــــب! ایــــن راه نــــه راه خــــداســــت
زانــــکــــه در آن اهــــرمــــنــــی رهــــنــــمـــاســـت
قـــافـــلـــه بـــس رفـــت از ایـــن راه، لـــیـــک
کـس نـشـد آگـاه کـه مـقـصـد کـجاست
راهـــــروانـــــی کـــــه دریـــــن مـــــعـــــبـــــرنــــد
فـــکـــرتـــشـــان یـــکـــســـره آز و هـــواســت
ای رمــــه، ایــــن دره چــــراگــــاه نــــیــــســـت
ای بــره، ایــن گــرگ بــســی نــاشــتــاسـت
تـــا تـــو ز بــیــغــولــه گــذر مــیــکــنــی
رهــــــزن طـــــرار تـــــو را در قـــــفـــــاســـــت
دیــــده بــــبــــنــــدی و درافــــتـــی بـــچـــاه
ایــن گــنــه تــســت، نــه حـکـم قـضـاسـت
لـــقـــمـــهٔ ســـالـــوس کـــرا ســیــر کــرد
چـنـد بـر ایـن لـقـمـه تـو را اشـتـهـاست
نــــفــــس، بــــســــی وام گــــرفـــت و نـــداد
وام تــو چــون بــاز دهــد؟ بــیــنـواسـت
خـــانـــهٔ جـــان هـــرچـــه تـــوانـــی بـــســاز
هـرچـه تـوان سـاخـت دریـن یـک بناست
کـــعـــبـــهٔ دل مـــســـکـــن شـــیـــطـــان مـــکــن
پــاک کــن ایــن خــانــه کـه جـای خـداسـت
پـــیـــرو دیـــوانـــه شــدن ز ابــلــهــی اســت
مــــوعــــظـــت دیـــو شـــنـــیـــدن خـــطـــاســـت
تـــا بـــودت شـــمــع حــقــیــقــت بــدســت
راه تـــو هـــرجـــا کـــه روی روشـــنــاســت
تــا تــو قــفــس ســازی و شــکــر خــری
طــــــوطــــــیــــــک وقـــــت ز دامـــــت رهـــــاســـــت
حـــمـــلـــه نـــیـــارد بـــتــو ثــعــبــان دهــر
تــا چــو کـلـیـمـی تـو و دیـنـت عـصـاسـت
ای گــــــل نــــــوزاد فــــــســـــرده مـــــبـــــاش
زانـــکـــه تـــو را اول نـــشـــو و نــمــاســت
طـــائـــر جـــانــرا چــه کــنــی لــاشــخــوار
نــزد کــلــاغــش چــه نــشــانــی؟ هــمـاسـت
کـــاهـــلـــیـــت خـــســـتـــه و رنـــجـــور کـــرد
درد تــو دردیــســت کــه کـارش دواسـت
چـــــــــــــــــاره کـــــــــــــــــن آزردگـــــــــــــــــی آز را
تــــا کـــه بـــدکـــان عـــمـــل مـــومـــیـــاســـت
روی و ریـــــا را مـــــکـــــن آئـــــیـــــن خــــویــــش
هـــرچـــه فـــســـاد اســـت ز روی و ریــاســت
شــوخ‌تــن و جــامــه چــه شــوئـی هـمـی
ایـــــن دل آلــــوده بــــه کــــارت گــــواســــت
پـــای تـــو هـــمـــواره بــراه کــج اســت
دست تو هر شام و سحر بر دعاست
چــشــم تــو بـر دفـتـر تـحـقـیـق، لـیـک
گــوش تــو بـر بـیـهـده و نـاسـزاسـت
بــــار خــــود از دوش بــــرافــــکــــنــــده‌ای
پـشـت تـو از پـشـتهٔ شیطان دوتاست
نــان تــو گــه ســنــگ بــود گــاه خـاک
تـــا بــه تــنــور تــو هــوی نــانــواســت
ورطـــه و ســـیــلــاب نــداری بــه پــیــش
تــا خــردت کــشــتــی و جــان نــاخــداسـت
قــــصــــر دل‌افــــروز روان مــــحـــکـــم اســـت
کــلــبــهٔ تــن را چــه ثــبــات و بــقــاسـت
جــان بــتــو هــرچــنــد دهــد مــنــعــم اســت
تــن ز تــو هــرچــنــد ســتــانــد گــداسـت
روغــــن قــــنــــدیــــل تــــو آبــــســــت و بــــس
تــیـرگـی بـزم تـو بـیـش از ضـیـاسـت
مــــنــــزل غــــولــــان ز چــــه شــــد مــــنـــزلـــت
گــــر ره تــــو از ره ایــــشــــان جــــداســــت
جـــهـــل بـــلـــنـــدی نـــپــســنــدد، چــه اســت
عـــجـــب ســـلـــامـــت نـــپـــذیـــرد، بـــلــاســت
آنــچــه کــه دوران نــخــرد یــکــدلـیـسـت
آنـــــچـــــه کـــــه ایــــام نــــدارد وفــــاســــت
دزد شـد ایـن شـحـنـهٔ بـی نـام و نـنگ
دزد کــــی از دزد کــــنـــد بـــازخـــواســـت
نـزد تـو چـون سـرد شـود؟ آتـش است
از تــــــو چــــــرا درگــــــذرد؟ اژدهـــــاســـــت
وقـــــت گــــرانــــمــــایــــه و عــــمــــر عــــزیــــز
طـعـمـهٔ سـال و مـه و صـبح و مساست
از چــــه هــــمـــی کـــاهـــدمـــان روز و شـــب
گـر کـه نـه ما گندم و چرخ آسیاست
گــر کـه یـمـی هـسـت، در آخـر نـمـی‌اسـت
گــر کــه بــنــائـی اسـت، در آخـر هـبـاسـت
مــــــا بــــــره آز و هــــــوی ســــــائــــــلـــــیـــــم
مـــورچـــه در خــانــهٔ خــود پــادشــاســت
خـــیـــمــه ز دســتــیــم و گــه رفــتــن اســت
غـــرق شـــدســـتـــیـــم و زمـــان شـــنــاســت
گــــلــــبــــن مــــعــــنـــی نـــتـــوانـــی نـــشـــانـــد
تـا کـه دریـن بـاغـچـه خـار و گـیـاست
کـــشـــور جـــان تــو چــو ویــرانــه‌ایــســت
مــــلــــک دلـــت چـــون ده بـــی روســـتـــاســـت
شـــــعـــــر مـــــن آیــــنــــهٔ کــــردار تــــســــت
نـــایــد از آئــیــنــه بــه جــز حــرف راســت
روشــنــی انــدوز کــه دلــرا خــوشــی اســت
مـــعـــرفـــت آمـــوز کـــه جـــانـــرا غـــذاســت
پـــــایـــــهٔ قـــــصـــــر هـــــنــــر و فــــضــــل را
عـــــقـــــل نـــــدانـــــد ز کــــجــــا ابــــتــــداســــت
پـــــــــــردهٔ الـــــــــــوان هـــــــــــوی را بـــــــــــدر
تــا بــپــس پــرده بــبــیــنــی چــهــاســت
بـــه کـــه بـــجـــوی و جـــر دانــش چــرد
آهــــوی جــــانــــســــت کــــه انــــدر چـــراســـت
خــــیـــره ز هـــر پـــویـــه ز مـــیـــدان مـــرو
بــــا فــــلــــک پــــیـــر تـــرا کـــارهـــاســـت
اطــــــــلـــــــس نـــــــســـــــاج هـــــــوی و هـــــــوس
چــون گــه تــحــقــیــق رســد بـوریـاسـت
بـــــیــــهــــده، پــــرویــــن در دانــــش مــــزن
بـا تـو دریـن خـانـه چـه کـس آشـنـاست
قصیدهٔ شمارهٔ ۹
گـــویـــنـــد عـــارفـــان هـــنـــر و عـــلـــم کـــیــمــیــاســت
وان مـس کـه گـشـت هـمـسـر ایـن کـیـمـیـا طـلـاست
فـرخـنـده طـائـری کـه بـدیـن بـال و پـر پرد
هـــمـــدوش مـــرغ دولـــت و هـــمـــعـــرصـــهٔ هـــمـــاســت
وقـــــت گـــــذشــــتــــه را نــــتــــوانــــی خــــریــــد بــــاز
مـفـروش خـیـره، کـایـن گـهـر پـاک بـی بـهاست
گـــر زنـــده‌ای و مـــرده نـــه‌ای، کـــار جــان گــزیــن
تـن پـروری چـه سـود، چـو جـان تو ناشتاست
تــــو مــــردمـــی و دولـــت مـــردم فـــضـــیـــلـــت اســـت
تـنـهـا وظـیـفـهٔ تـو هـمـی نـیـسـت خـواب و خاست
زان راه بـــاز گـــرد کـــه از رهــروان تــهــی اســت
زان آدمــــی بــــتــــرس کــــه بــــا دیــــو آشــــنـــاســـت
ســالــک نــخــواســتــه اســت ز گـمـگـشـتـه رهـبـری
عـــاقـــل نـــکـــرده اســـت ز دیـــوانـــه بــازخــواســت
چــــون مــــعــــدنـــســـت عـــلـــم و در آن روح کـــارگـــر
پــیــونــد عــلـم و جـان سـخـن کـاه و کـهـربـاسـت
خـوشـتـر شـوی بـفـضـل زلـعـلـی کـه در زمـی است
بــرتــر پــری بــعــلــم ز مــرغــی کــه در هــواســت
گـر لـاغـری تـو، جـرم شـبـان تـو نـیـسـت هـیـچ
زیـــرا کـــه وقــت خــواب تــو در مــوســم چــراســت
دانــی مــلــخ چــه گـفـت چـو سـرمـا و بـرف دیـد:
تــا گــرم جــســت و خـیـز شـدم نـوبـت شـتـاسـت
جــــان را بــــلــــنــــد دار کــــه ایــــن اســــت بــــرتـــری
پـسـتـی نـه از زمـیـن و بـلـنـدی نـه از سـمـاست
انـــدر ســـمـــوم طـــیـــبـــت بـــاد بـــهـــار نـــیــســت
آن نــــکــــهــــت خــــوش از نــــفـــس خـــرم صـــبـــاســـت
آن را کــــه دیــــبــــهٔ هــــنــــر و عــــلـــم در بـــر اســـت
فــرش ســرای او چــه غــم ارزانــکــه بــوریـاسـت
آزاده کــــس نـــگـــفـــت تـــرا، تـــا کـــه خـــاطـــرت
گــــاهــــی اســـیـــر آز و گـــهـــی بـــســـتـــهٔ هـــواســـت
مــــزدور دیــــو و هـــیـــمـــه‌کـــش او شـــدیـــم از آن
کـایـن سـفـلـه تـن گـرسـنـه و در فـکرت غذاست
تـــو دیــو بــیــن کــه پــیــش رو راه آدمــی اســت
تــو آدمــی نــگــر کــه چــو دســتــیــش رهــنـمـاسـت
بـــیـــگـــانـــه دزد را بـــکـــمـــیـــن مــیــتــوان گــرفــت
نـــــتـــــوان رهــــیــــد ز آفــــت دزدی کــــه آشــــنــــاســــت
بــشــنــاس فــرق دوســت ز دشــمــن بـچـشـم عـقـل
مفتون مشو که در پس هر چهره چهره‌هاست
جــمــشــیــد ســاخــت جــام جــهــان‌بــیــن از آنـسـبـب
کــگــه نـبـود ازیـن کـه جـهـان جـام خـودنـمـاسـت
زنــــــــگــــــــارهــــــــاســــــــت در دل آلــــــــودگــــــــان دهـــــــر
هـــر پـــاک جـــامـــه را نــتــوان گــفــت پــارســاســت
ایـــدل، غـــرور و حـــرص زبــونــی و ســفــلــگــی اســت
ای دیــــــــده، راه دیـــــــو ز راه خـــــــدا جـــــــداســـــــت
گــر فــکــر بــرتــری کــنــی و بــر پــری بـشـوق
بــیــنــی کــه در کــجـائـی و انـدر سـرت چـهـاسـت
جـان شـاخـه‌ایـسـت، مـیـوهٔ آن عـلـم و فـضل و رای
در شاخه‌ای نگر که چه خوشرنگ میوه‌هاست
ای شـــاخ تـــازه‌رس کـــه بـــگــلــشــن دمــیــده‌ای
آن گــلــبــنــی کــه گــل نــدهــد کـمـتـر از گـیـاسـت
اعـــمـــی اســـت گـــر بـــدیـــدهٔ مـــعــنــیــش بــنــگــری
آن کــو خــطــا نــمــود و نــدانـسـت کـان خـطـاسـت
زان گــنــج شــایــگــان کــه بــکــنــج قـنـاعـت اسـت
مــور ضــعــیــف گـر چـو سـلـیـمـان شـود رواسـت
دهـــقـــان تـــوئـــی بـــمــزرع مــلــک وجــود خــویــش
کــــار تــــو هــــمــــچــــو غــــلـــه و ایـــام آســـیـــاســـت
ســر، بــی چــراغ عــقــل گــرفــتــار تــیــرگــی اســت
تــن بــی وجــود روح، پــراکــنــده چــون هـبـاسـت
هـــمـــنـــیـــروی چـــنـــار نـــگــشــتــه اســت شــاخــکــی
کــز هــر نــســیــم، بــیــدصــفـت قـامـتـش دوتـاسـت
گـــر پـــنــد تــلــخ مــیــدهــمــت، تــرشــرو مــبــاش
تــــلــــخــــی بــــیــــاد آر کــــه خــــاصــــیــــت دواســـت
در پـــیـــش پـــای بـــنـــگـــر و آنـــگـــه گــذار پــای
در راه چــاه و چــشــم تـو هـمـواره در قـفـاسـت
چـــون روشـــنــی رســد ز چــراغــی کــه مــرده اســت
چــون درد بــه شــود ز طــبـیـبـی کـه مـبـتـلـاسـت
گـــنـــدم نـــکـــاشـــتـــیـــم گـــه کـــشــت، زان ســبــب
مـــــا را بـــــجـــــای آرد در انـــــبــــار، لــــوبــــیــــاســــت
در آســــمــــان عــــلــــم، عــــمــــل بــــرتـــریـــن پـــراســـت
در کـــشـــور وجـــود، هـــنـــر بـــهـــتـــریــن غــنــاســت
مـیـجـوی گـرچـه عـزم تو ز اندیشه برتر است
مـــیـــپـــوی گـــرچـــه راه تــو در کــام اژدهــاســت
در پـــیـــچ و تــابــهــای ره عــشــق مــقــصــدیــســت
در مــوجــهــای بــحــر ســعــادت ســفــیــنـه‌هـاسـت
قـــــصـــــر رفـــــیـــــع مــــعــــرفــــت و کــــاخ مــــردمــــی
در خـــاکـــدان پـــســـت جــهــان بــرتــریــن بــنــاســت
عــــاقــــل کــــســــیــــکـــه رنـــجـــبـــر دشـــت آرزو اســـت
خــــرم کــــســــیــــکــــه درده امــــیــــد روســــتـــاســـت
بـــازارگـــان شـــدســتــی و کــالــات هــیــچ نــیــســت
در حــیــرتــم کــه نــام تــو بــازارگــان چــراسـت
بــا دانــش اســت فــخــر، نــه بــا ثـروت و عـقـار
تــــنــــهــــا هـــنـــر تـــفـــاوت انـــســـان و چـــارپـــاســـت
زاشــــوبــــهــــای ســــیــــل و ز فــــریــــادهــــای مــــوج
نــنــدیــشـد ای فـقـیـه هـر آنـکـس کـه نـاخـداسـت
دیــوانــگــی اسـت قـصـهٔ تـقـدیـر و بـخـت نـیـسـت
از بــام سـرنـگـون شـدن و گـفـتـن ایـن قـضـاسـت
آن ســفــلــه‌ای کــه مــفــتـی و قـاضـی اسـت نـام او
تــا پــود و تــار جــامــه‌اش از رشــوه و ربـاسـت
گـــر درهـــمـــی دهـــنـــد، بــهــشــتــی طــمــع کــنــنــد
کـــو آنــچــنــان عــبــادت و زهــدی کــه بــیــریــاســت
جـــانـــرا هــر آنــکــه مــعــرفــت آمــوخــت مــردم اســت
دل را هــر آنــکــه نــیــک نــگــهــداشــت پــادشــاســت
قصیدهٔ شمارهٔ ۱۰
شـــالـــودهٔ کـــاخ جـــهـــان بـــر آبـــســـت
تــا چــشــم بــهــم بــر زنــی خــرابــسـت
ایـــمـــن چــه نــشــیــنــی دریــن ســفــیــنــه
کــایــن بــحــر هــمــیــشــه در انـقـلـابـسـت
افــــســـونـــگـــر چـــرخ کـــبـــود هـــر شـــب
در فــکــرت افــســون شــیـخ و شـابـسـت
ای تـــشــنــه مــرو، کــانــدریــن بــیــابــان
گــر یــک ســر آبــســت، صـد سـرابـسـت
ســـیـــمـــرغ کـــه هــرگــز بــدام نــیــاد
در دام زمــــــانــــــه کـــــم از ذبـــــابـــــســـــت
چــشــمــت بــخــط و خــال دلــفــریــب اسـت
گـــــوشـــــت بـــــنـــــوای دف و ربـــــابـــــســـــت
تــو بـیـخـود و ایـام در تـکـاپـو اسـت
تو خفته و ره پر ز پیچ و تابست
آبــــــی بــــــکــــــش از چــــــاه زنــــــدگـــــانـــــی
هـــمـــواره نـــه ایـــن دلـــو را طــنــابــســت
بـگـذشـت مـه و سـال ویـن عـجـب نـیست
ایــن قــافــلــه عــمــریــســت در شــتــابـسـت
بـیـدار شـو، ای بـخـت خـفـتـه چـوپـان
کـــایـــن بـــادیـــه راحـــتـــگـــه ذئـــابــســت
بـــر گـــرد از آنـــره کـــه دیــو گــویــد
کــــای راهــــنــــورد، ایـــن ره صـــوابـــســـت
ز انـــوار حـــق از اهـــرمـــن چـــه پـــرســی
زیـــراک ســـئـــوال تـــو بـــی جـــوابـــســت
بـا چـرخ، تـو بـا حـیـلـه کـی بـرآئی
در پـــشـــه کـــجـــا نــیــروی عــقــابــســت
بــر اســب فــســاد، از چــه زیـن نـهـادی
پــــای تــــو چــــرا انــــدریــــن رکــــابــــســـت
دولـــت نـــه بـــه افــزونــی حــطــام اســت
رفــعــت نــه بــه نــیــکــوئــی ثــیــابــسـت
جـــز نـــور خـــرد، رهـــنـــمـــای مـــپـــســنــد
خــــودکــــام مــــپــــنــــدار کــــامـــیـــابـــســـت
خــوانــدن نــتــوانــیـش چـون، چـه حـاصـل
در خـــــانـــــه هــــزارت اگــــر کــــتــــابــــســــت
هـــشـــدار کـــه تــوش و تــوان پــیــری
ســــعـــی و عـــمـــل مـــوســـم شـــبـــابـــســـت
بــیــهــوده چــه لــرزی ز هــر نـسـیـمـی
مـــانـــنـــد چـــراغـــی کــه بــی حــبــابــســت
گــر پــای نــهــد بــر تــو پــیــل، دانـی
کــز پــای تــو چــون مـور در عـذابـسـت
بــی شـمـع، شـب ایـن راه پـرخـطـر را
مـــســـپـــر بـــامــیــدی کــه مــاهــتــابــســت
تـا چـنـد و کـی این تیره جسم خاکی
بـر چـهـرهٔ خـورشـیـد جـان سـحـابست
در زمـــــرهٔ پـــــاکـــــیـــــزگــــان نــــبــــاشــــی
تــــا بــــر دلــــت آلـــودگـــی حـــجـــابـــســـت
پـرویـن، چـه حـصـاد و چـه کشتکاری
آنــجــا کــه نــه بــاران نــه آفــتــابــسـت
بخش ۱ - در ستایش خداوند
ای بـــــه یـــــادت تـــــازه جـــــان عـــــاشـــــقــــان!
ز آب لــــــطــــــفــــــت تــــــر، زبــــــان عـــــاشـــــقـــــان!
از تــــو بــــر عــــالــــم فــــتــــاده ســـایـــه‌ای
خــــــوبــــــرویــــــان را شـــــده ســـــرمـــــایـــــه‌ای
عــــــاشــــــقــــــان افــــــتــــــادهٔ آن ســــــایــــــه‌انــــــد
مــــانــــده در ســــودا از آن ســــرمــــایــــه‌انـــد
تـــا ز لـــیـــلـــی ســـر حـــســـنـــش ســـر نـــزد
عــــشــــق او آتــــش بــــه مــــجــــنــــون در نــــزد
تـــا لـــب شـــیـــریـــن نـــکـــردی چـــون شـــکـــر
آن دو عــــاشــــق را نــــشــــد خـــونـــیـــن، جـــگـــر
تـــا نـــشـــد عـــذرا ز تـــو ســـیـــمــیــن‌عــذار
دیــــــدهٔ وامــــــق نــــــشـــــد ســـــیـــــمـــــاب‌بـــــار
تـا بـه کـی در پـرده بـاشی عشوه‌ساز
عـــالـــمـــی بـــا نـــقـــش پـــرده عـــشـــقـــبـــاز؟
وقــت شــد کــیـن پـرده بـگـشـایـی ز پـیـش
خــــالــــی از پــــرده نــــمــــایــــی روی خــــویـــش
در تــــمــــاشــــای خــــودم بــــی‌خــــود کــــنــــی
فــــارغ از تـــمـــیـــیـــز نـــیـــک و بـــد کـــنـــی
عـــاشـــقـــی بـــاشـــم بـــه تـــو افـــروخـــتـــه
دیـــــــده را از دیـــــــگـــــــران بـــــــردوخـــــــتــــــه
گـــرچـــه بـــاشـــم نـــاظـــر از هـــر مـــنــظــری
جــــز تــــو در عــــالــــم نــــبــــیــــنــــم دیــــگــــری
در حــــریــــم تــــو دویــــی را بــــار نــــیــــســـت
گـــفـــت و گـــوی انـــدک و بـــســـیـــار نـــیــســت
از دویــــی خــــواهـــم کـــه یـــکـــتـــای‌ام کـــنـــی
در مــــــقــــــامــــــات یــــــکــــــی، جــــــای‌ام کــــــنــــــی
تــــــا چــــــو آن ســــــادهٔ رمـــــیـــــده از دویـــــی
«ایــن مــنــم» گــویـم «خـدایـا! یـا تـوئـی؟»
گــر مــنــم ایــن عــلــم و قــدرت از کــجــاســت؟
ور تویی این عجز و سستی از که خاست؟
بخش ۲ - در سبب نظم کتاب
ضــعــف پــیــری قــوت طـبـعـم شـکـسـت
راه فــکــرت بــر ضــمــیــر مـن بـبـسـت
در دلـــم فـــهـــم ســخــنــدانــی نــمــانــد
بــر لــبــم حــرف ســخــنــرانــی نــمـانـد
به که سر در جیب خاموشی کشم
پـــا بـــه دامـــان فــرامــوشــی کــشــم
نــــســـبـــتـــی دارد بـــه حـــال مـــن قـــوی
ایــــن دو بــــیــــت از مــــثـــنـــوی مـــولـــوی:
«کـیـف یـاتـی الـنـظـم لـی و الـقـافـیه؟
بــعــد مــا ضــعــفــت اصــول الـعـافـیـه»
«قــــافــــیــــه انــــدیــــشـــم و، دلـــدار مـــن
گـــویــدم: مــنــدیــش جــز دیــدار مــن!»
کــیــســت دلــدار؟ آنـکـه دل‌هـا دار اوسـت
جــــمـــلـــه دل‌هـــا مـــخـــزن اســـرار اوســـت
دارد او از خـــــــانـــــــهٔ خـــــــود آگـــــــهـــــــی
بــــه کــــه داری خــــانــــهٔ او را تـــهـــی
تــا چـون بـیـنـد دور ازو بـیـگـانـه را
جـــلـــوه‌گـــاه خــود کــنــد آن خــانــه را
خـاصـه نـظـم ایـن کتاب از بهر اوست
مـــظـــهـــر آیـــات لـــطـــف و قــهــر اوســت
در ثـــنـــایـــش نـــغـــز گــفــتــاری کــنــم
در دعـــــایـــــش نـــــالـــــه و زاری کـــــنــــم
چــون نــدارم دامــن قــربــش بــه دســت
بــایــدم در گــفــت و گــوی او نـشـسـت
بخش ۳
چــون رســیــدم شــب بـدیـن جـا زیـن خـطـاب
در مــــیــــان فــــکــــر تــــم بــــربــــود خـــواب
خــــویـــش را دیـــدم بـــه راهـــی بـــس دراز
پــــاک و روشــــن چــــون ضــــمــــیــــر اهـــل راز
نــــــاگــــــه آواز ســـــپـــــاهـــــی پـــــرخـــــروش
از قـــــفـــــا آمـــــد در آن راهــــم بــــه گــــوش
بــــانــــگ چــــاووشــــان دلـــم از جـــا بـــبـــرد
هـــوشـــم از ســـر، قـــوتـــم از پـــا بــبــرد
چــــاره مــــی‌جــــســــتــــم پـــی دفـــع گـــزنـــد
آمــــد انــــدر چــــشــــمــــم ایــــوانــــی بــــلــــنـــد
چـــون شـــتـــابـــان ســوی او بــردم پــنــاه
تـــــا شـــــوم ایـــــمـــــن ز آســــیــــب ســــپــــاه،
از مـــــــیـــــــان شـــــــان والـــــــد شـــــــاه زمـــــــن
آن بـــه نـــام و صـــورت و ســـیــرت حــســن
جــــــامــــــه‌هــــــای خــــــســــــروانـــــی در بـــــرش
بـــســـتــه کــافــوری عــمــامــه بــر ســرش
تـــافـــت ســـوی مــن عــنــان، خــنــدان و شــاد
بـــــر مــــن از خــــنــــده در راحــــت گــــشــــاد
چــون بــه پــیــش مــن رســیــد آمـد فـرود
بـوسـه بـر دسـتـم زد و پـرسـش نـمود
خــــوش شــــدم ز آن چـــاره‌ســـازیـــهـــای او
شـــــاد از آن مــــســــکــــیــــن‌نــــوازیــــهــــای او
در سـخـن بـا مـن بـسـی گـوهـر فـشـانـد
لــیــک ازیــنــهــا هــیــچ در گــوشــم نــمـانـد
صـــبـــحـــدم کـــز روی بـــســـتــر خــاســتــم
از خـــــرد تـــــعـــــبـــــیـــــر آن درخـــــواســــتــــم
گـــفـــت: ایـــن لـــطــف و رضــاجــویــی زشــاه،
بـــــر قـــــبـــــول نـــــظـــــم مـــــن آمــــد گــــواه
یـک نـفـس زین گفت و گو منشین خموش!
چـــون گــرفــتــی پــیــش، در اتــمــام کــوش!
چــــون شـــنـــیـــدم از وی ایـــن تـــعـــبـــیـــر را
چـــون قــلــم بــســتــم مــیــان، تــحــریــر را
بو کز آن سرچشمه‌ای کین خواب خاست
آیـــد ایـــن تـــعـــبـــیــر ازیــنــجــا نــیــز راســت
بخش ۴ - آغاز داستان سلامان و ابسال
شــــهــــریـــاری بـــود در یـــونـــان زمـــیـــن
چــون ســکــنــدر صــاحـب تـاج و نـگـیـن
بــود در عــهــدش یــکــی حــکـمـت‌شـنـاس
کـــاخ حـــکـــمـــت را قـــوی کـــرده اســـاس
اهـــل حــکــمــت یــک بــه یــک شــاگــرد او
حــلــقــه بــســتــه جــمــلــه گـرداگـرد او
شـــاه چــون دانــســت قــدرش را شــریــف
ســاخــت‌اش در خــلــوت صــحــبــت، حــریـف
جــز بــه تــدبــیــرش نـرفـتـی نـیـم‌گـام
جـز بـه تـلـقـیـنـش نـجـسـتی هیچ کام
در جــهــانــگــیــری ز بــس تــدبــیـر کـرد
قــاف تــا قـاف‌اش هـمـه تـسـخـیـر کـرد
شاه چون نبود به نفس خود حکیم
یـــا حــکــیــمــی نــبــودش یــار و نــدیــم،
قــصـر مـلـکـش را بـود بـنـیـاد، سـسـت
کــــم فــــتــــد قـــانـــون حـــکـــم او درســـت
ظـــلـــم را بـــنــدد بــه جــای عــدل، کــار
عـــــدل را دانـــــد بـــــســـــان ظــــلــــم، عــــار
عـــــالـــــم از بـــــیــــداد او گــــردد خــــراب
چـــشـــمـــه‌ســار مــلــک دیــن از وی ســراب
نـکـتـه‌ای خـوش گـفـتـه اسـت آن دوربـیـن:
«عـــدل دارد مـــلـــک را قــائــم، نــه دیــن»
کــفـر کـیـشـی کـو بـه عـدل آیـد فـره
مـــــلـــــک را از ظـــــالـــــم دیـــــنـــــدار، بــــه
گـــفـــت بـــا داوود پـــیـــغـــمـــبـــر، خــدای
کـــــامــــت خــــد را بــــگــــو ای نــــیــــک رای!
کـــز عـــجـــم چـــون پـــادشـــاهـــان آورنـــد
نـام ایـشـان جـز بـه نـیـکـی کـم بـرند
گــر چــه بــود آتــش پــرسـتـی دیـنـشـان
بـــــود عـــــدل و راســـــتـــــی آیـــــیـــــنــــشــــان
قــرنــهــا زایــشــان جــهــان مــعـمـور بـود
ظــــلــــمــــت ظــــلــــم از رعـــایـــا دور بـــود
بـــنـــدگـــان فـــارغ ز غـــم فـــرســـودگــی
داشـــــتـــــنـــــد از عـــــدلــــشــــان آســــودگــــی
بخش ۷ - صفت چوگان باختن سلامان
صـبـحـدم چـون شـاه ایـن نـیـلـی تـتق
بـــــارگـــــی رانــــدی بــــه مــــیــــدان افــــق
شــه ســلــامــان، مــســت و نــیــم خــواب
پــــای کـــردی ســـوی مـــیـــدان در رکـــاب
بـــــا گـــــروهـــــی از نـــــژاد خـــــســــروان
خــــردســــال و تــــازه‌روی و نــــوجـــوان
هـــر یـــکـــی در خـــیـــل خـــوبــان ســروری
آفــــــت مــــــلــــــکــــــی بــــــلـــــای کـــــشـــــوری
صولجان بر کف، به میدان تاختی
گـــــوی زریـــــن در مـــــیـــــان انـــــداخـــــتــــی
یــک بــه یـک چـوگـان‌زنـان جـویـای حـال
گـرد یـک مـه حـلـقـه کـرده صد هلال
گــرچــه بــودی زخــم چـوگـان از هـمـه
بـــود چـــابـــک‌تـــر ســـلــامــان از هــمــه
گــوی بــردی از هـمـه بـا صـد شـتـاب
گـــوی مـــه بـــود و ســـلـــامـــان آفـــتـــاب
آری، آن کـــس را کـــه دولـــت یـــار شــد
وز نـــهـــال بــخــت بــرخــوردار شــد،
هـــیــچ چــوگــان زیــر ایــن چــرخ کــبــود
گــــوی نــــتــــوانــــد ز مــــیـــدانـــش ربـــود
بخش ۸ - در صفت کمانداری و تیراندازی وی
از کــــمــــانــــداران خــــاص انـــدر زمـــان
خـواسـتـی نـاکـرده زه چـاچـی کمان
بــــی مــــدد آن را بــــه زه آراســــتــــی
بـانـگ زه از گـوشـه‌هـا بـرخـاسـتـی
دسـت مـالـیـدی بـر آن چـالـاک و چـست
تا بن گوش‌اش کشیدی از نخست
گاه بنهادی سه پر مرغی بر آن
رهـسـپـر گـشـتـی بـه هـنـجـار نـشان
ورگــشــادی تــیـر پـرتـابـی ز شـسـت
بـــودی‌اش خـــط افـــق جــای نــشــســت
گـرنـه مـانـع سـخـتـی گردون شدی
از خــــط دور افــــق بــــیــــرون شـــدی
غزل شمارهٔ ۳۰۰
شــدم از عــشــق تــو شـیـدا، کـجـایـی؟
بــه جــان مــی‌جــویــمــت جــانــا، کـجـایـی؟
هــمــی پــویــم بــه ســویــت گـرد عـالـم
هــمــی جــویــم تــو را هــر جــا، کـجـایـی؟
چــو تــو از حــســن در عــالــم نــگــنــجــی
نــدانــم تــا تــو چــونــی، یــا کــجـایـی؟
چو آنجا که تویی کس را گذر نیست
ز کـه پـرسـم، کـه دانـد؟ تا کجایی؟
تــو پــیــدایــی ولــیــکــن جــمــلــه پـنـهـان
وگــر پــنــهــان نــه‌ای، پــیــدا کــجــایـی؟
ز عـشـقـت عـالـمـی پـر شـور و غـوغـاست
چـــه دانـــم تــا دریــن غــوغــا کــجــایــی؟
فــــتـــاد انـــدر ســـرم ســـودای عـــشـــقـــت
شـدم سـرگـشـته زین سودا، کجایی؟
دریـــــــن وادی خـــــــون‌خـــــــوار غـــــــم تـــــــو
بـمـانـدم بـی کـس و تـنـهـا، کـجـایـی؟
دل ســـــــرگــــــشــــــتــــــهٔ حــــــیــــــران مــــــا را
نـــشـــانـــی در رهـــی بـــنـــمـــا، کـــجـــایــی؟
چــو شـیـدای تـو شـد مـسـکـیـن عـراقـی
نــگــویــی: کــاخــر، ای شــیـدا، کـجـایـی؟
غزل شمارهٔ ۳۰۱
نـیـم بـی‌تـو دمـی بـی‌غـم، کجایی؟
نــدارم بــی‌تــو دل خــرم، کـجـایـی؟
به بویت زنده‌ام هر جا که هستی
بـــه رویـــت آرزومـــنـــدم، کـــجـــایــی؟
نـــیـــایـــی نـــزد ایـــن رنــجــور یــک دم
نــپــرســی حــال ایــن درهــم، کــجــایـی؟
چـو روی تـو نـبـیـنـم هـر سـحـرگـاه
بــنــالــم زار: کـای هـمـدم، کـجـایـی؟
ز مــــن هــــر دم بــــرآیـــد نـــالـــه و آه
چــو یـاد آیـد رخـت هـر دم، کـجـایـی؟
درآ شــــــــاد از درم: کــــــــز آرزویـــــــت
بــه جــان آمـد دل پـر غـم، کـجـایـی؟
غزل شمارهٔ ۳۰۲
دریــــن ره گــــر بــــتــــرک خــــود بــــگــــویــــی
یــقــیــن گــردد تــو را کـو تـو، تـو اویـی
سـر مـویـی ز تـو، تـا بـا تـو بـاقی است
دریـــن ره در نـــگـــنـــجـــی، گـــر چـــه مـــویــی
کــم خــود گــیــر، تــا جــمـلـه تـو بـاشـی
روان شــــو ســــوی دریــــا، زانــــکـــه جـــویـــی
چــــــو بــــــا دریـــــا گـــــرفـــــتـــــی آشـــــنـــــایـــــی
مـــجــرد شــو، ز ســر بــرکــش دو تــویــی
دریــــن دریــــا گـــلـــیـــمـــت شـــســـتـــه گـــردد
اگــــر یـــک بـــار دســـت از خـــود بـــشـــویـــی
ز بــــــهـــــر آبـــــرو یـــــک رویـــــه کـــــن کـــــار
کــــــــه آنــــــــجــــــــا آبـــــــرو ریـــــــزد دورویـــــــی
چـو بـا تـوسـت آنـچـه مـی‌جویی به هرجا
بـــه هـــرزه گـــرد عـــالـــم چـــنـــد پــویــی؟
نـــخــســتــیــن گــم کــنــنــد آنــگــاه جــویــنــد
تو چون چیزی نکردی ؟ گم؟ چه جویی؟
تـــو را تـــا در درون صــد خــار خــار اســت
ازیــــن بــــســــتــــان گــــلــــی هــــرگـــز نـــبـــویـــی
پــس در هــمــچــو جــادویــی کــه پــیــوسـت
مــــیــــان در بـــســـتـــه بـــهـــر رفـــت و رویـــی
تــــو را رنــــگــــی نــــدادنــــد از خــــم عــــشـــق
از آن در آرزوی رنــــــــــــــــگ و بــــــــــــــــویــــــــــــــــی
بــــهـــش نـــه پـــا دریـــن وادی خـــون خـــوار
کــه ره پــر ســنــگــلــاخ و تــو ســبــویــی
دریـــن مـــیــدان هــمــی خــور زخــم، چــون تــو
فــــتــــاده در خــــم چــــوگــــان چــــو گــــویــــی
نـــــــیـــــــابـــــــی از خــــــم چــــــوگــــــان رهــــــایــــــی
عـــراقـــی، تـــا بـــه تـــرک خـــود نـــگـــویـــی
غزل شمارهٔ ۳۰۳
درین ره گر به ترک خود بگویی
بـبـیـنـی کان چه می‌جویی خود اویی
تـو جـانـی و چـنـان دانـی که: جسمی
تــو دریــایــی و پـنـداری کـه جـویـی
تـــویـــی در جـــمــلــه عــالــم آشــکــارا
جــهــان آیــیــنــهٔ تــوســت و تــو اویـی
نـــمـــی‌دانــم چــو بــحــر بــیــکــرانــی
چـرا پـیـوسـتـه در بـنـد سـبـویـی؟
ز بـی‌رنـگـی تـو را چـون نـیست رنگی
از آن در آرزوی رنــــــــــگ و بـــــــــویـــــــــی
بـه گـرد خـود برآ، یک بار، آخر
بـه گـرد هـر دو عالم چند پویی؟
مـــراد خـــود هــم از خــود بــازیــابــی
عـراقـی، گـر بـه ترک خود بگویی
غزل شمارهٔ ۳۰۴
گـــر از زلـــف پـــریــشــانــت صــبــا بــر هــم زنــد مــویــی
بـــرآیـــد زان پـــریــشــانــی هــزار افــغــان ز هــر ســویــی
بـــه بــوی زلــف تــو هــر دم حــیــات تــازه مــی‌یــابــم
وگر نه بی‌تو از عیشم نه رنگی ماند و نه بویی
بـــه یـــاد ســـرو بـــالــایــت روان در پــای تــو ریــزم
بــه بـالـای تـو گـر سـروی بـبـیـنـم بـر لـب جـویـی
چـو زلـفـت گـر بـرآرم سـر به سودایت، عجب نبود
چــه بــاشــد بــا کـمـنـد شـیـرگـیـری صـیـد آهـویـی؟
ز کــویــت گــر رســد گــردی بــه اســتـقـبـال بـرخـیـزد
ز جـــان افـــشـــانـــی صـــاحـــبـــدلـــان گــردی ز هــر کــویــی
چــنــان بــنــشــســت نــقــش دوســت در آیــیــنــهٔ چــشــمــم
کـه چـشـمـم عـکـس روی دوسـت مـی‌بـیـند ز هر سویی
رقــیــبــان دســت گـیـریـدم، کـه بـاز از نـو در افـتـادم
بــه دســت بــی‌وفــایــی، سـسـت پـیـمـانـی، جـفـاجـویـی
مــــلـــولـــی، زود ســـیـــری، نـــازنـــیـــنـــی، نـــاز پـــروردی
لـطـیـفـی هـمـچـو گـل نـازک ولـی چـون سـرو خودرویی
نـــیـــارد جــســتــن از بــنــد کــمــنــدش هــیــچ چــالــاکــی
نــــدارد طـــاقـــت دســـت و کـــمـــانـــش هـــیـــچ بـــازویـــی
اگـــــر چـــــه هـــــر ســـــر مـــــویـــــم ازو دردی جــــدا دارم
دل مـــن کــم نــخــواهــد کــرد از مــهــرش ســر مــویــی
ز ســودا عــاشــقـانـش هـمـچـو ایـن گـردون چـوگـان قـد
بـه گـرد کـوی او سـرگـشـتـه می‌گردند چون گویی
نـــگـــیـــرد ســـوز مــهــر جــان گــدازش در دل هــر کــس
مــگــر بــاشــد چــو شـمـع آتـش زبـانـی، چـرب پـهـلـویـی
بــــه ســــودای نــــکــــورویــــی اگــــر دل گــــرمـــیـــی داری
تـــحـــمـــل بـــایـــدت کـــردن جـــواب ســـرد بـــدخـــویــی
غزل شمارهٔ ۳۰۵
نــه از تــو بــه مــن رســیــد بــویـی
نـــــه وصـــــل تـــــوام نــــمــــود رویــــی
انـــــــدیـــــــشــــــهٔ هــــــجــــــر دردنــــــاکــــــت
آویــــخــــتــــه جــــان مــــن بــــه مــــویـــی
ســـــودای تــــو در دلــــم فــــکــــنــــده
هر لحظه به تازه جست و جویی
بـــــا آنـــــکـــــه ز گـــــلــــشــــن وصــــالــــت
دانـــم نـــرســـد بــه بــنــده بــویــی
لــــیـــکـــن شـــده‌ام بـــه آرزو شـــاد
مــــــــــزار تــــــــــو، کـــــــــم ز آرزویـــــــــی
ســــــــودای مــــــــحــــــــال در دمـــــــاغـــــــم
افـــگـــنـــده بـــه هـــرزه هــای و هــویــی
داده ســــــر خــــــویــــــش را عــــــراقـــــی
زیـــــر خــــم زلــــف تــــو چــــو گــــویــــی
غزل شمارهٔ ۱
ای پــریــشــان کــرده عــمــدا، زلــف عــنـبـربـیـز را
بـــر دل مـــن دشــنــه داده غــمــزهٔ خــونــریــز را
شــد فــروزان آتــش ســودایــت انــدر جــان و دل
درفــــکــــن در جـــام بـــی رنـــگ، آب رنـــگ آمـــیـــز را
مـی پـیـاپـی، بـی مـحابا ده، میندیش از حریف
یـاد مـی‌دار ایـن دو بـیـت گـفـتـهٔ دسـت آویـز را
گـر حـریـفـی از دمـادم سـر بـپـیـجاند رواست
بر کف من نه، که پور زال به شبدیز را
جـــان مـــن مـــی را و قـــالـــب خــاک را و دل تــو را
ویــن ســر طــنــاز پـر وسـواس تـیـغ تـیـز را
غزل شمارهٔ ۲
در مــــقــــامــــی کــــه رســــد زو بــــه دل و جــــان آســــیـــب
نـــــبـــــود جـــــان خـــــردمـــــنــــد ز رفــــتــــن بــــه نــــهــــیــــب
نـــــاشـــــکـــــیـــــبـــــا مـــــشـــــو ار بـــــاز گـــــذارد جـــــانـــــت
خـــانــه ای را کــه ز ویــران شــدنــش نــیــســت شــکــیــب
تـــن یـــکـــی خـــانـــهٔ ویـــرانـــی و بـــی ســـامـــانـــی ســت
نـــــتـــــوان داشـــــت در او جــــان و روان را بــــه فــــریــــب
گـــر چـــه پــیــوســتــهٔ جــان اســت تــن تــیــره، ولــیــک
شـــاخ را نـــیـــســـت خـــبـــر هـــیـــچ ز بـــویـــایــی ســیــب
گر چه از جان به شکوه است و به نیرو، هر تن
جـــــان نــــگــــیــــرد ز تــــن تــــیــــره بــــه زیــــبــــای زیــــب
دیــــــدهٔ جــــــان خــــــرد اســــــت و روشــــــش انــــــدیــــــشــــــه
نـــــایـــــد از کـــــوری و کـــــری تـــــنــــش هــــیــــچ آســــیــــب
چـــشـــم جـــان روشـــن و بــیــنــاســت ز نــزدیــک و ز دور
پــــای انــــدیــــشــــه روان اســــت بــــر افــــراز و نـــشـــیـــب
بـــی گـــمـــان بـــاش خـــردمـــنـــد، کـــه در راه یـــقــیــن
خــــردت راســــت رود بــــا تــــو، گــــمــــانــــت بـــه وُریـــب
غزل شمارهٔ ۳
دارم دلـــــی مـــــخـــــاطـــــره جــــوی بــــلــــا پــــرســــت
ســـرگـــشــتــه رایِ گــم شــده عــقــلِ هــوا پــرســت
بــا درد و غــم بــه طــبــع، چـو یـاری وفـا نـمـای
با جان خود به کینه، چو خصمی جفا پرست
سـعـی‌ام هـبـا شـده اسـت و طـلـب بـیـهـده، از آنک
بـــیـــهــوده جــوی شــد دل و دیــده هــوا پــرســت
مــــمــــکــــن کــــه مـــن نـــه آدمـــی‌ام، ز آنـــکـــه آدمـــی
یــا بــت پــرسـت بـاشـد و یـا بـس خـدا پـرسـت
غزل شمارهٔ ۲۹۱
چــه بــود گــر نــقــاب بـگـشـایـی؟
بــــی‌دلــــان را جــــمـــال بـــنـــمـــایـــی؟
مــفــلــســان را نــظــاره‌ای بـخـشـی؟
خــســتــگــان را دمــی بــبــخــشــایــی؟
عــمــر مــا شـد، دریـغ! نـاشـده مـا
بـــر ســر کــوی تــو تــمــاشــایــی
بـــا وصــالــت نــپــخــتــه ســودایــی
از فــــراغــــت شــــدیــــم ســــودایـــی
چـه تـوان کـرد؟ یـار مـی‌نـشـنـوی
هـــیـــچ بــاشــد کــه یــار مــا آیــی؟
جــان را بــه چــهــره شــاد کــنـی؟
دل مـــا را بـــه غـــمـــزه بـــربـــایــی؟
بــی تــومــان جـان و دل نـمـی‌بـایـد
دل مــا را بــه جــان تــو مــی‌بــایــی
پــرده بــردار، تـا سـر انـدازیـم
بــه ســر کــوی تــو، ز شــیـدایـی
ور بــــر آنــــی کـــه خـــون مـــا ریـــزی
غـمـزه را حـکـم کـن، چه می‌پایی؟
مــــفــــلــــســـانـــیـــم بـــر درت عـــاجـــز
مـنـتـظـر گشته تا چه فرمایی؟
چـــون عـــراقـــی امـــیـــد در بـــســتــه
تا در بسته، بو که، بگشایی
غزل شمارهٔ ۲۹۲
در کــــــوی تــــــو لـــــولـــــیـــــی، گـــــدایـــــی
آمـــــــد بـــــــه امــــــیــــــد مــــــرحــــــبــــــایــــــی
بــــــر خــــــاک درت گــــــدای مــــــســـــکـــــیـــــن
بــــا آنــــکــــه نــــرفــــتــــه بــــود جــــایــــی
از دولــــت لـــطـــف تـــو، کـــه عـــام اســـت
مــــــحـــــروم چـــــراســـــت بـــــی‌نـــــوایـــــی؟
پــــیــــش کــــه رود؟ کــــجـــا گـــریـــزد؟
از دســــت غــــمــــت شــــکــــســــتــــه پــــایـــی
مــــگــــذار کــــه بــــی نــــصــــیــــب مــــانــــد
از درگــــــــــه پـــــــــادشـــــــــه گـــــــــدایـــــــــی
چــــــشـــــمـــــم ز رخ تـــــو چـــــشـــــم دارد
هــــــر دم بــــــه مـــــبـــــارکـــــی لـــــقـــــایـــــی
جــــــانــــــم ز لـــــب تـــــو مـــــی‌کـــــنـــــد وام
هـــر لـــحـــظـــه بـــه تـــازگـــی بــقــایــی
جـــــســـــتـــــم هـــــمــــه جــــای را، نــــدیــــدم
جـــــــز در دل تـــــــنـــــــگ جـــــــایـــــــگـــــــایــــــی
بــــی روی تــــو هــــر رخــــی کــــه دیــــدم
نـــــــنـــــــمـــــــود مــــــرا جــــــز ابــــــتــــــدایــــــی
دل در ســــر زلــــف هــــر کــــه بــــســــتــــم
دادم دل خــــــــــود بــــــــــه اژدهــــــــــایـــــــــی
در بـــــحـــــر فـــــراق غـــــرق گـــــشــــتــــم
دســـــــتـــــــم نـــــــگـــــــرفـــــــت آشـــــــنـــــــایـــــــی
در بـــــــادیـــــــهٔ بـــــــلـــــــا بــــــمــــــانــــــدم
راهــــــــم نـــــــنـــــــمـــــــود رهـــــــنـــــــمـــــــایـــــــی
در آیـــــــــنـــــــــهٔ جـــــــــهـــــــــان نـــــــــدیـــــــــدم
جـــــز عـــــکــــس رخــــت جــــهــــان نــــمــــایــــی
خود هر چه به جز تو در جهان است
هـــــســـــت آن چــــو ســــراب یــــا صــــدایــــی
فـــــی‌الــــجــــمــــلــــه نــــدیــــد دیــــدهٔ مــــن
از تــــــیــــــرگــــــی جــــــهــــــان صـــــفـــــایـــــی
اکــــــنــــــون بـــــه در تـــــو آمـــــدم بـــــاز
یـــــــابــــــم مــــــگــــــر از درت عــــــطــــــایــــــی؟
در چـــــشـــــم نـــــهــــاده‌ام کــــه یــــابــــم
از خــــــــاک در تــــــــو تــــــــوتــــــــیـــــــایـــــــی
در گـــــلـــــشـــــن عـــــشـــــق تـــــو عـــــراقـــــی
مـــرغـــی اســـت کـــه نـــیـــســـتـــش نــوایــی
غزل شمارهٔ ۲۹۳
دلــی دارم، چــه دل؟ مــحـنـت سـرایـی
کـه در وی خـوشدلی را نیست جایی
دل مــســکــیــن چـرا غـمـگـیـن نـبـاشـد؟
کـــه در عـــالـــم نـــیـــابـــد دل‌ربـــایـــی
تــن مــهــجـور چـون رنـجـور نـبـود؟
چـه تـاب کـوه دارد رشـتـه تـایی؟
چــگــونــه غــرق خــونــابــه نــبـاشـم؟
کـــه دســتــم مــی‌نــگــیــرد آشــنــایــی
بـــمـــیـــرد دل چـــو دلــداری نــبــیــنــد
بـکـاهد جان چون نبود جان فزایی
بـــنـــالــم بــلــبــل‌آســا چــون نــیــابــم
ز بــــــاغ دلـــــبـــــران بـــــوی وفـــــایـــــی
فـــتــادم بــاز در وادی خــون خــوار
نـــمـــی‌بـــیـــنـــم رهـــی را رهـــنـــمـــایـــی
نــه دل را در تــحــیــر پــای بــنـدی
نــه جــان را جــز تــمــنــی دلـگـشـایـی
دریـــن وادی فـــرو شـــد کــاروان‌هــا
کــــه کـــس نـــشـــنـــیـــد آواز درایـــی
درین ره هر نفس صد خون بریزد
نــیــارد خــواسـتـن کـس خـونـبـهـایـی
دل مــــن چـــشـــم مـــی‌دارد کـــزیـــن ره
بــیــابــد بـهـر چـشـمـش تـوتـیـایـی
روانــم نــیــز در بــســتــه اسـت هـمـت
کــه بــگــشــایــد در راحــت سـرایـی
تــنــم هــم گـوش مـی‌دارد کـزیـن در
بــه گــوش جــانــش آیــد مــرحــبـایـی
تــمــنــا مــی‌کــنــد مــســکــیــن عـراقـی
کـه دریـابـد بـقـا بـعـد از فـنـایـی
غزل شمارهٔ ۲۹۴
ز اشــتــیــاق تــو جــانــم بــه لــب رســیــد، کـجـایـی؟
چـه بـاشـد ار رخ خـوبـت بـدیـن شـکـسـته نمایی؟
نـگـفـتـیـم کـه: بـیـایـم، چـو جان تو به لب آید؟
ز هـــجــر جــان مــن ایــنــک بــه لــب رســیــد کــجــایــی؟
مـنـم کـنـون و یـکـی جان، بیا که بر تو فشانم
جــدا مــشــو ز مــن ایــن دم، کــه نــیـسـت وقـت جـدایـی
گــــذشــــت عـــمـــر و نـــدیـــدم جـــمـــال روی تـــو روزی
مـــرا چـــه‌ای؟ و نـــدانـــم کـــه بـــا کـــس دگــر آیــی؟
کــجــا نــشــان تــو جـویـم؟ کـه در جـهـانـت نـیـابـم
چــگــونــه روی تــو بــیــنـم؟ کـه در زمـانـه نـپـایـی
چـه خـوش بـود کـه زمـانـی نـظر کنی به دل من؟
دل ز غــــــم بــــــرهــــــانــــــی، مــــــرا ز غـــــم بـــــرهـــــایـــــی
مـــرا ز لـــطـــف خـــود، ای دوســـت، نـــاامـــیــد مــگــردان
کـــامـــیـــدوار بـــه کـــوی تـــو آمـــدم بـــه گــدایــی
فـــتـــاده‌ام چــو عــراقــی، هــمــیــشــه بــر در وصــلــت
بود که این در بسته به لطف خود بگشایی؟
غزل شمارهٔ ۲۹۵
ز دو دیـــده خـــون فـــشـــانـــم، ز غـــمـــت شـــب جــدایــی
چــه کــنــم؟ کــه هــســت ایــنــهــا گــل خــیــر آشــنــایــی
هـمـه شـب نـهـاده‌ام سـر، چـو سـگـان، بـر آسـتـانـت
کــــه رقــــیــــب در نــــیـــایـــد بـــه بـــهـــانـــهٔ گـــدایـــی
مــژه‌هــا و چــشــم یــارم بــه نــظــر چــنــان نــمـایـد
کــــه مــــیـــان ســـنـــبـــلـــســـتـــان چـــرد آهـــوی خـــتـــایـــی
در گـلـسـتـان چـشـمـم ز چـه رو هـمـیـشـه بـاز اسـت؟
بــه امــیــد آنـکـه شـایـد تـو بـه چـشـم مـن درآیـی
سر برگ گل ندارم، به چه رو روم به گلشن؟
کــه شــنــیــده‌ام ز گــلــهــا هــمــه بــوی بــی‌وفــایـی
بـه کـدام مـذهـب اسـت ایـن؟ به کدام ملت است این؟
کـه کـشـنـد عـاشـقـی را، کـه تـو عـاشـقـم چـرایی؟
بــه طــواف کــعــبــه رفــتـم بـه حـرم رهـم نـدادنـد
کــه بــرون در چــه کــردی؟ کــه درون خــانــه آیـی؟
بـــه قـــمـــار خـــانـــه رفـــتــم، هــمــه پــاکــبــاز دیــدم
چـــو بـــه صـــومـــعـــه رســـیــدم هــمــه زاهــد ریــایــی
در دیـــــر مـــــی‌زدم مـــــن، کـــــه یـــــکـــــی ز در در آمــــد
کــه : درآ، درآ، عــراقــی، کــه تــو خــاص از آن مـایـی
غزل شمارهٔ ۲۹۶
زهـــــی! جـــــمـــــال تـــــو رشـــــک بـــــتـــــان یـــــغـــــمـــــایــــی
وصـــــــال تـــــــو هـــــــوس عــــــاشــــــقــــــان شــــــیــــــدایــــــی
عـــــروس حـــــســـــن تـــــو را هــــیــــچ در نــــمــــی‌یــــابــــد
بـــــه گـــــاه جـــــلـــــوه‌گـــــری دیـــــدهٔ تــــمــــاشــــایــــی
بــدیــن صــفــت کــه تــویـی بـر جـمـال خـود عـاشـق
بـــه غـــیــر خــود، نــه هــمــانــا، کــه روی بــنــمــایــی
حــــجــــاب روی تـــو هـــم روی تـــوســـت در هـــمـــه حـــال
نــــهـــانـــی از هـــمـــه عـــالـــم، ز بـــســـکـــه پـــیـــدایـــی
بـــهـــر چـــه مـــی‌نـــگـــرم صـــورت تـــو مـــی‌بـــیـــنــم
ازیــــن مــــیــــان هــــمــــه در چــــشــــم مــــن تــــو مــــی‌آیــــی
هـــمـــه جــهــان بــه تــو مــی‌بــیــنــم و عــجــب نــبــود
ازان ســــبــــب کـــه تـــویـــی در دو دیـــده بـــیـــنـــایـــی
ز رشــــک تــــا نــــشــــنـــاســـد تـــو را کـــســـی، هـــر دم
جـــــمـــــال خـــــود بـــــه لـــــبـــــاس دگـــــر بـــــیـــــارایـــــی
تو را چگونه توان یافت؟ در تو خود که رسد؟
کــــه هــــر نــــفــــس بـــه دگـــر مـــنـــزل و دگـــر جـــایـــی
عــــــراقــــــی از پــــــی تــــــو دربـــــه در هـــــمـــــی گـــــردد
تـــــو خـــــود مـــــقـــــیـــــم مـــــیـــــان دلـــــش هـــــویـــــدایــــی
غزل شمارهٔ ۲۹۷
ســـحـــرگـــه بـــر در راحــت ســرایــی
گـــذر کـــردم شـــنــیــدم مــرحــبــایــی
درون رفـــتـــم، نـــدیـــمـــی چــنــد دیــدم
هـــمـــه ســـر مـــســـت عـــشــق دلــربــایــی
هـمـه از بیخودی خوش وقت بودند
هـــمـــه ز آشـــفـــتــگــی در هــوی و هــایــی
ز رنــگ نــیــســتــی شــان رنـگ و بـویـی
ز بــــرگ بـــی‌نـــوایـــی‌شـــان نـــوایـــی
ز ســدره بــرتــر ایــشــان را مــقــامــی
ورای عــــرش و کــــرســــی مــــتــــکــــایــــی
نـــشــســتــه بــر ســر خــوان فــتــوت
بـــهـــر دو کـــون در داده صـــلـــایـــی
نــظــر کــردم، نــدیــدم مــلــک ایـشـان
درین عالم، به جز تن، رشته‌تایی
ز حـیـرت در همه گم گشته از خود
ولـــی در عـــشـــق هـــر یـــک رهـــنـــمـــایـــی
مـرا گـفـتـنـد: حـالـی چـیـست؟ گفتم:
چــه پــرســی حــال مـسـکـیـن گـدایـی؟
غزل شمارهٔ ۲۹۸
کــشــیــد کــار ز تــنــهــایــیــم بــه شــیــدایــی
نـدانـم ایـن هـمـه غـم چون کشم به تنهایی؟
ز بـس کـه داد قـلـم شـرح سـرنـوشت فراق
ز ســـرنـــوشــت قــلــم نــامــه گــشــت ســودایــی
مــــرا تـــو عـــمـــر عـــزیـــزی و رفـــتـــه‌ای ز بـــرم
چــو خــوش بــود اگــر، ای عــمــر رفـتـه بـازآیـی
زبـان گـشـاده، کـمـر بـسـتـه‌ایم، تا چو قلم
بـه سـر کـنـیـم هـر آن خـدمـتـی کـه فـرمـایی
بـــه احـــتـــیـــاط گــذر بــر ســواد دیــدهٔ مــن
چــنــان کــه گــوشــهٔ دامــن بــه خـون نـیـالـایـی
نه مرد عشق تو بودم ازین طریق، که عقل
درآمـــده اســـت بـــه ســر، بــا وجــود دانــایــی
درم گـــشـــای، کـــه امــیــد بــســتــه‌ام در تــو
در امــیــد کــه بــگــشــایــد؟ ار تــو نـگـشـایـی
بــــه آفـــتـــاب خـــطـــاب تـــو خـــواســـتـــم کـــردن
دلــــم نــــداد، کــــه هــــســــت آفــــتــــاب هـــر جـــایـــی
ســــــعــــــادت دو جــــــهــــــان اســــــت دیــــــدن رویـــــت
زهـــی! ســـعـــادت، اگــر زان چــه روی بــنــمــایــی!
غزل شمارهٔ ۲۹۹
هـــمــی گــردم بــه گــرد هــر ســرایــی
نــــمــــی‌یــــابــــم نـــشـــان دوســـت جـــایـــی
وگـــــر یــــابــــم دمــــی بــــوی وصــــالــــش
نـــــیــــابــــم نــــیــــز آن دم را بــــقــــایــــی
وگر یک دم به وصلش خوش برآرم
گـــمـــارد در نـــفـــس بــر مــن بــلــایــی
وگــــر از عـــشـــق جـــانـــم بـــر لـــب آیـــد
نــگــویــد: چــون شــد آخــر مــبـتـلـایـی؟
چــنــان تــنــگ آمــدم از غــم کــه در وی
نــــیــــابــــی خــــوشـــدلـــی را جـــایـــگـــایـــی
عـــجـــب زیـــن مـــحـــنـــت و رنـــج فـــراوان
کـه چـون مـی‌بـاشـد انـدر تـنـگـنـایی؟
ازیـــن دریـــای بـــی‌پـــایـــان خــون خــوار
بــرون شــد کــی تــوان بـی‌آشـنـایـی؟
مــــشـــامـــم تـــا ازو بـــویـــی نـــیـــابـــد
نــــیـــابـــد جـــان بـــیـــمـــارم شـــفـــایـــی
مــرا یــاری اســت، گــر خــونــم بــریـزد
نــیــارم خــواســت از وی خــون بــهــایـی
غــمــش گــویــد مــرا: جـان در مـیـان نـه
ازیــن خــوشــتــر شــنــیــدی مــاجــرایــی؟
غزل شمارهٔ ۲۸۱
چــــنــــانــــم از هــــوس لــــعــــل شــــکــــرســــتــــانــــی
کــه مــی‌بــرآیــدم از غــصــه هــر نــفــس جــانـی
امــیــد بــر سـر زلـفـش بـه خـیـره مـی‌بـنـدم
چـــگـــونــه جــمــع کــنــد خــاطــر پــریــشــانــی؟
در آن دلـــی، کـــه نــدارم، هــمــیــشــه مــی‌یــابــم
ز تـیـر غـمـزهٔ تـو لـحـظـه لـحـظـه پیکانی
بـــیـــا، کـــه بـــی‌تـــو دل مــن خــراب آبــاد اســت
جــهــان نــمــی‌شــود آبــاد جــز بــه ســلـطـانـی
چــه جــای تــوســت دل تــنــگ مــن؟ ولــی یـوسـف
گـهـی به چه فتد و گه به بند و زندانی
چـنـان کـه چـشم خمارین توست مست و خراب
بــــســــوی مــــا نــــکــــنــــد الــــتــــفــــات چـــنـــدانـــی
چـــو نـــیـــســـت در دل تـــو ذره‌ای مـــســـلـــمــانــی
چـــگـــونـــه رحـــم کـــنـــد بــر دل مــســلــمــانــی؟
زمــان زمــان کــه دلــم یــاد چــهــر تـو بـکـنـد
شـــود ز عـــکـــس جـــمـــالـــت دلـــم گـــلـــســـتــانــی
اگــر چــه چــشـم عـراقـی بـه هـر بـتـی نـگـرد
به جان تو، که ندارد به جز تو جانانی
غزل شمارهٔ ۲۸۲
سـر عـشـقـت کـس تـوانـد گفت؟ نی
در وصــفـت کـس تـوانـد سـفـت؟ نـی
دیـــدهٔ هـــر کـــس بـــه جــاروب مــژه
خــــاک درگــــاهــــت تـــوانـــد رفـــت؟ نـــی
از گــــلــــســــتــــان جــــمــــال دلــــگـــشـــات
هــیـچ بـی‌دل را گـلـی بـشـکـفـت؟ نـی
آفـــــــــتــــــــابــــــــا، در هــــــــوایــــــــت ذره‌ام
آفــــتــــاب از ذره رخ بـــنـــهـــفـــت؟ نـــی
حـلـقـه بـر در مـی‌زدم، گـفـتی: درآی
انـدر آن بـودم کـه غـیـرت گـفـت: نی
آخــــر ایـــن بـــخـــت مـــرا بـــیـــداریـــی
هیچ کس را بخت چندین خفت؟ نی
از بـــرای تـــو عـــراقـــی طـــاق شـــد
از هــمـه خـوبـان و بـا تـو جـفـت نـی
غزل شمارهٔ ۲۸۳
کــی بــود کــیـن درد را درمـان کـنـی؟
کــی بــود کــیــن رنــج را آسـان کـنـی؟
کـــی بـــســـازی چـــارهٔ بـــیـــچــاره‌ای؟
بــــی‌دلــــی را کــــی دوای جــــان کــــنــــی؟
کــــی بــــرون آیـــی ز پـــرده آشـــکـــار؟
چـــنـــد روی خـــوب را پـــنـــهـــان کـــنــی؟
چــنــد رو گــردانــی از ســرگــشـتـه‌ای؟
عـــاجـــزی را چــنــد ســرگــردان کــنــی؟
در بـــیـــابـــان غــمــم، وقــت ایــن دم اســت
کــابــر رحـمـت بـر سـرم بـاران کـنـی
بسکه غم خوردم ز جان سیر آمدم
چــنــد بــر خــوان غــمـم مـهـمـان کـنـی؟
دود ســــوز مــــن گــــذشــــت از آســـمـــان
تــا کــیــم در بــوتــهٔ هــجـران کـنـی؟
هـــمـــچـــو ابــراهــیــم از لــطــفــت ســزد
کـــز مـــیـــان آتـــشـــم بـــســـتـــان کـــنـــی
چـــون عــراقــی ســر نــهــاده در بــرت
هـــم ســـزد گـــر درد او درمـــان کـــنــی
غزل شمارهٔ ۲۸۴
نــگــویــی بــاز: کـای غـم خـوار چـونـی؟
هــمــیــشــه بــا غــم و تــیــمــار چـونـی؟
کــجــایـی؟ بـا فـراقـم در چـه کـاری؟
جــــــدا افــــــتــــــاده از دلــــــدار چـــــونـــــی؟
مـــرا دانـــی کـــه بــیــمــارم ز تــیــمــار
نــپــرســی هــیــچ: کـای بـیـمـار چـونـی؟
نــــیــــاری یــــاد از مــــن: کـــای ز غـــم زار
دریـــن رنـــج و غـــم بـــســـیـــار چـــونـــی؟
مــرا گــر چــه ز غــم جــان بــر لــب آمـد
نـخـواهـی گـفـت: کـای غـم خوار چونی؟
تو گر چه بینیم غلتان به خون در
نــــگــــویــــی آخــــر: ای افــــگــــار چــــونــــی؟
سـحـرگـه بـا خـیـالـت دیـده مـی‌گـفـت:
کــه هــر شــب بــا مــن بـیـدار چـونـی؟
خـــــیــــالــــت گــــفــــت: کــــری نــــیــــک زارم
ز بـهـر تـو، کـه هـر شـب زار چـونـی؟
ســــگ کــــویــــت عــــراقــــی را نــــگــــویــــد
شــبـی: کـای یـار مـن، بـی یـار چـونـی؟
غزل شمارهٔ ۲۸۵
بــیــا، تــا بــیــدلــان را زار بـیـنـی
روان خــــســـتـــگـــان افـــکـــار بـــیـــنـــی
تـــن درمـــانـــدگـــان رنـــجـــور یـــابـــی
دل بـــیـــچـــارگــان بــیــمــار بــیــنــی
بـه کـوی عـاشـقـان خـود گـذر کن
کــه مــشـتـاقـان خـود را زار بـیـنـی
مــیــان خــاک و خــون افــتــاده حـیـران
زهر جانب دو صد خونخوار بینی
بـــســـا جـــان عـــزیـــز مــســتــمــنــدان
کـه بـر خـاک در خود خوار بینی
یــــکــــی انــــدر دل زار ضــــعــــیــــفــــان
نـظـر کـن، تـا غـم و تیمار بینی
نـــبـــیـــنـــی هـــیـــچ شـــادی در دل مــا
ولــی انــدوه و غــم بــســیـار بـیـنـی
دلـــا، بـــا ایـــن هـــمـــه امــیــد دربــنــد
کـــه هـــم روزی رخ دلـــدار بـــیـــنــی
چـــو افـــتــادی، عــراقــی، رو مــگــردان
اگــر خــواهــی کــه روی یــار بــیـنـی
غزل شمارهٔ ۲۸۶
ای خــوشــتـر از جـان، آخـر کـجـایـی؟
کـــی روی خـــوبـــت بــا مــا نــمــایــی؟
بـی‌تـو چـنـانـم کـز جان به جانم
هـــر ســـو دوانـــم، آخـــر کـــجــایــی؟
بـیـمـار خـود را مـی‌پرس گه گه
پــیــوســتــه از مــا مــگــزیــن جـدایـی
جانا، چه باشد؟ گر در همه عمر
گــــــرد دل مــــــا یــــــک دم بــــــرآیــــــی
تــا کـی ز غـمـزه دلـهـا کـنـی خـون؟
چــنــد از کــرشــمــه جــان را ربــایــی؟
چــون مــی‌بــری دل، بــاری، نــگـه‌دار
بــــیــــچــــاره‌ای را چــــنـــد آزمـــایـــی؟
دربــنــد خـویـشـم، بـنـگـر سـوی مـن
بــاشــد کــه یــابـم از خـود رهـایـی
غزل شمارهٔ ۲۸۷
ای ربـــــوده دلـــــم بـــــه رعـــــنـــــایــــی
این چه لطف است و آن چه زیبایی؟
بــــیــــم آن اســــت کـــز غـــم عـــشـــقـــت
ســر بــر آرد دلــم بــه شـیـدایـی
از خــجـالـت خـجـل شـود خـورشـیـد
گــر تــو بــرقـع ز روی بـگـشـایـی
زیــــر بـــرقـــع چـــو آفـــتـــاب مـــنـــیـــر
انـــــدر ابـــــر لـــــطــــیــــف پــــیــــدایــــی
در جــمــالــت لــطــافــتـی اسـت کـه آن
در نــــیــــابــــد کــــمــــال بــــیــــنـــایـــی
مــــنــــقــــطــــع مــــی‌شـــود زبـــان مـــرا
پـــیـــش وصـــف رخ تـــو گـــویــایــی
آن مـلـاحـت کـه حـسـن روی توراست
کــس نــبــیـنـد، مـگـر کـه بـنـمـایـی
نـــیـــســـت بـــی‌روی تـــو عـــراقــی را
بـــیـــش ازیـــن طـــاقــت شــکــیــبــایــی
غزل شمارهٔ ۲۸۸
بــــــود آیــــــا کــــــه خــــــرامـــــان ز درم بـــــازآیـــــی؟
گــــره از کــــار فـــروبـــســـتـــهٔ مـــا بـــگـــشـــایـــی؟
نـــظـــری کـــن، کـــه بـــه جـــان آمــدم از دلــتــنــگــی
گـــذری کـــن: کـــه خـــیـــالـــی شـــدم از تــنــهــایــی
گـفـتـه بـودی که: بیایم، چو به جان آیی تو
مـــن بـــه جـــان آمــدم، ایــنــک تــو چــرا مــی‌نــایــی؟
بس که سودای سر زلف تو پختم به خیال
عـــاقـــبـــت چـــون ســـر زلـــف تـــو شـــدم ســودایــی
هـمـه عـالـم بـه تـو مـی‌بـیـنـم و ایـن نیست عجب
بـه کـه بـیـنـم؟ کـه تـویـی چـشم مرا بینایی
پـــیـــش ازیـــن گـــر دگـــری در دل مـــن مــی‌گــنــجــیــد
جـــز تــو را نــیــســت کــنــون در دل مــن گــنــجــایــی
جـــز تـــو انـــدر نـــظـــرم هـــیــچ کــســی مــی‌نــایــد
وین عجب تر که تو خود روی به کس ننمایی
گــــفـــتـــی: «از لـــب بـــدهـــم کـــام عـــراقـــی روزی»
وقـــــت آن اســـــت کـــــه آن وعـــــده وفـــــا فـــــرمــــایــــی
غزل شمارهٔ ۲۸۹
بـــیــا، کــه بــی‌تــو بــه جــان آمــدم ز تــنــهــایــی
نـــمـــانــده صــبــر و مــرا بــیــش ازیــن شــکــیــبــایــی
بــیــا، کــه جــان مــرا بــی‌تــو نــیــسـت بـرگ حـیـات
بــیــا، کــه چــشــم مــرا بــی‌تــو نــیــسـت بـیـنـایـی
بــــیــــا، کـــه بـــی‌تـــو دلـــم راحـــتـــی نـــمـــی‌یـــابـــد
بـــیـــا، کـــه بـــی‌تــو نــدارد دو دیــده بــیــنــایــی
اگـــــر جـــــهـــــان هــــمــــه زیــــر و زبــــر شــــود ز غــــمــــت
تو را چه غم؟ که تو خو کرده‌ای به تنهایی
حـــجـــاب روی تـــو هـــم روی تـــوســـت در هـــمـــه حـــال
نــــهـــانـــی از هـــمـــه عـــالـــم ز بـــســـکـــه پـــیـــدایـــی
عـــــروس حـــــســـــن تـــــو را هـــــیـــــچ درنـــــمــــی‌یــــابــــد
بــــه گــــاه جــــلــــوه، مــــگــــر دیــــدهٔ تــــمـــاشـــایـــی
ز بــس کــه بــر ســر کــوی تــو نــالــه‌هـا کـردم
بــــســــوخــــت بـــر مـــن مـــســـکـــیـــن دل تـــمـــاشـــایـــی
نـــــدیـــــده روی تـــــو، از عـــــشــــق عــــالــــمــــی مــــرده
یــــکــــی نــــمــــانــــد، اگــــر خــــود جــــمـــال بـــنـــمـــایـــی
ز چــــهــــره پــــرده بــــرانــــداز، تــــا ســــر انـــدازی
روان فــــــشــــــانــــــد بــــــر روی تـــــو ز شـــــیـــــدایـــــی
بـه پـرده در چـه نـشـیـنـی؟ چه باشد ار نفسی
بـــــه پـــــرســـــش دل بـــــیـــــچـــــاره‌ای بـــــرون آیـــــی!
نـــظـــر کـــنـــی بـــه دل خـــســـتـــهٔ شـــکـــســـتــه دلــی
مــــگــــر کــــه رحـــمـــتـــت آیـــد، بـــرو بـــبـــخـــشـــایـــی
دل عــــــــراقــــــــی بــــــــیـــــــچـــــــاره آرزومـــــــنـــــــد اســـــــت
امــیــد بــســتــه کــه: تــا کــی نــقــاب بــگــشــایـی؟
غزل شمارهٔ ۲۹۰
پــــســــرا، ره قــــلــــنـــدر ســـزد ار بـــه مـــن نـــمـــایـــی
کــــــه دراز و دور دیــــــدم ره زهــــــد و پــــــارســــــایـــــی
پـــــســـــرا، مـــــی مـــــغـــــانـــــه دهـــــی ار حـــــریـــــف مــــایــــی
کـــه نـــمـــانــد بــیــش مــا را ســر زهــد و پــارســایــی
قــــدحــــی مـــی مـــغـــانـــه بـــه مـــن آر، تـــا بـــنـــوشـــم
کــــه دگــــر نــــمــــانــــد مــــا را ســــر تــــوبــــهٔ ریــــایــــی
مــــی صــــاف اگـــر نـــبـــاشـــد، بـــه مـــن آر درد تـــیـــره
کــــه ز درد تــــیــــره یــــابــــد دل و دیـــده روشـــنـــایـــی
کــــم خـــانـــقـــه گـــرفـــتـــم، ســـر مـــصـــلـــحـــی نـــدارم
قـــدح شـــراب پـــر کـــن، بـــه مـــن آر، چـــنــد پــایــی؟
نـه ره و نـه رسـم دارم، نـه دل و نـه دیـن، نـه دنیی
مــــنــــم و حــــریــــف و کــــنــــجــــی و نــــوای بـــی‌نـــوایـــی
نـــیـــم اهـــل زهـــد و تـــوبـــه بـــه مـــن آر ســـاغـــر مـــی
کــــه بـــه صـــدق تـــوبـــه کـــردم ز عـــبـــادت ریـــایـــی
تــو مــرا شــراب در ده، کــه ز زهـد تـو بـه کـردم
ز صـــلـــاح چـــون نـــدیـــدم جـــز لـــاف و خـــودنـــمـــایـــی
ز غـــــــم زمــــــانــــــه مــــــا را بــــــرهــــــان ز مــــــی زمــــــانــــــی
کـــه نـــیـــافـــت جــز بــه مــی کــس ز غــم زمــان رهــایــی
چـو ز بـاده مـسـت گشتم، چه کلیسیا، چه کعبه؟
چو به ترک خود بگفتم، چه وصال و چه جدایی؟
بــــه قــــمـــارخـــانـــه رفـــتـــم هـــمـــه پـــاکـــبـــاز دیـــدم
چــو بــه صــومــعــه رســیــدم هــمــه یــافــتــم دغــایــی
چــو شــکــســت تــوبــهٔ مــن، مــشــکــن تــو عـهـد، بـاری
بـه مـن شـکـسـتـه دل گـو کـه: چـگـونه‌ای؟ کجایی؟
بــه طــواف کــعــبــه رفــتــم بــه حــرم رهــم نــدادنــد
کـــه بـــرون در چـــه کـــردی، کـــه درون خـــانــه آیــی؟
در دیـــــــر مـــــــی‌زدم مـــــــن، ز درون صـــــــدا بـــــــر آمــــــد
کـــه: درآی، ای عـــراقــی، کــه تــو خــود حــریــف مــایــی
غزل شمارهٔ ۲۷۱
آن جــــــام طـــــرب فـــــزای ســـــاقـــــی
بــــنــــمــــود مــــرا لـــقـــای ســـاقـــی
در حـال چـو جـام سـجده بر دم
پــــیـــش رخ جـــان فـــزای ســـاقـــی
نـــنـــهـــاده هـــنــوز چــون پــیــالــه
لـــب بـــر لـــب دلـــگـــشـــای ســـاقـــی
تــرســم کـه کـنـد خـرابـیـی بـاز
چــــشــــم خــــوش دلـــربـــای ســـاقـــی
پــیــوســتــه چــو جــام در دل آتـش
در ســــر هــــوس و هــــوای ســــاقـــی
بــا چــشــم پــر آب چــون قــنــیـنـه
جــــان مــــی‌دهـــم از بـــرای ســـاقـــی
بـاشـد چو پیاله غرقه در خون
چــشــمــی کـه شـد آشـنـای سـاقـی
عــــمـــری اســـت کـــه مـــی‌زنـــم در دل
یـــعـــنـــی کـــه در ســـرای ســـاقــی
باشد که رسد به گوش جانم
از مــــیــــکـــده مـــرحـــبـــای ســـاقـــی
آیـــیـــنــهٔ ســیــنــه زنــگ غــم خــورد
کـــو صـــیـــقـــل غــم زدای ســاقــی؟
تـــا بـــســـتـــانـــد مــرا ز مــن بــاز
ایـــن اســـت خــود اقــتــضــای ســاقــی
بــــاشـــد کـــه شـــود دل عـــراقـــی
چـــون جــام جــهــان نــمــای ســاقــی
غزل شمارهٔ ۲۷۲
جــــانــــا، ز مــــنــــت مــــلــــال تــــا کـــی؟
مـــــولـــــای تــــوام، دلــــال تــــا کــــی؟
از حـسـن تـو بـازمـانده تا چند؟
بــر صــبــر مــن احــتــمــال تـا کـی؟
بـــــردار ز رخ نـــــقـــــاب یـــــکـــــبـــــار
در پـــرده چــنــان جــمــال تــا کــی؟
از پــــــــــرتــــــــــو آفــــــــــتـــــــــاب رویـــــــــت
چـــون ســـایـــه مـــرا زوال تــا کــی؟
یــــکــــبــــاره ز مـــن مـــلـــول گـــشـــتـــی
از عــــاشـــق خـــود مـــلـــال تـــا کـــی؟
بــــی وصــــل تــــو در هــــوای مـــهـــرت
چــــون ذره مــــرا مـــجـــال تـــا کـــی؟
خـورشـیـد رخـا، بـه مـن نـظـر کـن
از ذره نــــهــــان جــــمــــال تــــا کـــی؟
در لـــــــعـــــــل تـــــــو آب زنـــــــدگــــــانــــــی
مــــن تــــشــــنــــهٔ آن زلــــال تــــا کــــی؟
وصــل خــوش تـو حـرام تـا چـنـد ؟
خـــــون دل مـــــن حـــــلـــــال تـــــا کـــــی ؟
فــریــاد مــن از تــو چــنـد بـاشـد؟
بـیـداد تـو مـاه و سـال تـا کـی؟
از دســـت تـــو پـــایـــمـــال گـــشـــتـــم
آخـــر ز تـــو گـــوشـــمــال تــا کــی؟
ای دوســت، بــه کــام دشـمـنـان بـاز
کـــــام دل بـــــدســـــگـــــال تــــا کــــی؟
دل خون شده، جان به لب رسیده
از حـــــســـــرت آن جــــمــــال تــــا کــــی؟
بـــا دل بـــه عـــتـــاب دوش گـــفـــتــم:
کـــایـــدل، پــی هــر خــیــال تــا کــی؟
انـــــدیـــــشــــهٔ وصــــل یــــار بــــگــــذار
ســرگــشــتــه پــی مــحـال تـا کـی؟
در پــــــرتــــــو آفــــــتــــــاب حـــــســـــنـــــش
ای ذره تــــو را مــــجــــال تــــا کـــی؟
آشــــفــــتــــهٔ روی خــــوب تــــا چــــنـــد؟
دیـــــوانــــهٔ زلــــف و خــــال تــــا کــــی؟
از مــــــهــــــر رخ جــــــهـــــان فـــــروزش
ای ســـایـــه، تــو را زوال تــا کــی؟
از حــــــلــــــقــــــهٔ زلــــــف هـــــر نـــــگـــــاری
بــــر پــــای دلــــت عــــقـــال تـــا کـــی؟
در عـــــشـــــق خــــیــــال هــــر جــــمــــالــــی
پــیــوســتــه اســیــر خــال تــا کــی؟
بـــر بـــوی وصــال عــمــر بــگــذشــت
آخـــــر طـــــلـــــب مـــــحـــــال تـــــا کــــی؟
در وصــل تـو را چـو نـیـسـت طـالـع
از دفــــتــــر هــــجــــر فـــال تـــا کـــی؟
نــادیــده رخـش بـه خـواب یـکـشـب
ای خـــفـــتــه، دریــن خــیــال تــا کــی؟
هــــر شــــب مــــنــــم و خــــیــــال جـــانـــان
مـــــن دانــــم و او و قــــال تــــا کــــی؟
دل گـفـت کـه: حـال مـن چه پرسی؟
از شــــیـــفـــتـــگـــان ســـال تـــا کـــی؟
مـــن دانـــم و عـــشـــق، چــنــد گــویــی؟
بـــا بـــی‌خـــبـــران جـــدال تـــا کـــی؟
دم در کـــش و خـــون گـــری، عــراقــی
فـریـاد چـه؟ قـیـل و قـال تـا کی؟
غزل شمارهٔ ۲۷۳
دلـــربـــایـــی دل ز مـــن نـــاگـــه ربــودی کــاشــکــی
آشـــنـــایـــی قـــصـــهٔ دردم شــنــودی کــاشــکــی
خـوب رخـسـاری نـقـاب از پـیـش رخ برداشتی
جــذبــهٔ حــســنــش مــرا از مــن ربـودی کـاشـکـی
ای دریـغـا! دیـدهٔ بـخـتم بخفتی یک سحر
تـا شـبی در خواب نازم رخ نمودی کاشکی
در پـی سـیـمـرغ وصلش عالمی دل خسته‌اند
بـودی او را در هـمـه عـالـم وجـودی کـاشـکی
چون دلم را درد او درمان و جان را مرهم است
بــر ســر دردم دگـر دردی فـزودی کـاشـکـی
حــلــقــهٔ امــیــد تــا کـی بـر در وصـلـش زنـم؟
دست لطفش این در بسته گشودی کاشکی
از پــــی بــــود عــــراقــــی زو جـــدا افـــتـــاده‌ام
در هــمــه عــالـم مـرا بـودی نـبـودی کـاشـکـی
غزل شمارهٔ ۲۷۴
از غــــــم دلــــــدار زارم، مــــــرگ بـــــه زیـــــن زنـــــدگـــــی
وز فـــراقـــش دل فـــگـــارم، مـــرگ بــه زیــن زنــدگــی
عـیـش بـر مـن نـاخـوش اسـت و زنـدگـانـی نیک تلخ
بـــی لـــب شـــیــریــن یــارم، مــرگ بــه زیــن زنــدگــی
زنـــدگـــی بـــی‌روی خــوبــش بــدتــر اســت از مــردگــی
مــرگ کـو تـا جـان سـپـارم؟ مـرگ بـه زیـن زنـدگـی
هــر کــســی دارد ز خــود آســایــشــی، دردا! کــه مـن
راحـــتـــی از خـــود نـــدارم، مـــرگ بـــه زیــن زنــدگــی
کــاشــکــی دیــدی مــن مــســکــیــن چــگــونــه در غــمـش
عــمــر نــاخــوش مــی‌گــذارم، مــرگ بــه زیـن زنـدگـی
هـــر دمـــی صـــد بــار از تــن مــی بــرآیــد جــان مــن
وز غــــم دل بــــی‌قــــرارم، مــــرگ بــــه زیـــن زنـــدگـــی
کـــار مـــن جــان کــنــدن اســت و نــالــه و زاری و درد
بــنــگــریــد آخـر بـه کـارم، مـرگ بـه زیـن زنـدگـی
در چـنـیـن جـان کـنـدنـی کـافـتاده‌ام، شاید که من
نــعــره‌هــا از جــان بــرآرم، مــرگ بــه زیــن زنــدگــی
هیچ کس دیدی که خواهد در دمی صدبار مرگ؟
مـــرگ را مـــن خـــواســـتـــارم، مــرگ بــه زیــن زنــدگــی
از پــــی آن کــــز عــــراقــــی مــــرگ بــــســــتــــانـــد مـــرا
مـــرگ را مـــن دوســـتـــدارم، مـــرگ بـــه زیـــن زنــدگــی
غزل شمارهٔ ۲۷۵
الــــــا، قــــــد طــــــال عــــــهــــــدی بــــــالـــــوصـــــال
و مـــــالـــــی الـــــصـــــبـــــر عـــــن ذاک الـــــجـــــمـــــال
بـــه وصـــلـــم دســـت گـــیــر، ای دوســت، آخــر
بــــه زیــــر پــــای هــــجــــرم چــــنــــد مــــالــــی؟
یــــضــــیــــق مــــن الــــفــــراق نــــطــــاق قــــلـــبـــی
و یــــــشــــــتــــــاق الــــــفــــــؤاد الــــــی الـــــوصـــــال
چه خوش باشد که پیش از مرگ بینم!
نـــشـــســـتـــه بـــا تـــو یــکــدم جــای خــالــی
فــــــراقــــــک لــــــا یــــــفــــــارقــــــنــــــی زمــــــانــــــا
فــــمــــالــــی لــــلــــجــــهـــر مـــولـــائـــی و مـــالـــی
دلـــــا، درمـــــان مـــــجـــــو، بــــا درد خــــو کــــن
بــــــجــــــای وصـــــل هـــــجـــــران اســـــت، حـــــالـــــی
امــــــا تــــــرثــــــی لــــــمــــــکــــــتــــــئــــــب حــــــزیــــــن
یـــــــان مــــــن الــــــنــــــوی طــــــول الــــــلــــــیــــــالــــــی
دلـــــــــا، امـــــــــیـــــــــدوار وصـــــــــل مــــــــی‌بــــــــاش
ز درد هـــــــجـــــــر آخـــــــر چـــــــنـــــــد نـــــــالــــــی؟
زمـــــــانــــــا کــــــنــــــت لــــــا ارضــــــی بــــــوصــــــل
فـــــــصــــــرت الــــــان ارضــــــی بــــــالــــــخــــــیــــــال
بـــه دل نـــزدیــکــی، ار چــه دوری از چــشــم
دلـــــم را چـــــون هـــــمـــــیـــــشـــــه در خــــیــــالــــی
احـــــــن الـــــــیـــــــک و الـــــــعــــــبــــــرات تــــــجــــــری
کــــــمــــــا حــــــق الــــــعـــــطـــــاش الـــــی الـــــزلـــــال
عـــراقـــی، تـــا بـــه خـــود مـــی‌جـــویـــی او را
یـــــقــــیــــن مــــی‌دان کــــه دربــــنــــد مــــحــــالــــی
غزل شمارهٔ ۲۷۶
گر به رخسار تو، ای دوست، نظر داشتمی
نـظـر از روی خـوشـت بـهـر چـه برداشتمی؟
چـــون مـــن بــی‌خــبــر از دوســت دهــنــدم خــبــری
بـــاری، از بــی‌خــبــری کــاش خــبــر داشــتــمــی؟
در مـــیـــان آمـــدمـــی چــون ســر زلــفــت بــا تــو
از ســر زلــف تــو گــر هــیـچ کـمـر داشـتـمـی؟
گــــر نــــدادی جـــگـــرم وعـــدهٔ وصـــلـــت هـــر دم
کــی دل و دیــده پــر از خـون جـگـر داشـتـمـی؟
گــفـتـیـم: صـبـر کـن، از صـبـر بـرآیـد کـارت
کـــردمـــی صـــبـــر ز روی تـــو، اگـــر داشـــتــمــی
خــــود کــــجــــا آمــــدی انــــدر نــــظـــرم آب روان؟
گــر ز خــاک در تــو کــحــل بــصــر داشــتــمــی
دل گـــم گـــشــتــهٔ خــود بــار دگــر یــافــتــمــی
بــر سـر کـوی تـو گـر هـیـچ گـذر داشـتـمـی
گــر ز روی و لــب تــو هــیــچ نــصـیـبـم بـودی
بـــهـــر بــیــمــاری دل گــل بــشــکــر داشــتــمــی
کــردمــی بــر ســر کــویــت گــهــرافــشــانــی‌هـا
بـــجـــز از اشـــک اگـــر هـــیــچ گــهــر داشــتــمــی
گــــر عــــراقــــی نــــشـــدی پـــردهٔ روی نـــظـــرم
بـه رخ خـوب تـو هـر لـحـظـه نـظر داشتمی
غزل شمارهٔ ۲۷۷
در جــهــان گــر نــه یــار داشـتـمـی
با جهان خود چه کار داشتمی؟
دسـت کـی شستمی به خون جگر
گـر بـه کـف در نـگـار داشـتـمی؟
گــــــر نــــــبـــــردی قـــــرار و آرامـــــم
حــــالــــی، آخــــر قــــرار داشــــتــــمــــی
ور مــــرا عــــشـــوه کـــمـــتـــرک دادی
قــــــول او اســــــتـــــوار داشـــــتـــــمـــــی
ور بــه کــارم دمــی نـظـر کـردی
بــه ازیــن کــار و بــار داشــتــمــی
دل اگـــر در مـــیـــانـــه گـــم نــشــدی
دلــــبــــر انــــدر کــــنــــار داشــــتــــمـــی
بــــا ســــپـــاه غـــمـــت بـــرآمـــدمـــی
بــا خــود ار بـخـت یـار داشـتـمـی
بــــــا عــــــراقـــــی، اگـــــر دلـــــاورمـــــی
روز و شــــب کــــارزار داشــــتــــمــــی
غزل شمارهٔ ۲۷۸
گـــرنـــه ســـودای یــار داشــتــمــی
کــی چــنــیـن نـالـه زار داشـتـمـی؟
ورنــه غــیــرت دمــم فـرو بـسـتـی
نــــالـــه هـــر دم هـــزار داشـــتـــمـــی
بـــر در دوســـت گــر رهــم بــودی
روز و شـــب زیـــنـــهـــار داشـــتــمــی
ور وصـــالــش بــســاخــتــی کــارم
بـا فـراقـش چـه کـار داشـتمی؟
چه غمم بودی؟ ار درین تیمار
بـــا غــمــش غــمــگــســار داشــتــمــی
یـــار در کـــارم ار نـــظــر کــردی
بــهــتــریــن کــار و بـار داشـتـمـی
زان فـــرامـــوش عـــهـــد دشـــنـــامــی
کــــاشــــکــــی یـــادگـــار داشـــتـــمـــی
روزگــارم شــد، ار نــه عــاقــلـمـی
مــــــاتــــــم روزگــــــار داشــــــتــــــمــــــی
بــی‌رخ یـار نـاخـوش اسـت حـیـات
چه خوشستی که یار داشتمی!
گــر عـراقـی بـرون شـدی ز مـیـان
دلــــبــــر انــــدر کــــنـــار داشـــتـــمـــی
غزل شمارهٔ ۲۷۹
ای کـــــه از لـــــطـــــف ســـــراســـــر جـــــانــــی
جـان چـه بـاشـد؟ کـه تو صد چندانی
تو چه چیزی؟ چه بلایی؟ چه کسی؟
فـــتـــنـــه‌ای؟ شـــنـــقـــصـــه‌ای؟ فـــتـــانـــی؟
حــکــمــت از چـیـسـت روان بـر هـمـه کـس؟
کـــــیـــــقـــــبـــــادی؟ مــــلــــکــــی؟ خــــاقــــانــــی؟
بـــــه دمــــی زنــــده کــــنــــی صــــد مــــرده
عــــــیـــــســـــیـــــی؟ آب حـــــیـــــاتـــــی؟ جـــــانـــــی؟
بـــه تـــمـــاشـــای تـــو آیـــد هـــمـــه کــس
لــــالــــه‌زاری؟ چــــمــــنــــی؟ بــــســــتــــانــــی؟
روی در روی تــــــــــــو آرنـــــــــــد هـــــــــــمـــــــــــه
قــــــبــــــلــــــه‌ای؟ آیــــــنــــــه‌ای؟ جــــــانــــــانــــــی؟
در مـــــذاق هـــــمـــــه کـــــس شـــــیـــــریـــــنـــــی
انــــگــــبــــیــــنــــی؟ شــــکــــری؟ ســــیــــلـــانـــی؟
گــــر چــــه خــــردی، هــــمـــه را در خـــوردی
نـــــــــمـــــــــکـــــــــی؟ آب روانـــــــــی؟ نــــــــانــــــــی؟
آرزوی دل بـــــــــــــیــــــــــــمــــــــــــار مــــــــــــنــــــــــــی
صـــــحـــــتـــــی؟ عـــــافـــــیـــــتــــی؟ درمــــانــــی؟
گــــه خــــمـــارم شـــکـــنـــی، گـــه تـــوبـــه
مــــــی نــــــابــــــی؟ فــــــقــــــعــــــی؟ رمــــــانــــــی؟
دیــــدهٔ مــــن بــــه تــــو بـــیـــنـــد عـــالـــم
آفـــــــتـــــــابـــــــی؟ قــــــمــــــری؟ اجــــــفــــــانــــــی؟
هــــمـــه خـــوبـــان بـــه تـــو آراســـتـــه‌انـــد
کـــــهـــــربــــایــــی؟ گــــهــــری؟ مــــرجــــانــــی؟
مــــــهــــــر هــــــر روز دمــــــی در بــــــنــــــده‌ات
ســــحــــری؟ صــــبــــح‌دمــــی؟ خــــنــــدانــــی؟
هـــــمـــــه در بــــزم مــــلــــوکــــت خــــوانــــنــــد
قــــــصـــــه‌ای؟ مـــــثـــــنـــــویـــــی؟ دیـــــوانـــــی؟
غزل شمارهٔ ۲۸۰
تـرسـا بـچه‌ای، شنگی، شوخی، شکرستانی
در هــــر خــــم زلــــف او گــــمــــراه مــــســــلـــمـــانـــی
از حـــســـن و جـــمـــال او حـــیـــرت زده هــر عــقــلــی
وز نــــاز و دلــــال او والــــه شــــده هــــر جــــانـــی
بـــر لـــعـــل شـــکـــر ریـــزش آشــفــتــه هــزاران دل
وز زلـــــف دلـــــاویـــــزش آویــــخــــتــــه هــــر جــــانــــی
چــشــم خــوش ســرمـسـتـش انـدر پـی هـر دیـنـی
زنـــــار ســـــر زلـــــفـــــش دربـــــنــــد هــــر ایــــمــــانــــی
بـــر مـــائـــدهٔ عـــیـــســـی افـــزوده لـــبــش حــلــوا
وز مــعــجــزهٔ مــوســی زلــفــش شــده ثــعــبــانـی
تــرســا بــه چــه‌ای رعـنـا، از مـنـطـق روح‌افـزا
صـد مـعـجـزهٔ عـیـسـی بـنـمـوده بـه برهانی
لــعـلـش ز شـکـر خـنـده در مـرده دمـیـده جـان
چــشــمــش ز ســیــه کــاری بـرده دل کـیـهـانـی
عـیـسـی نـفسی، کز لب در مرده دمد صد جان
بهر چه بود دلها هر لحظه به دستانی؟
تـــا ســـیـــر نـــیـــارد دیـــد نـــظـــارگـــی رویـــش
بــگــمــاشــتــه از غـمـزه هـر گـوشـه نـگـهـبـانـی
از چـــشـــم روان کـــرده بـــهـــر دل مـــشــتــاقــان
از هـــر نــظــری تــیــری وز هــر مــژه پــیــکــانــی
از دیــر بــرون آمــد از خــوبــی خــود ســرمــسـت
هـر کـس کـه بدید او را واله شد و حیرانی
شــمــاس چــو رویـش خـورشـیـد پـرسـتـی شـد
زاهــــد هــــم اگــــر دیـــدی رهـــبـــان شـــدی آســـانـــی
ور زانـکـه بـه چـشـم مـن صـوفـی رخ او دیدی
خــورشــیــد پــرســتــیــدی، در دیـر، چـو رهـبـانـی
یــاد لــب و دنــدانــش بــر خــاطـر مـن بـگـذشـت
چـشـمـم گـهـرافـشـان شـد، طـبعم شکرستانی
جـان خـواسـتـم افـشـانـدن پیش رخ او دل گفت:
خــاری چــه مــحــل دارد در پــیــش گــلـسـتـانـی؟
گــر خــاک رهــش گــردم هـم پـا نـنـهـد بـر مـن
کـی پـای نـهـد، حـاشـا، بـر مـور سـلـیـمـانـی؟
زیــن پــس نــرود ظــلــمــی بــر آدم ازیــن دیـوان
زیــرا کــه ســلــیـمـان شـد فـرمـانـدهٔ دیـوانـی
نـه بـس که عراقی را بینی تو ز نظم تر
در وصــــف جــــمــــال او پــــرداخــــتــــه دیــــوانــــی
غزل شمارهٔ ۲۶۱
چــه خــوش بــاشــد دلــا کــز عـشـق یـار مـهـربـان مـیـری
شــــراب شــــوق او در کــــام و نـــامـــش در زبـــان مـــیـــری
چـو بـا تـو شـاد بـنـشـیـنـد ز هـر چـت هست برخیزی
جو از رخ پرده برگیرد به پیشش شادمان میری
چــو عــمــر جـاودان خـواهـی بـه روی او بـر افـشـان جـان
بــقـای سـرمـدی یـابـی چـو پـیـشـش جـان فـشـان مـیـری
بـه مـعـنـی زیـسـتـن بـاشـد کـه نـزد دوسـت جـان بازی
حــقــیــقــت مــردن آن بــاشــد کــه دور از دوســتــان مـیـری
در آن لــحــظــه کـه بـنـمـایـد جـمـال خـود عـجـب نـبـود
کــه از حــســرت ســرانــگــشــت تــعــجــب در دهــان مــیـری
بـبـیـنـی عـاشـقـانـش راکـه چون در خاک و خون خسبند؟
تـو نـیـز از عـاشـقـی بـایـد کـه انـدر خـون چـنان میری
اگــر تــو زنــدگــی خــواهــی دل از جــان و جــهــان بــگــســل
نــــیــــابـــی زنـــدگـــی تـــا تـــو ز بـــهـــر ایـــن و آن مـــیـــری
مـــــقــــام تــــو ورای عــــرش و از دون هــــمــــتــــی خــــواهــــی
کـه چـون دونـان دریـن عـالـم ز بـهـر یـک دو نـان مـیری
بـــه نــوعــی زنــدگــانــی کــن کــه راحــت یــابــی از مــردن
بـــبـــیـــن چـــون مـــی‌زیـــی امـــروز، فــردا آن چــنــان مــیــری
اگـــر مـــشـــتـــاق جـــانـــانـــی چـــو مـــردی زیـــســتــی جــاویــد
و گـــر عـــشــقــی دگــر داری نــدانــم تــا چــســان مــیــری؟
بــــدو گــــر زنــــده‌ای، یــــابــــی ز مــــرگ آســــایــــش کــــلـــی
و گـر زنـده بـه جـانـی تـو، ضـرورت جـان کـنـان مـیری
عــراقــی، گــفــتــنــت ســهــل اســت ولــیــکــن فــعـل مـی‌بـایـد
و گـــر تـــو هـــم از آنـــان بـــه مـــردن هـــم چــنــان مــیــری
غزل شمارهٔ ۲۶۲
چــــو بــــرقــــع از رخ زیــــبــــای خـــود بـــرانـــدازی
بــــگــــو نــــظــــارگــــیــــان را صــــلــــای جــــانــــبــــازی
ز روی خــــــوب نــــــقــــــاب آنــــــگــــــهــــــی بــــــرانـــــدازی
کـــه جـــان جـــمـــلــه جــهــان ز انــتــظــار بــگــدازی
نــقــاب روی تــو، جــانــا، مــنــم کـه چـون گـویـم:
رخ از نـــــقـــــاب بـــــرافـــــگـــــن، مـــــرا بـــــرانــــدازی
ز رخ نـــقـــاب بـــرانـــداز، گـــو: بـــســـوز جـــهــان
کــه شــمــع روشــنــی آنــگــه دهــد کـه بـگـدازی
عــجــب‌تــر آنــکــه جــهـان را ز تـو بـرون انـداخـت
بـــه صــد زبــان و تــو بــا وی هــنــوز دمــســازی
ز نــقــش روی تــو بــا هـیـچ کـس نـشـان نـدهـد
زمــــــان زمــــــان ز رخــــــت نــــــقـــــش دیـــــگـــــری آغـــــاز
رخ تـــــو راز هـــــمـــــه عـــــالـــــم آشـــــکـــــارا کــــرد
بــــــلــــــی، عــــــجــــــب نــــــبـــــود ز آفـــــتـــــاب غـــــمـــــازی
ز رخ نـــقـــاب بـــرانـــداز و پـــس تـــمـــاشـــا کــن
کــه عــاشــقــان تــو چــون مــی‌کــنــنــد جــانـبـازی؟
بــه تــیــر غــمــزه چــرا خـسـتـه مـی‌کـنـی دل‌هـا؟
چـــــو چـــــارهٔ دل بـــــیـــــچــــارگــــان نــــمــــی‌ســــازی
دلــم، کــه در ســر زلــف تــو شــد، طــمــع دارد
ز پـــای بـــوس تـــو بـــر گـــردنــان ســرافــرازی
اگــر تــن اســت و اگــر جــان، فــدای تــوســت هــمـه
بــه هــیــچ وجــه مــرا نــیــســت بــا تــو انــبـازی
بـسـاز بـا مـن مـسـکـیـن، کـه ساز بزم توام
ز پـــــرده‌ســـــاز نــــبــــاشــــد غــــریــــب دمــــســــازی
صـــدای صـــوت تـــوام، گـــرچـــه زار مـــی‌نـــالــم
بــدان خــوشــم کــه تــو بــا نــالـه‌ام هـم‌آوازی
از آن خوش است چو نی ناله‌ام به گوش جهان
کــه هــیــچ دم نــزنــم تــا تــوام بــه نــنـوازی
بــهــر چــه مــی‌نــگــرم چــون رخ تــو مـی‌بـیـنـم
بــگــویــم: از هــمــه خــوبــان بــه حـسـن مـمـتـازی
کـــمـــال حـــســـن تـــو را چـــون نـــهـــایــتــی نــبــود
چــــگــــونــــه بــــر رخ زیــــبــــات بــــرقــــع انــــدازی؟
هــــمــــای عــــشـــق عـــراقـــی چـــو بـــال بـــاز کـــنـــد
کــــســــی بــــدو نــــرســــد از بــــلــــنــــد پــــروازی
غزل شمارهٔ ۲۶۳
از کــرم در مــن بــیــچــاره نــظــر کــن نــفـسـی
کـه نـدارم بـه جـز از لـطـف تو فریادرسی
روی بــنـمـای، کـه تـا پـیـش رخـت جـان بـدهـم
چـه زیـان دارد اگـر سـود کـنـد از تـو کـسی؟
در سـرم نـیـسـت بـه جـز دیـدن تـو سـودایی
در دلـم نـیـست، به جز پیش تو مردن هوسی
پیش از آن کز تو مرا جان به لب آید ناگاه
نـظـری کـن تـو، مـرا عـمـر نـمـانده است بسی
تــو خــود انــصــاف بــده، بــلــبــل جــان مـشـتـاق
بــی‌گــلــســتــان رخــت چــنــد تــپــد در قــفــسـی؟
آتـــش هـــجـــر تـــو پــنــهــان جــگــرم مــی‌ســوزد
لــیــکــن از بــیــم نــیــارم کــه بــرآرم نـفـسـی
مـــــکـــــن از خـــــاک ســـــر کـــــوی عــــراقــــی را دور
بـاش، گـو: کـم نـشـود قـیـمـت گـوهر ز خسی
غزل شمارهٔ ۲۶۴
نــــگــــارا، وقــــت آن آمــــد کــــه یــــکــــدم ز آن مــــن بــــاشـــی
دلــم بــی‌تــو بــه جــان آمــد، بــیـا، تـا جـان مـن بـاشـی
دلـــم آنـــگـــاه خـــوش گــردد کــه تــو دلــدار مــن بــاشــی
مـــرا جـــان آن زمــان بــاشــد کــه تــو جــانــان مــن بــاشــی
بـه غـم زان شـاد می‌گردم که تو غم خوار من گردی
از آن بـــا درد مـــی‌ســـازم کـــه تـــو درمـــان مــن بــاشــی
بــســا خــون جــگــر، جــانــا، کــه بــر خـوان غـمـت خـوردم
بــه بــوی آنــکــه یــک بـاری تـو هـم مـهـمـان مـن بـاشـی
مــنــم دایــم تــو را خــواهــان، تــو و خـواهـان خـود دایـم
مـرا آن بـخـت کـی بـاشـد کـه تـو خـواهـان مـن بـاشی؟
هـــــمــــه زان خــــودی، جــــانــــا، از آن بــــا کــــس نــــپــــردازی
چه باشد، ای ز جان خوشتر ، که یک دم آن من باشی؟
اگـــــر تـــــو آن مـــــن بـــــاشــــی، ازیــــن و آن نــــیــــنــــدیــــشــــم
ز کــفــر آخــر چــرا تــرسـم، چـو تـو ایـمـان مـن بـاشـی؟
ز دوزخ آنـــگـــهـــی تــرســم کــه جــز تــو مــالــکــی یــابــم
بـهـشـت آنـگـاه خـوش بـاشـد کـه تـو رضوان من باشی
فــلــک پــیــشـم زمـیـن بـوسـد، چـو مـن خـاک درت بـوسـم
مـلـک پـیـشـم کـمـر بـنـدد، چـو تـو سـلـطـان من باشی
عــراقــی، بــس عــجــب نــبــود کــه انــدر مــن بــود حـیـران
چــو خــود را بــنـگـری در مـن، تـو هـم حـیـران مـن بـاشـی
غزل شمارهٔ ۲۶۵
خــوشـا دردی!کـه درمـانـش تـو بـاشـی
خـوشـا راهـی! کـه پـایـانـش تـو باشی
خـوشـا چـشـمـی!کـه رخسار تو بیند
خوشا ملکی! که سلطانش تو باشی
خــوشــا آن دل! کــه دلــدارش تــو گـردی
خـوشـا جـانـی! کـه جـانـانـش تـو باشی
خــــــوشــــــی و خــــــرمــــــی و کــــــامــــــرانـــــی
کـسـی دارد کـه خـواهـانـش تـو باشی
چـــــه خـــــوش بـــــاشـــــد دل امـــــیـــــدواری
کـــه امـــیـــد دل و جـــانـــش تــو بــاشــی!
هـمـه شـادی و عـشـرت بـاشـد، ای دوسـت
در آن خــانــه کـه مـهـمـانـش تـو بـاشـی
گــــل و گــــلــــزار خــــوش آیــــد کـــســـی را
کــه گــلـزار و گـلـسـتـانـش تـو بـاشـی
چــه بــاک آیــد ز کــس؟ آن را کــه او را
نـــگـــهــدار و نــگــهــبــانــش تــو بــاشــی
مـــپـــرس از کـــفـــر و ایـــمـــان بــی‌دلــی را
کـه هـم کـفـر و هـم ایمانش تو باشی
مـشـو پـنـهـان از آن عـاشق که پیوست
هــمــه پــیــدا و پــنــهــانـش تـو بـاشـی
بــــرای آن بــــه تــــرک جــــان بــــگــــویـــد
دل بــیــچــاره، تــا جــانــش تــو بـاشـی
عـــــــراقـــــــی طـــــــالـــــــب درد اســــــت دایــــــم
بــه بــوی آنــکــه درمــانـش تـو بـاشـی
غزل شمارهٔ ۲۶۶
چه خوش باشد! که دلدارم تو باشی
نـــدیـــم و مـــونـــس و یـــارم تـــو بـــاشـــی
دل پــــــــر درد را درمــــــــان تــــــــو ســــــــازی
شــــفــــای جــــان بــــیــــمـــارم تـــو بـــاشـــی
ز شــــادی در هــــمــــه عــــالــــم نــــگــــنـــجـــم
اگــر یــک لـحـظـه غـم خـوارم تـو بـاشـی
نــــــدارم مـــــونـــــســـــی در غـــــار گـــــیـــــتـــــی
بـــیـــا، تـــا مـــونـــس غـــارم تـــو بـــاشـــی
اگــــر چــــه ســــخــــت دشــــوار اســــت کـــارم
شـــود آســان، چــو در کــارم تــو بــاشــی
اگـــر جـــمـــلـــه جـــهـــانـــم خـــصـــم گـــردنــد
نـــتــرســم، چــون نــگــهــدارم تــو بــاشــی
هـــمـــی نـــالـــم چـــو بــلــبــل در ســحــرگــاه
بـــه بـــوی آنـــکــه گــلــزارم تــو بــاشــی
چــــو گــــویــــم وصــــف حــــســــن مـــاهـــرویـــی
غـــرض زان زلـــف و رخـــســـارم تــو بــاشــی
اگـــــر نـــــام تـــــو گــــویــــم ور نــــگــــویــــم
مــــراد جــــمـــلـــه گـــفـــتـــارم تـــو بـــاشـــی
از آن دل در تــــو بــــنــــدم، چــــون عــــراقــــی
کــه مــی‌خــواهـم کـه دلـدارم تـو بـاشـی
غزل شمارهٔ ۲۶۷
الــــا قــــم، واغــــتــــنــــم یــــوم الـــتـــلـــاقـــی
و در بــــالــــکـــاس وارفـــق بـــالـــرفـــاقـــی
بـــده جـــامـــی و بـــشـــکـــن تـــوبــهٔ مــن
خـــــلـــــاصـــــم ده ازیـــــن زهــــد نــــفــــاقــــی
مــــشــــعــــشــــعــــة اذا اســــکــــرت مــــنــــهــــا
فــــلــــا اضــــحـــوا الـــی یـــوم الـــتـــلـــاقـــی
ازان بــــــاده کــــــه اول دادی، ای دوســـــت
بــــده بـــار دگـــر، گـــر هـــســـت بـــاقـــی
و ان لــــم یــــبــــق فــــی‌الــــدن الـــحـــمـــیـــا
تــــدارک بــــالـــرحـــیـــق مـــن الـــحـــداقـــی
مـــــرا بــــاده مــــده، بــــوی خــــودم ده
کـه از بـوی تـو سـرمـسـتـیـم، سـاقی
امـــا تـــســـقـــی کـــئــوس الــوصــل یــومــا
الــــــی کـــــم کـــــاس هـــــجـــــران تـــــســـــاق
به وصلت شاد کن جانم، کزین بیش
نــــــدارد طــــــاقــــــت هــــــجـــــران عـــــراقـــــی
غزل شمارهٔ ۲۶۸
انـــــــدوهـــــــگــــــنــــــی چــــــرا؟ عــــــراقــــــی
مـــانـــا کـــه ز جـــفـــت خــویــش طــاقــی
غــــمــــگــــیــــن مـــگـــر از فـــراق یـــاری؟
شــــوریــــده مــــگــــر ز اشــــتـــیـــاقـــی؟
خـون خـور، کـه دریـن سـرای پر غم
بــــا هـــجـــر هـــمـــیـــشـــه هـــم وثـــاقـــی
یــــاران ز شــــراب وصـــل ســـر مـــســـت
مــــخــــمــــور تـــو از شـــراب ســـاقـــی
نـــاگـــشـــتـــه دمـــی ز خـــویــش فــانــی
خواهی که شوی به دوست باقی؟
جـــان کـــن، کـــه نــه لــایــق وصــالــی
خـــون بـــار، کـــه در خـــور فـــراقــی
چـــون در خــور وصــل نــیــســت بــودت
ای کـــــــاش نـــــــبـــــــودی، ای عـــــــراقـــــــی
غزل شمارهٔ ۲۶۹
فــمــالــی لــم اطــا ســبــع الـطـبـاقـی
و لـــم اصــعــد عــلــی اعــلــی الــمــراقــی
چــــرا خــــربــــنــــدهٔ دجــــال بــــاشـــم؟
چــو کـردم بـا مـسـیـحـا هـم وثـاقـی
عـــلـــی اعـــلــی الــمــعــارج و الــمــعــالــی
مـــطـــاء الـــمـــجـــد اوحــی کــالــتــراق
بـه از هـشـتـم بـهـشـت آید مرا جای
ورای ایــــــــن رواق هــــــــفـــــــت طـــــــاقـــــــی
و انــــــی لــــــم اصــــــرح بـــــاتـــــحـــــاد
ولــــــکــــــن ان فــــــنـــــیـــــت اکـــــون بـــــاق
مــگــو: مــن او و او مــن، نــیــک مـی‌دان
که او را خود نباشد جفت و طاقی
و کــیــف تــبــیــن فــی ثــیــار بـحـر
قــــطــــیــــرات جــــریــــن مــــن الــــســــواق
مکن فاش این سخن‌ها همچو حلاج
بــــیــــاویــــزنــــدت از دار، ای عــــراقــــی
غزل شمارهٔ ۲۷۰
لـــقـــد فـــاح الـــربـــیـــع و دار ســـاقــی
وهــــــب نــــــســــــیــــــم روضـــــات الـــــعـــــراق
صـــــبـــــا بـــــوی عـــــراق آورد گـــــویـــــی
کـه خـوش گـشـت از نـسـیـم او عـراقی
الــــــا یــــــا حــــــبــــــذا! نــــــفــــــحـــــات ارض
جــوی الــمــشــتــاق یــشــفــی بــاشــتـیـاق
دریــــغــــا! روزگــــار نــــوش بــــگـــذشـــت
نــدیــمــم بــخــت بــود و یــار ســاقـی
بــــلــــیــــت ان صــــبــــحــــی بــــالـــبـــلـــایـــا
الــــــــاق مـــــــرور ایـــــــام الـــــــتـــــــلـــــــاقـــــــی
ز جـــــــــور روزگـــــــــار نـــــــــامـــــــــوافــــــــق
جــــــدا گـــــشـــــتـــــم ز یـــــاران وفـــــاقـــــی
ادر، یـــــا ایـــــهــــا الــــســــاقــــی، ارحــــنــــی
زمــــــانــــــا مــــــن خــــــمــــــار الــــــافـــــتـــــراق
دلم را شاد کن، ساقی، که نگذاشت
جـــدایـــی بـــر مــن از غــم هــیــچ بــاقــی
و عــــل لــــعــــل لـــطـــیـــفـــی نـــار قـــلـــبـــی
و قـــلـــبـــی مـــن تـــراکـــم فـــی احــتــراق
بـــده جــامــی، کــه انــدر وی بــبــیــنــم
جـــــــمـــــــال دوســـــــتـــــــان هــــــم وثــــــاقــــــی
جـــــرعـــــت مـــــن الـــــتـــــفـــــرق کـــــل یــــوم
و اجـــــریـــــت الـــــدمـــــوع مــــن الــــمــــاقــــی
بـنـال، ایـدل، ز درد و غـم کـه پـیوست
گـــــــرفـــــــتـــــــار غــــــم و درد فــــــراقــــــی
الـــا یـــا اهـــل الـــعـــراق، تـــحـــذ قـــلــبــی
الــــیــــکــــم و اشـــتـــمـــل مـــن اشـــتـــیـــاقـــی
عـــراقـــی، خــوش بــمــوی و زار بــگــری
کـــه در هـــنـــدوســتــان از جــفــت طــاقــی